Page images
PDF
EPUB
[ocr errors]

Atque Ephyre, atque Opis, atque Afia Deïopeia;
Et tandem pofitis velox Arethufa fagittis.
Inter quas curam Clymene narrabat inanem
Vulcani, Martifque dolos, et dulcia furta,

Aque Chao denfos Divûm numerabat amores.
Carmine quo captæ, dum fufis mollia penfa
Devolvunt, iterum maternas impulit aures
Luctus Ariftæi, vitreifque fedilibus omnes
Obftupuere: fed ante alias Arethufa forores
Profpiciens, fummâ flavum caput extulit undâ.
Et procul: O gemitu non fruftra exterrita tanto,
Cyrene foror; ipfe tibi, tua maxima cura,
Triftis Ariftæus, Penei genitoris ad undam
Stat lacrymans, et te crudelem nomine dicit.
Huic perculfa nova mentem formidine mater,
Duc age, duc ad nos; fas illi limina Divûm
Tangere, ait. fimul alta jubet difcedere late
Flumina, quà juvenis greffus inferret: at illum
Curvata in montis faciem circumftetit unda,
Accepitque finu vasto, mifitque fub amnem.
Jamque domum mirans genitricis, et humida regna,
Speluncifque lacus claufos, lucofque fonantes,
Ibat ; et ingenti motu ftupefaćtus aquarum,

Omnia fub magnâ labentia flumina terrâ
Spectabat diverfa locis, Phafimque, Lycumque,
Et caput, unde altus primum fe erumpit Enipeus,
Unde pater Tiberinus, et unde Aniena fluenta,
Saxofumque fonans Hypanis, Myfufque Caicus,
Et gemina auratus taurino cornua vultu
Eridanus, quo non alius per pinguia culta
In mare purpureum violentior influit amnis.

Poftquam eft in thalami pendentia pumice tecta
Perventum, et nati fletus cognovit inanes
Cyrene: manibus liquidos dant ordine fontes
Germanæ, tonfifque ferunt mantilia villis :
Pars epulis onerant menfas, et plena reponunt

345

350

355

360

365

370

375

Pocula;

Pocula;

Panchæis adolefcunt ignibus aræ.
Et mater: cape Mæonii carchefia Bacchi:
Oceano libemus, ait. fimul ipfa precatur
Oceanumque patrem rerum, nymphafque forores,
Centum quæ fylvas, centum quæ flumina fervant.
Ter liquido ardentem perfudit nectare Vestam.
Ter flamma ad fummum tecti fubjecta reluxit.
Omine quo firmans animum, fic incipit ipfa:
Eft in Carpathio Neptuni gurgite vates,

Cœruleus Proteus, magnum qui pifcibus æquor,
Et jun&o bipedum curru metitur equorum.
Hic nunc Emathiæ portus, patriamque revifit
Pallenen; hunc et Nymphæ veneramur, et ipfe
Grandævus Nereus: novit namque omnia vates,
Quæ fint, quæ fuerint, quæ mox ventura trahantur.
Quippe ita Neptuno vifum eft: immania cujus
Armenta, et turpes pafcit fub gurgite phocas..
Hic tibi, nate, prius vinclis capiendus, ut omnem
Expediat morbi caufam, eventufque fecundet.
Nam fine vi non ulla dabit præcepta, neque illum
Orando flectes: vim duram et vincula capto

3,80

385

390

395

Tende: doli circum hæc demum frangentur inanes. 400
Ipfa ego te, medios cum Sol accenderit æftus,

Cum fitiunt herbæ, et pecori jam gratior umbra eft,
In fecreta fenis ducam, quò feffus ab undis

Se recipit; facilè ut fomno aggrediare jacentem.

Verùm ubi correptum manibus, vinclifque tenebis; 405
Tum variæ illudent fpecies, atque ora ferarum.
Fiet enim fubito fus horridus, atraque tigris,
Squamofufque draco, et fulvâ cervice leæna:
Aut acrem flammæ fonitum dabit, atque ita vinclis
Excidet, aut in aquas tenues dilapfus abibit.
Sed quanto ille magis formas fe vertit in omnes;
Tanto, nate, magis contende tenacia vincla :
Donec talis erit, mutato corpore, qualem
Videris, incepto tegeret cum lumina fomno.

410

[ocr errors]

Hæc ait, et liquidum ambrofiæ diffudit odorem,

Quo totum nati corpus perduxit; at illi

Dulcis compofitis fpiravit crinibus aura,

Acque habilis membris venit vigor. Eft fpecus ingens
Exefi latere in montis; quo plurima vento

415

Cogitur, inque finus fcindit fefe unda reductos ;
Deprenfis olim ftatio tutiffima nautis.

