vocem poffet, & os, & hypocrifim: eofdem enim verfus, eo pronuntiante, bene fonare; fine illo, inarefcere, quafi mutos. Æneidos vix dum cœptæ tanta exftitit fama, ut Sext Propertius non dubitârit fic prædicare : Cedite, Romani fcriptores, cedite, Graji: Nefcio quid majus nafcitur Iliade.

Auguftus verò, cùm tum fortè expeditione Cantabricâ abeffet, & fupplicibus atque minacibus per jocum litteris efflagitaret, ut fibi de Æneide, ut ipfius verba sunt, vel prima carminis hypographa, vel quodlibet colon mitteret, negavit fe facturum Virgilius: cui tamen multò pòft, perfectâ demum materiâ, tres omnino libros recitavit; fecundum videlicet, quartum & fextum : fed hunc præcipuè ob Octaviam ; quæ, cùm recitationi intereffet, ad illos de filio fuo verfus,

dena

defeciffe fertur: atque ægrè refocillata, festertia pro fingulo versu Virgilio dari juffit. Recitavit & pluribus ; fed neque frequenter, & ferme illa de quibus ambigebat, quò magis judicium hominum experiretur. Erotem libra

rium & libertum ejus, exa&tæ jam fenectutis, tradunt referre folitum, quondam in recitando eum duos dimidiatos verfus complesse ex tempore ; & huic

...

Martemque accendere cantu.

ftatimque fibi imperaffe, ut utrumque volumini adfcriberet. Bucolica Georgicaque emendavit. Anno verò quinquagefimo fecundo, ut ultimam manum Æneidi imponeret, ftatuit in Græciam & Afiam fecedere, triennioque continuo omnem operam limationi dare, ut in reliqua vita tantùm Philofophiæ vacaret. Sed, cùm aggreffus iter Athenis occurriffet Augusto ab Oriente Romam revertenti, unà cum Cæfare redire ftatuit: at cùm Megaram, vicinum Athenis oppidum, vifendi gratiâ, peteret, languorem nactus eft; quem non intermiffa navigatio auxit; ita ut gravior in dies, tandem Brundifium

adventârit; ubi diebus paucis obiit, decimo Kalendas Octob. C. Sentio & Q. Lucretio coff Qui cùm gravari morbo fefe fentiret, fcrinia fæpe & magnâ instantiâ petivit, crematurus Eneida; quibus negatis, teftamento comburi juffit, ut rem inemendatam imperfectamque. Verùm Tucca & Varius monuerunt id Auguftum non permiffurum. Tunc eidem Vario, ac fimul Tuccæ, fcripta sub ea conditione legavit, ne quid adderent quod a fe editum non effet; & verfus etiam imperfectos, fi qui erant, relinquerent. Voluit etiam fua offa Neapolim transferri, ubi diu & fuaviffimè vixerat, ac extremâ valetudine hoc ipfe fibi epitaphium. fecit diftichon :

Mantua me genuit; Calabri rapuere; tenet nunc Parthenope: cecini pafcua, rura duces.

Translata igitur jussu Augusti ejus offa, prout ftatuerat, Neapolim fuere, fepultaque viâ Puteolanâ, intra lapidem fecundum, fuoque fepulero id distichon, quod fecerat, infcriptum. eft. Heredes fecit ex dimidia parte Valerium Proculum, fratrem ex alio patre; ex quarta Auguftum, ex duodecima Mæcenatem, ex reliqua L. Varium, & Plotium Tuccam, qui

ejus Æneidem poft obitum, prout petiverat, juffu Cæfaris emendaverunt. Nam nullius omnino fententiâ crematu Æneïs digna vifa fuit; de qua re Sulpitii Carthaginienfis exftant hu jufmodi verfus :

Jufferat hac rapidis aboleri carmina flammis
Virgilius, Phrygium quæ cecinere ducem.
Tucca vetat, Variufque fimul : tu, maxime Cæfar,
Non finis, & Latia confulis hiftoria.
Infelix gemino cecidit propè Pergamus igne,
Et pene eft alio Troja cremata rogo,

Exftant & Augufti de ipfa eadem re versus plures & clariffimi, quorum initium eft:

Ergone fupremis potuit vox improba verbis
Tam dirum mandare nefas? ergo ibit in ignes
Magnaque doctiloqui morietur Mufa Maronis ?
Et paulò pòft:

Sed legum fervanda fides: fuprema voluntas
Quod mandat, fierique jubet, parere necesse est.
Frangatur potiùs legum veneranda poteftas,
Quàm tot congeftos noctefque diefque labores
Hauferit una dies.

Nihil igitur, auctore Augufto, Varius addidit, quod & Maro præceperat, fed fummatim emendavit, ut qui verfus etiam imperfectos, fi qui erant, reliquerit. Hos multi mox fupplere conati, non perinde valuerunt. ok

difficultatem, quod omnia fere apud eum hemistichia, præter illud, Quem tibi jam Troja.

fenfum videntur habere perfe&um. Nisus Grammaticus audiffe fe a fenioribus dicebat, Varium duorum librorum ordinem commutaffe ; &, qui tum fecundus erat, in tertium locum tranftuliffe: etiam primi libri correxiffe. principium, his demptis verfibus:

Ille ego, qui quondam gracili modulatus avená
Carmen; & egreffus fylvis, vicina coëgi
Ut quamvis avido parerent arva colono;
Gratum opus agricolis: at nunc horrentia Martis
Arma virumque cano.

Obtrectatores Virgilio numquam defuerunt ; nam nec Homero quidem. Prolatis Bucolicis innominatus quidam refcripfit Antibucolica, duas modò Eclogas, fed infulfiffimè aggdras, quarum prioris initium est:

Tityre, fi toga calda tibi eft, quo tegmine fagi? fequentis,

Dic mihi Damata, cujum pecus, anne Latinum?
Non, verum Egonis: noftri fic rure loquuntur

Alius, recitante ea ex Georgicis,