Inter sacra deûm nocturnique orgia Bacchi, Protée débute comme dans l'Odyssée, en signalant le ressentiment des dieux : Ως ἐφάμην· ὁ δέ μ' αὖτις ἀμειβόμενος προσέειπεν· Αλλὰ μάλ ̓ ὤφελλες Διΐ τ' ἄλλοισίν τε θεοῖσιν ῥέξας ἱερὰ κάλ ̓ ἀναβαινέμεν, ὄφρα τάχιστα σὴν ἐς πατρίδ ̓ ἴκοιο, πλέων ἐπὶ οἴνοπα πόντον. » Od. IV, v. 471. Les regrets des Dryades à la mort d'Eurydice rappellent le deuil de la nature autour du tombeau de Bion: Σεῖο, Βίων, ἔκλαυσε ταχὺν μόρον αὐτὸς Απόλλων καὶ Σάτυροι μύροντο, μελάγχλαινοί τε Πρίπποι· καὶ Πᾶνες στοναχοῦντι τὸ σὸν μέλος· αἵ τε καθ' ύλαν Κρανίδες ὠδύραντο, καὶ ὕδατα δάκρυα γέντο. ́Moschus, Idylle III, v. 26. Orphée pleure son épouse sur un rivage désert comme le Cyclope célèbre les charmes de Galatée : ὁ δὲ τὰν Γαλάτειαν αείδων, αὐτῷ ἐπ ̓ ἀϊόνος κατετάκετο φυκιοέσσας, ἐξ ἀοῦς, ἔχθιστον ἔχων ὑποκάρδιον ἕλκος. Théocrite, Idylle XI, v. 13. La descente d'Orphée aux enfers est consacrée dans une élégie d'Hermesianax, poëte du siècle d'Alexandre, dont Athénéc a conservé quelques vers : Οίην μεν φίλος υιός ανήγαγεν Oιάγροιο Αγριόπην Θρήσσαν, στειλάμενος κιθάρη, Αιδόβεν, έπλευσε δε κακόν και απειθέα χώρον, ένθα Χάρων ακοήν έλκεται εις άκατον ψυχάς οίχομένων, λίμνη δ' επί μακρόν αύτεί ρεύμα δ' εκ μεγάλων δυομένη δονάκων. αλλ' έτλει παρά κύμα μονόζωστον κιθαρίζων Ορφεύς , παντοίους δ' εξανέπεισε θεούς: Κωκυτόν τ' αθέμιστον επ' οφρύσι μειδήσαντα, ήδε και αινοτάτου βλέμμ’ υπέμεινε κυνός, εν πυρί μεν φωνήν τεθοωμένου, εν πυρί δ' όμμα, σκληρόν τριστοίχους δεϊμα φέρων κεφαλαίς. ένθεν αοιδιάων μεγάλους ανέπεισεν άνακτας Αγριόπην μαλακού πνεύμα λαβείν βιότου. Elégie d'Orphée. Ce poëte donne à la nymphe le nom d’Agriope ; mais celui d'Eurydice se retrouve dans Moschus (Idylle II1, v. 131 ). Euripide fait allusion à la même circonstance dans sa tragédie d'Alceste (v. 364). Les vers sur l'apparition des ombres sont tirés de l'évocation d'Ulysse (voyez Enéide VI, v. 305): Ες βόθρον ρέε δ' αίμα κελαινεφές: αι δ' αγέροντο ψυχαί υπ’ εξ ερέβευς νεκύων κατατεθνεώτων, νύμφαι τ', ήίθεοί τε, πολύτλητοί τε γέροντες, παρθενικαί τ' αταλαί, νεοπενθέα θυμόν έχουσαι πολλοί δ' ουτάμενοι χαλκήρεσιν εγχείρησιν, άνδρες αρηΐφατοι, βεβροτωμένα τεύχε’ έχοντες. Od, XI, ν. 36, La separation d'Eurydice et d'Orphée, peinte avec une per. fection de style inimitable, rappelle les adieux d'Alceste à Admète dans la tragédie d'Euripide: νεκύων δὲ πορθμεὺς, ἔχων χέρ ̓ ἐπὶ κοντῷ, Χάρων μ ̓ ἤδη καλεῖ· τί μέλλεις; ἐπείγου σύ· κατείργεις· τὰ δ ̓ ἕτοιμ ̓ ἃ ἄγει μ', ἄγει μέ τις, οὐχ ὁρᾶς, Alceste, v. 258. Le désespoir du malheureux époux, les merveilles de sa lyre mélodieuse ont également été exprimés par Euripide (Bacchantes, v. 56ο), par Horace (livre I, odle 12) et par Apollo nius : Αὐτὰρ τόν γ ̓ ἐνέπουσιν ατειρέας οὔρεσι πέτρας θέλξαι ἀοιδάων ἐνοπῇ, ποταμῶν τε ῥέεθρα· φηγοί δ' ἀγριάδες κείνης ἔτι σήματα μολπῆς, ἀκτῆς Θρηϊκίης ζώνης ἔπι τηλεθόωσαι, ἑξείης στειχόωσιν ἐπήτριμοι, ἃς