Fert ebenum: folis eft turea virga Sabæis.
Quid tibi odorato referam fudantia ligno
Balfamaque, et baccas femper frondentis acanthi?
120 Quid nemora Aethiopum molli canentia lana?
Velleraque ut foliis depectant tenuia Seres?
Aut quos Oceano propior gerit India lucos,
Extremi finus orbis? ubi aera vincere fummum
Arboris haud ullæ jactu potuere sagittæ.

125 Et gens illa quidem fumtis non tarda pharetris.
Media fert triftes fuccos, tardumque faporem
Felicis mali: quo non præfentius ullum,
Pocula fi quando fævæ infecere novercæ,
Mifcueruntque herbas, et non innoxia verba,
130 Auxilium venit, ac membris agit atra venena.
Ipfa ingens arbos, faciemque fimillima lauro:
Et, fi non alium late jactaret odorem,

Laurus erat. folia haud ullis labentia ventis:
Flos apprima tenax. animas et olentia Medi
135 Ora fovent illo, et fenibus medicantur anhelis.
Sed neque Medorum filvæ, ditissima terra,

Nec pulcher Ganges, atque auro turbidus Hermus, Laudibus Italiæ certent: non Bactra, neque Indi, Totaque turiferis Panchaia pinguis arenis. 140 Hæc loca non tauri fpirantes naribus ignem Invertere, fatis immanis dentibus hydri;

Nec galeis, denfifque virum feges horruit haftis : Sed gravidæ fruges, et Bacchi Mafficus humor Implevere: tenent oleæque armentaque læta. 145 Hinc bellator equus campo fefe arduus infert: Hinc albi, Clitumne, greges, et maxima taurus Victima, fæpe tuo perfufi flumine facro,

Roma

Romanos ad templa Deum duxere triumphos. Hic ver affiduum, atque alienis menfibus æftas: 150 Bis gravidæ pecudes, bis pomis utilis arbos. At rabidæ tigres abfunt, et fæva leonum Semina: nec miferos fallunt aconita legentes: Nec rapit immenfos orbes per humum, neque tanto Squameus in fpiram tractu fe colligit anguis. 155 Adde tot egregias urbes, operumque laborem: Tot congefta manu præruptis oppida saxis: Fluminaque antiquos fubter labentia muros. An mare, quod fupra, memorem, quodque alluit infra, Anne lacus tantos? te, Lari maxime; teque 160 Fluctibus et fremitu affurgens, Benace, marino? An memorem portus, Lucrinoque addita clauftra: Atque indignatum magnis ftridoribus æquor, Julia qua ponto longe fonat unda refuso, Tyrrhenufque fretis immittitur æftus Avernis? 165 Hæc eadem argenti rivos, ærifque metalla Oftendit venis, atque auro plurima fluxit.

Hæc genus acre virum, Mersos, pubemque Sabellam, Affuetumque malo Ligurem, Volfcofque verutos Extulit: hæc Decios, Marios, magnofque Camillos: 170 Scipiadas duros bello: et te, maxime Cæfar, Qui nunc extremis Afiæ jam victor in oris, Imbellem avertis Romanis arcibus Indum. Salve, magna parens frugum, Saturnia tellus; Magna virum: tibi res antiquæ laudis et artis 175 Ingredior; fanctos aufus recludere fontes; Afcræumque cano Romana per oppida carmen. Nunc locus arvorum ingeniis: quæ robora cuique, Quis color, et quæ fit rebus natura ferendis.

Difficiles primum terræ, collefque maligni, 180 Tenuis ubi argilla, et dumofis calculus arvis, Palladia gaudent filva vivacis olivæ.

Indicio eft tractu furgens oleafter eodem
Plurimus, et ftrati baccis filveftribus agri.

At quæ pinguis humus, dulcique uligine læta,
185 Quique frequens herbis et fertilis ubere campus,
Qualem fæpe cava montis convalle folemus
Defpicere: huc fummis liquuntur rupibus amnes,
Felicemque trahunt limum: quique editus Austro,
Et filicem curvis invifam pafcit aratris :
190 Hic tibi prævalidas olim multoque fluentes
Sufficiet Baccho vites: hic fertilis uvæ,

Hic laticis, qualem pateris libamus et auro,
Inflavit quum pinguis ebur Tyrrhenus ad aras,
Lancibus et pandis fumantia reddimus exta.
195 Sin armenta magis ftudium vitulosque tueri,
Aut fœtus ovium, aut urentes culta capellas:
Saltus, et faturi petito longinqua Tarenti,
Et qualem infelix amifit Mantua campum,
Pafcentem niveos herbofo flumine cycnos.
200 Non liquidi gregibus fontes, non gramina defunt:
Et quantum longis carpent armenta diebus,
Exigua tantum gelidus ros nocte reponet.