420

Intus fe vasti Proteus tegit obice faxi.

Hic juvenem in latebris averfum à lumine Nympha
Collocat, ipfa procul nebulis obfcura refiftit.
Jam rapidus, torrens fitientes Sirius Indos
Ardebat cœlo, et medium Sol igneus orbem
Hauferat: arebant herbæ, et caya flumina ficcis
Faucibus ad limum radii tepefacta coquebant:
Cum Proteus confueta petens è fluctibus antra
Ibat: eum vafti circum gens humida ponti
Exultans, rorem latè difpergit amarum.
Sternunt fe fomno diverfæ in litore phoca..
Ipfe (velut ftabuli cuftos in montibus olim,
Vefper ubi è paftu vitulos ad tecta reducit,
Auditifque lupos acuunt balaribus agni).
Confedit fcopulo medius, numerumque recenfet,
Cujus Ariftæo quoniam eft oblata facultas ;
Vix defeffa fenem paffus componere membra,
Cum clamore ruit magno, manicifque jacentem
Occupat. ille fuæ contrà non immemor artis,
Omnia transformat fefe in miracula rerum,

425

400

438

449

455

Ignemque, horribilemque feram, fluviumque liquentem,
Verùm ubi nulla fugam reperit fallacia, victus
In fefe redit, atque hominis tandem ore locutus;
Namquis te, juvenum confidentiffime, noftras
Juffit adire domos? quidve hinc petis? inquit. at ille,
Scis, Proteu, fcis ipfe ; neque eft te fallere cuiquam;
Sed tu define velle. deûm præcepta fecuti
Venimus huc, lapfis quæfitum oracula rebus.
Tantum effatus. ad hæc vates vi denique multâ
Ardentes oculos intorfit lumine glauco;

410 Et.

Et graviter frendens, fic fatis ora refolvit.
Non te nullius exercent numinis iræ ;

460

Magna luis commiffa: tibi has miferabilis Orpheus
Hand quaquam ob meritum pœnas (ni fata refiftant) 455
Sufcitat, et raptâ graviter pro conjuge fævit.
Illa quidem, dum te fugeret per flumina præceps,
Immanem ante pedes hydrum moritura puella
Servantem ripas altâ non vidit in herbâ.
At chorus æqualis Dryadum clamore fupremos
Implerunt montes: flerunt Rhodopeia arces,
Altaque Pangæa, et Rhefi Mavortia tellus,
Atque Getæ, atque Hebrus, atque Actias Orithyia.
Ipfe cavâ folans ægrum teftudine amorem,
Te, dulcis conjux, te folo in litore fecum,
Te veniente die, te decedente canebat.
Tænarias etiam fauces, alta oftia Ditis,
Et caligantem nigrâ formidine lucum

Ingreffus, Manefque adiit, regemque tremendum,
Nefciaque humanis precibus manfuefcere corda.
At cantu commotæ Erebi de fedibus imis.

Umbræ ibant tenues, fimulacraque luce carentum :
Quam multa in fylvis avium se millia condunt,
Vefper ubi, aut hybernus agit de montibus imber:
Matres, atque viri, defunctaque corpora vitâ
Magnanimûm heroum, pueri, innuptæque puellæ,
Impofitique rogis juvenes ante ora parentum.
Quos circum limus niger, et deformis arundo
Cocyti, tardâque palus inamabilis undâ
Alligat, et novies Styx interfufa coërcet.
Quin ipfæ ftupuere domus, atque intima leti

465

470

475

480

Tartara, cœruleofque implexæ crinibus angues
Eumenides; tenuitque inhians tria Cerberus ora;
Atque Ixionii vento rota conftitit orbis.

'Jamque pedem referens, cafus evaferat omnes; Redditaque Eurydice fuperas veniebat ad auras,

485

Pone fequens; namque hanc dederat Proferpina legem:

Cum

Et fuper arboribus: Cæfar dum magnus ad altum
Fulminat Euphraten bello, victorque volentes
Per populos dat jura, viamque affectat Olympo.
Illo Virgilium me tempore dulcis alebat
Parthenope, ftudiis florentem ignobilis otî:
Carmina qui lufi paftorum; audaxque juventâ,

560

565

Tityre, te patulæ cecini fub tegmine fagi.

P. VIR

« PreviousContinue »