corripiunt spirisque ligant ingentibus, et iam
bis medium amplexi, bis collo squamea circum
terga dati superant capite et ceruicibus altis.
ille simul manibus tendit diuellere nodos
perfusus sanie uittas atroque ueneno,
clamores simul horrendos ad sidera tollit,
qualis mugitus, fugit cum saucius aram
taurus et incertam excussit ceruice securim.
at gemini lapsu delubra ad summa dracones
effugiunt saeuaeque petunt Tritonidis arcem,
sub pedibusque deae clipeique sub orbe teguntur.
tum uero tremefacta nouus per pectora cunctis
insinuat pauor, et scelus expendisse merentem
Laocoonta ferunt, sacrum qui cuspide robur
laeserit et tergo sceleratam intorserit hastam.
ducendum ad sedes simulacrum orandaque diuae
numina conclamant.
diuidimus muros et moenia pandimus urbis. accingunt omnes operi, pedibusque rotarum subiciunt lapsus, et stuppea uincula collo
intendunt. scandit fatalis machina muros
feta armis. pueri circum innuptaeque puellae
sacra canunt funemque manu contingere gaudent.
illa subit mediaeque minans inlabitur urbi.
o patria, o diuom domus Ilium et incluta bello
moenia Dardanidum! quater ipso in limine portae
substitit atque utero sonitum quater arma dedere:
instamus tamen inmemores caecique furore,
et monstrum infelix sacrata sistimus arce.
tunc etiam fatis aperit Cassandra futuris
ora dei iussu non umquam credita Teucris:
nos delubra deum miseri, quibus ultimus esset
ille dies, festa uelamus fronde per urbem.
Vertitur interea caelum et ruit Oceano nox inuoluens umbra magna terramque polumque Myrmidonumque dolos; fusi per moenia Teucri conticuere, sopor fessos complectitur artus: et iam Argiua phalanx instructis nauibus ibat a Tenedo tacitae per amica silentia lunae litora nota petens. Flammas cum regia puppis
extulerat, fatisque deum defensus iniquis
inclusos utero Danaos et pinea furtim
laxat claustra Sinon, illos patefactus ad auras
reddit equus, laetique cauo se robore promunt
Thessandrus Sthenelusque duces et dirus Vlixes
demissum lapsi per funem, Acamasque Thoasque
Pelidesque Neoptolemus primusque Machaon
et Menelaus et ipse doli fabricator Epeos.
inuadunt urbem somno uinoque sepultam;
caeduntur uigiles, portisque patentibus omnis
accipiunt socios atque agmina conscia iungunt.
Tempus erat, quo prima quies mortalibus aegris
incipit et dono diuom gratissima serpit.
in somnis ecce ante oculos maestissimus Hector
uisus adesse mihi largosque effundere fletus,
raptatus bigis ut quondam aterque cruento
puluere perque pedes traiectus Îora tumentis.
ei mihi qualis erat (quantum mutatus ab illo
Hectore, qui redit exuuias indutus Achilli
uel Danaum Phrygios iaculatus puppibus ignis),
squalentem barbam et concretos sanguine crinis
uolneraque illa gerens, quae circum plurima muros
accepit patrios! ultro flens ipse uidebar
compellare uirum et maestas expromere uoces:
o lux Dardaniae, spes o fidissima Teucrum,
quae tantae tenuere morae? quibus Hector ab oris
expectate uenis? ut te post multa tuorum
funera, post uarios hominumque urbisque labores
defessi aspicimus! quae causa indigna serenos
foedauit uoltus? aut cur haec uolnera cerno?'
ille nihil, nec me quaerentem uana moratur,
sed grauiter gemitus imo de pectore ducens
'heu fuge, nate dea, teque his' ait 'eripe flammis.
hostis habet muros, ruit alto a culmine Troia.
sat patriae Priamoque datum: si Pergama dextra
defendi possent, etiam hac defensa fuissent.
sacra suosque tibi commendat Troia Penatis ;
256-9. Post 'petens' plene distinximus, post 'Sinon' commate:
sic enim sententia expeditior fit. similiter I.
hos cape fatorum comites, his moenia quaere, magna pererrato statues quae denique ponto.' sic ait, et manibus uittas Vestamque potentem aeternumque adytis effert penetralibus ignem. Diuerso interea miscentur moenia luctu,
et magis atque magis, quamquam secreta parentis
Anchisae domus arboribusque obtecta recessit,
clarescunt sonitus armorumque ingruit horror.
excutior somno, et summi fastigia tecti
ascensu supero atque arrectis auribus asto :
in segetem ueluti cum flamma furentibus austris
incidit, aut rapidus montano flumine torrens
sternit agros, sternit sata laeta boumque labores
praecipitesque trahit siluas; stupet inscius alto
accipiens sonitum saxi de uertice pastor.
tum uero manifesta fides, Danaumque patescunt
insidiae. iam Deiphobi dedit ampla ruinam
Volcano superante domus, iam proximus ardet
Vcalegon, Sigea igni freta lata relucent.
exoritur clamorque uirum clangorque tubarum.
arma amens capio; nec sat rationis in armis,
sed glomerare manum bello et concurrere in arcem
cum sociis ardent animi, furor iraque mentem
praecipitant, pulchrumque mori succurrit in armis.
