illam incendentem luctus Idaeus et Actor Ilionei monitu et multum lacrimantis Iuli corripiunt interque manus sub tecta reponunt. *500 At tuba terribilem sonitum procul aere canoro increpuit; sequitur clamor caelumque remugit. adcelerant acta pariter testudine Volsci et fossas implere parant ac uellere uallum. quaerunt pars aditum et scalis ascendere muros, qua rara est acies interlucetque corona non tam spissa uiris. telorum effundere contra omne genus Teucri ac duris detrudere contis, adsueti longo muros defendere bello. saxa quoque infesto uoluebant pondere, siqua possent tectam aciem perrumpere, cum tamen omnis ferre iuuat subter densa testudine casus. 505: 510 nec iam sufficiunt. nam qua globus imminet ingens, 515 parte alia horrendus uisu quassabat Etruscam Vos, o Calliope, precor, adspirate canenti, quas ibi tum ferro strages, quae funera Turnus ediderit, quem quisque uirum demiserit Orco; et mecum ingentis oras euoluite belli. ui Turris erat uasto suspectu et pontibus altis, opportuna loco, summis quam uiribus omnes expugnare Itali summaque euertere opum certabant, Troes contra defendere saxis perque cauas densi tela intorquere fenestras. princeps ardentem, coniecit lampada Turnus et flammam adfixit lateri, quae plurima uento 520 525, 530, 535 513. cum codd. quam coni. Schrader. num R. male. ferri potest cum tamen, quod est 'tamen interea.' 529. et meministis enim, diuae, et memorare potestis. abest ab omn, uet. codd. nec a Seru. agnoscitur. corripuit tabulas et postibus haesit adesis. qualis ubi aut leporem aut candenti corpore cycnum 549 545 550 555 560 565 570 575 strinxerat: ille manum proiecto tegmine demens ad uolnus tulit; ergo alis adlapsa sagitta et laeuo infixa est lateri manus abditaque intus spiramenta animae letali uolnere rupit. stabat in egregiis Arcentis filius armis, pictus acu chlamydem et ferrugine clarus Hibera, 580 585 590 is primam ante aciem digna atque indigna relatu 595 бсо 605 aut rastris terram domat aut quatit oppida bello. et tunicae manicas et habent redimicula mitrae. 610 615 o uere Phrygiae (neque enim Phryges), ite per alta Dindyma, ubi adsuetis biforem dat tibia cantum, tympana uos buxusque uocat Berecyntia Matris Idaeae sinite arma uiris et cedite ferro.' Talia iactantem dictis ac dira canentem non tulit Ascanius, neruoque obuersus equino intendit telum diuersaque bracchia ducens constitit, ante Iouem supplex per uota precatus: 'Iuppiter omnipotens, audacibus adnue coeptis. ipse tibi ad tua templa feram sollemnia dona et statuam ante aras aurata fronte iuuencum candentem pariterque caput cum matre ferentem, iam cornu petat et pedibus qui spargat harenam.' audiit et caeli Genitor de parte serena intonuit laeuom, sonat una fatifer arcus: effugit horrendum stridens adducta sagitta perque caput Remuli uenit et caua tempora ferro transigit. 'i, uerbis uirtutem inlude superbis: 620 625 630 640 bis capti Phryges haec Rutulis responsa remittunt: 635 hoc tantum Ascanius. Teucri clamore secuntur laetitiaque fremunt animosque ad sidera tollunt. aetheria tum forte plaga crinitus Apollo desuper Ausonias acies urbemque uidebat, nube sedens, atque his uictorem adfatur Iulum: 'macte noua uirtute, puer: sic itur ad astra, dis genite et geniture deos. iure omnia bella gente sub Assaraci fato uentura resident, nec te Troia capit.' simul haec effatus ab alto aethere se misit, spirantis dimouet auras Ascaniumque petit. 645 forma tum uertitur oris antiquom in Buten: hic Dardanio Anchisae armiger ante fuit fidusque ad limina custos, tum comitem Ascanio pater addidit: ibat Apollo omnia longaeuo similis, uocemque coloremque et crinis albos et saeua sonoribus arma, 650 atque his ardentem dictis adfatur Iulum: oppetiisse tuis; primam hanc tibi magnus Apollo concedit laudem et paribus non inuidet armis: cetera parce, puer, bello.' sic orsus Apollo 655 660 665 670 mortalis medio aspectus sermone reliquit 675 680 et praeceps animi Tmarus et Mauortius Haemon 685 agminibus totis: at uersi terga dedere. aut ipso portae posuere in limine uitam. tum magis increscunt animis discordibus irae; et iam collecti Troes glomerantur eodem et conferre manum et procurrere longius audent. Ductori Turno diuersa in parte furenti turbantique uiros perfertur nuntius, hostem feruere caede noua et portas praebere patentis. deserit inceptum atque immani concitus ira Dardaniam ruit ad portam fratresque superbos. 690 695 et primum Antiphaten, is enim se primus agebat, |