ὅγ ̓ ἐπιπρὸ θελγομένας φόρμιγγι κατήγαγε Πιερίηθεν. Argon. I, v, 26. La comparaison du rossignol, imilée par l'Arioste, le Tasse, Milton et Voltaire (Roland, ch. XLV, st. 39); (Jérusalem, ch. XII, st. 90); (Paradis, ch. III, v. 38); (Henriade, ch. VIII, v. 265) se compose de ces deux tableaux d'Homère, représentant Ulysse et Pénélope : Κλαῖον δὲ λιγέως, ἀδικώτερον ἤ τ' οἰωνοί φῆναι, ἡ αἰγυπιοι γαμψώνυχες, οἶσί τε τέκνα ἀγρόται ἐξείλοντο, πάρος πετεεινὰ γενέσθαι. OD. XVI, v. 217. Ως δ' ὅτε Πανδρέου κούρη, χλωρηίς αηδών, καλὸν ἀείδησιν, ἔαρος νέον ἱσταμένοιο, δενδρέων ἐν πετάλοισι καθεζομένη πυκινοῖσιν· ἥ τε θαμὰ τρωπῶσα χέει πολυηχέα φωνὴν, παῖδ ̓ ὀλοφυρομένη Ἴτυλον φίλον, δν ποτε χαλκῷ κτεῖνε δι' ἀφραδίας, κοῦρον Ζήθοιο ἄνακτος. OD. XIX, v. 518. On trouve encore dans l'Iliade une image analogue (Il. ΙΙ, v. 315), développée par Moschus dans l'Idylle de Mégare: Ως δέ τ ̓ ὀδύρεται ὄρνις ἐπὶ σφετέροισι νεοσσοῖς ὀλλυμένοις, οὔςτ ̓ αἰνὸς ὄφις, ἔτι νηπιάχοντας, θάμνοις ἐν πυκινοῖσι κατεσθίει· ἡ δὲ κατ ̓ αὐτοὺς πωτᾶται κλάζουσα μάλα λιγὺ πότνια μήτηρ οὐδ ̓ ἄρ ̓ ἔχει τέκνοισιν ἐπαρκέσαι· ἦ γάρ οἱ αὐτῇ ἆσσον ἴμεν μέγα τάρβος ἀμειλίκτοιο πελώρου. Moschus, Idylle IV, v. 21. La mort d'Orphée rappelle celle de Penthée déchiré par les Bacchantes (Euripide, Bacchantes, v. 1095) (Théocrite, Idylle XXVI); mais les derniers accents de son amour n'ont point de modèle. Ovide, qui a fait de l'épisode entier une imitation généralement médiocre, a été inspiré par ce touchant passage dans lequel il a presque égalé Virgile (Metam. ch. X, v. 1 à ch. XI, v. 53). Pope l'a également reproduit dans sa belle Ode à Ste.-Cécile, qui n'a été surpassée que par celle de Dryden sur la Fête d'Alexandre. Hæc Proteus et se jactu dedit æquor in altum ; Quàque dedit, spumantem undan sub vertice torsit. 530At non Cyrene; namque ultrò affata timentem : «Nate, licet tristes animo deponere curas. Hæc omnis morbi causa; hinc miserabile nymphæ, Cum quibus illa choros lucis agitabat in altis, Exitium misêre apibus. Tu munera supplex Tende, petens pacem, et faciles venerare Napæas; Namque dabunt veniam votis, irasque remittent. Sed, modus orandi qui sit, priùs ordine dicam. Quatuor eximios præstanti corpore tauros, Qui tibi nunc viridis depascunt summa Lycæi, 540Delige, et intactâ totidem cervice juvencas. Quatuor his aras alta ad delubra dearum Constitue, et sacrum jugulis demitte cruorem Corporaque ipsa boum frondoso desere luco. Post, ubi nona suos Aurora ostenderit ortus, Inferias Orphei lethæa papavera mittes, Placatam Eurydicen vitulâ venerabere cæsâ, Et nigram maetabis ovem, lucumque revises. » Haud mora: continuò matris præcepta facessit. Ad delubra venit; monstratas excitat aras; 550Quatuor eximios præstanti corpore tauros Ducit, et intactâ totidem cervice juvencas. Post, ubi nona suos Aurora induxerat ortus Inferias Orphei mittit, lucumque revisit. . , Hic verò subitum ac dictu mirabile monstrum |