Ecce autem telis Panthus elapsus Achiuom,
Panthus Othryades, arcis Phoebique sacerdos,
sacra manu uictosque deos paruumque nepotem
ipse trahit, cursuque amens ad limina tendit.
quo res summa loco, Panthu? quam prendimus arcem?' uix ea fatus eram, gemitu cum talia reddit: 'uenit summa dies et ineluctabile tempus Dardaniae. fuimus Troes, fuit Ilium et ingens gloria Teucrorum; ferus omnia Iuppiter Argos transtulit; incensa Danai dominantur in urbe. arduus armatos mediis in moenibus astans fundit equus, uictorque Sinon incendia miscet insultans. portis alii bipatentibus adsunt, milia quot magnis umquam uenere Mycenis;
311. superante codd. plur. R. uero ex cod. P eruere sibi uide
obsedere alii telis angusta uiarum
oppositi; stat ferri acies mucrone corusco
stricta, parata neci; uix primi proelia temptant
portarum uigiles et caeco Marte resistunt."
talibus Othryadae dictis et numine diuom
in flammas et in arma feror, quo tristis Erinys,
quo fremitus uocat et sublatus ad aethera clamor.
addunt se socios Rhipeus et maximus armis
Epytus oblati per lunam Hypanisque Dymasque,
et lateri adglomerant nostro, iuuenisque Coroebus
Mygdonides (illis ad Troiam forte diebus
uenerat insano Cassandrae incensus amore,
et gener auxilium Priamo Phrygibusque ferebat,) infelix qui non sponsae praecepta furentis audierit.
quos ubi confertos audere in proelia uidi, incipio super his: iuuenes, fortissima frustra pectora, si uobis audentem extrema cupido certa sequi, quae sit rebus fortuna uidetis. excessere omnes adytis arisque relictis
di, quibus imperium hoc steterat; succurritis urbi
incensae moriamur, et in media arma ruamus. una salus uictis nullam sperare salutem.'
urbis iter; nox atra caua circumuolat umbra. quis cladem illius noctis, quis funera fando explicet aut possit lacrimis aequare labores? urbs antiqua ruit multos dominata per annos; plurima perque uias sternuntur inertia passim corpora perque domos et religiosa deorum limina. nec soli poenas dant sanguine Teucri: quondam etiam uictis redit in praecordia uirtus, uictoresque cadunt Danai. crudelis ubique luctus, ubique pauor et plurima mortis imago.
Primus se Danaum magna comitante caterua Androgeos offert nobis, socia agmina credens,
inscius, atque ultro uerbis compellat amicis: 'festinate, uiri. nam quae tam sera moratur segnities? alii rapiunt incensa feruntque
Pergama; uos celsis nunc primum a nauibus itis?'
dixit, et extemplo, neque enim responsa dabantur
fida satis, sensit medios delapsus in hostis.
obstipuit retroque pedem cum uoce repressit.
inprouisum aspris ueluti qui sentibus anguem
pressit humi nitens, trepidusque repente refugit
attollentem iras et caerula colla tumentem:
haut secus Androgeos uisu tremefactus abibat.
inruimus densis et circumfundimur armis,
ignarosque loci passim et formidine captos
sternimus adspirat primo Fortuna labori.
atque hic successu exultans animisque Coroebus
'o socii, qua prima' inquit 'fortuna salutis
monstrat iter, quaque ostendit se dextra, sequamur:
mutemus clipeos, Danaumque insignia nobis
aptemus. dolus an uirtus, quis in hoste requirat?
arma dabunt ipsi.' sic fatus deinde comantem
Androgei galeam clipeique insigne decorum.
induitur laterique Argiuom accommodat ensem.
hoc Rhipeus, hoc ipse Dymas omnisque iuuentus
laeta facit; spoliis se quisque recentibus armat.
uadimus inmixti Danais haud numine nostro,
multaque per caecam congressi proelia noctem
conserimus, multos Danaum demittimus Orco.
diffugiunt alii ad nauis et litora cursu
fida petunt, pars ingentem formidine turpi
scandunt rursus equum et nota conduntur in aluo. Heu nihil inuitis fas quemquam fidere diuis.
ecce trahebatur passis Priameia uirgo
crinibus a templo Cassandra adytisque Mineruae,
ad caelum tendens ardentia lumina frustra, lumina, nam teneras arcebant uincula palmas. non tulit hanc speciem furiata mente Coroebus, et sese medium iniecit periturus in agmen. consequimur cuncti et densis incurrimus armis. hic primum ex alto delubri culmine telis nostrorum obruimur, oriturque miserrima caedes
|