Nigra fere, et presso pinguis fub vomere terra,
Et cui putre folum, (namque hoc imitamur arando)
205 Optima frumentis. non ullo ex æquore cernes
Plura domum tardis decedere plauftra juvencis:
Aut unde iratus filvam devexit arator,

Et nemora evertit multos ignave per annos,
Antiquafque domos avium cum ftirpibus imis

210 Eruit

210 Eruit: illæ altum nidis petiere relictis;

At rudis enituit impulfo vomere campus. Nam jejuna quidem clivosi glarea ruris Vix humiles apibus cafias roremque ministrat: Et tophus fcaber, et nigris exesa chelydris 215 Creta, negant alios æque ferpentibus agros Dulcem ferre cibum, et curvas præbere latebras. Quæ tenuem exhalat nebulam, fumofque volucres; Et bibit humorem, et, quum vult, ex fe ipfa remittit; Quæque fuo viridi semper se gramine vestit, 220 Nec scabie et falfa lædit rubigine ferrum; Illa tibi lætis intexet vitibus ulmos:

Illa ferax oleæ eft: illam experiere colendo, Et facilem pecori, et patientem vomeris unci. Talem dives arat Capua, et vicina Vefevo 225 Ora jugo, et vacuis Clanius non æquus Acerris. Nunc, quo quamque modo poffis cognofcere, dicam. Rara fit, an fupra morem fi denfa, requiras: Altera frumentis quoniam favet, altera Baccho: Denfa magis Cereri, rariffima quæque Lyæo:

230 Ante locum capies oculis, alteque jubebis

In folido puteum demitti, omnemque repones Rurfus humum, et pedibus fummas æquabis arenas. Si deerunt, rarum, pecorique et vitibus almis Aptius uber erit: fin in fua poffe negabunt 235 Ire loca, et scrobibus fuperabit terra repletis, Spiffus ager: glebas cunctantes crassaque terga Exfpecta, et validis terram profcinde juvencis. Salfa autem tellus, et quæ perhibetur amara, Frugibus infelix, (ea nec manfuefcit arando, 240 Nec Baccho genus, aut pomis fua nomina fervat)

Tale

245

Tale dabit specimen. tu spisso vimine qualos,
Colaque prælorum fumofis deripe tectis.

Huc ager ille malus, dulcefque a fontibus undæ
Ad plenum calcentur: aqua eluctabitur omnis
Scilicet, et grandes ibunt per vimina guttæ;

At fapor indicium faciet manifeftus, et ora
Tristia tentantum fenfu torquebit amaror.

Pinguis item quæ fit tellus, hoc denique pacto
Difcimus: haud unquam manibus jactata fatifcit,
250 Sed picis in morem ad digitos lentefcit habendo.
Humida majores herbas alit, ipfaque justo
Lætior. ah nimium ne fit mihi fertilis illa,
Neu fe prævalidam primis oftendat ariftis!
Quæ gravis eft, ipfo tacitam se pondere prodit;
255 Quæque levis. promptum eft oculis prædiscere nigram,
Et quis cui color. at fceleratum exquirere frigus
Difficile eft: piceæ tantum, taxique nocentes
Interdum, aut ederæ pandunt vestigia nigræ.
His animadverfis, terram multo ante memento
260 Excoquere, et magnos scrobibus concidere montes,
Ante fupinatas Aquiloni oftendere glebas,
Quam lætum infodias vitis genus. optima putri
Arva folo: id venti curant, gelidæque pruinæ,
Et labefacta movens robuftus jugera foffor.
265 At fiquos haud ulla viros vigilantia fugit;
Ante locum fimilem exquirunt, ubi prima paretur
Arboribus feges, et quo mox digefta feratur;
Mutatam ignorent fubito ne semina matrem.
Quin etiam cœli regionem in cortice signant:
270 Ut, quo quæque modo fteterit, qua parte calores
Auftrinos tulerit, quæ terga obverterit axi,