huc se prouecti deserto in litore condunt.
nos abiisse rati et uento petiisse Mycenas:
ergo omnis longo soluit se Teucria luctu,
panduntur portae, iuuat ire et Dorica castra
desertosque uidere locos litusque relictum.

hic Dolopum manus, hic saeuus tendebat Achilles,
classibus hic locus, hic acie certare solebant.
pars stupet innuptae donum exitiale Mineruae,
et molem mirantur equi; primusque Thymoetes
duci intra muros hortatur et arce locari,
siue dolo seu iam Troiae sic fata ferebant.
at Capys et quorum melior sententia menti
aut pelago Danaum insidias suspectaque dona
praecipitare iubent subiectisque urere flammis,
aut terebrare cauas uteri et temptare latebras.
scinditur incertum studia in contraria uolgus.
Primus ibi ante omnis, magna comitante caterua,
Laocoon ardens summa decurrit ab arce

et procul 'o miseri, quae tanta insania, ciues? creditis auectos hostis aut ulla putatis

dona carere dolis Danaum? sic notus Vlixes? aut hoc inclusi ligno occultantur Achiui

aut haec in nostros fabricata est machina muros
inspectura domos uenturaque desuper urbi,
aut aliquis latet error: equo ne credite, Teucri :
quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentis.'
sic fatus ualidis ingentem uiribus hastam
in latus inque feri curuam compagibus aluom
contorsit. stetit illa tremens, uteroque recusso
insonuere cauae gemitumque dedere cauernae.
et si fata deum, si mens non laeua fuisset,
impulerat ferro Argolicas foedare latebras,
Troiaque nunc staret, Priamique arx alta maneres.
Ecce manus iuuenem interea post terga reuinctum

pastores magno ad regem clamore trahebant
Dardanidae, qui se ignotum uenientibus ultro,
hoc ipsum ut strueret Troiamque aperiret Achiuis,
obtulerat, fidens animi atque in utrumque paratus,
seu uersare dolos seu certae occumbere morti.
undique uisendi studio Troiana iuuentus

25

30

35

40

45

50

55

бо

circumfusa ruit, certantque inludere capto.

accipe nunc Danaum insidias et crimine ab uno disce omnis.

65

namque ut conspectu in medio turbatus inermis constitit atque oculis Phrygia agmina circumspexit, 'heu quae nunc tellus' inquit, 'quae me aequora possunt accipere? aut quid iam misero mihi denique restat? 70 cui neque apud Danaos usquam locus, et super ipsi Dardanidae infensi poenas cum sanguine poscunt.' quo gemitu conuersi animi compressus et omnis impetus. hortamur fari; quo sanguine cretus quidue ferat, memoret, quae sit fiducia capto. ille haec deposita tandem formidine fatur:

75

finxit, uanum etiam mendacemque inproba finget.

uera' inquit, neque me Argolica de gente negabo: hoc primum; nec, si miserum fortuna Sinonem

'Cuncta equidem tibi, rex, fuerit quodcumque, fatebor

80

85

fando aliquod si forte tuas peruenit ad auris
Belidae nomen Palamedis et incluta fama
gloria, quem falsa sub proditione Pelasgi
insontem infando indicio, quia bella uetabat,
demisere Neci, nunc cassum lumine lugent,
illi me comitem et consanguinitate propinquum
pauper in arma pater primis huc misit ab annis.
dum stabat regno incolumis regumque uigebat
consiliis, et nos aliquod nomenque decusque
gessimus. inuidia postquam pellacis Vlixi
(haut ignota loquor) superis concessit ab oris,
adflictus uitam in tenebris luctuque trahebam
et casum insontis mecum indignabar amici.
nec tacui demens, et me, fors siqua tulisset,
si patrios umquam remeassem uictor ad Argos,
promisi ultorem et uerbis odia aspera moui.
hinc mihi prima mali labes, hinc semper Vlixes
criminibus terrere nouis, hinc spargere uoces
in uolgum ambiguas et quaerere conscius arma.
nec requieuit enim, donec Calchante ministro-

༡༠

95

100

74, 5. Locum uexatum distinximus ut C., quae relatiuum esse statuentes. male coniecit R. quiue fuat.

89. conciliis (cod. V1) R.

sed quid ego haec autem nequiquam ingrata reuoluo? quidue moror, si omnis uno ordine habetis Achiuos idque audire sat est? iamdudum sumite poenas : hoc Ithacus uelit et magno mercentur Atridae.' Tum uero ardemus scitari et quaerere casus, ignari scelerum tantorum artisque Pelasgae. prosequitur pauitans et ficto pectore fatur:

Saepe fugam Danai Troia cupiere relicta moliri et longo fessi discedere bello; fecissentque utinam! saepe illos aspera ponti interclusit hiemps, et terruit Auster euntis. praecipue cum iam hic trabibus contextus acernis staret ecus, toto sonuerunt aethere nimbi. suspensi Eurypylum scitantem oracula Phoebi mittimus, isque adytis haec tristia dicta reportat : sanguine placastis uentos et uirgine caesa, cum primum Iliacas, Danai, uenistis ad oras: sanguine quaerendi reditus, animaque litandum Argolica." uolgi quae uox ut uenit ad auris, obstipuere animi, gelidusque per ima cucurrit ossa tremor, cui fata paret, quem poscat Apollo. hic Ithacus uatem magno Calchanta tumultu protrahit in medios: quae sint ea numina diuom, flagitat. et mihi iam multi crudele canebant artificis scelus et taciti uentura uidebant. bis quinos silet ille dies tectusque recusat prodere uoce sua quemquam aut opponere morti. uix tandem, magnis Ithaci clamoribus actus, composito rumpit uocem, et me destinat arae. adsensere omnes, et quae sibi quisque timebat unius in miseri exitium conuersa tulere. iamque dies infanda aderat: mihi sacra parari et salsae fruges et circum tempora uittae.

105

eripui, fateor, leto me et uincula rupi,

limosoque lacu per noctem obscurus in ulua delitui, dum uela darent, si forte dedissent.

135

nec mihi iam patriam antiquam spes ulla uidendi

114. scitantem (codd. P al.) W. R. al. scitatum al. 121. Pro codd. 1. parent Maduigii coni. recepimus. 136. De hoc u. uid notam in p. 129.

nec dulcis natos exoptatumque parentem ;
quos illi fors et poenas ob nostra reposcent
effugia, et culpam hanc miserorum morte piabunt.
quod te per superos et conscia numina ueri,

per siqua est quae restet adhuc mortalibus usquam
intemerata fides, oro, miserere laborum

tantorum, miserere animi non digna ferentis.'

140

His lacrimis uitam damus, et miserescimus ultro. 145 ipse uiro primus manicas atque arta leuari

uincla iubet Priamus, dictisque ita fatur amicis:
'quisquis es, amissos hinc iam obliuiscere Graios;
noster eris. mihique haec edissere uera roganti :

155

160

quo molem hanc immanis equi statuere? quis auctor? 150 quidue petunt? quae religio aut quae machina belli?' dixerat. ille, dolis instructus et arte Pelasga, sustulit exutas uinclis ad sidera palmas: 'uos, aeterni ignes, et non uiolabile uestrum testor numen' ait, 'uos arae ensesque nefandi, quos fugi, uittaeque deum, quas hostia gessi: fas mihi Graiorum sacrata resoluere iura, fas odisse uiros, atque omnia ferre sub auras, siqua tegunt; teneor patriae nec legibus ullis. tu modo promissis maneas seruataque serues Troia fidem, si uera feram, si magna rependam. omnis spes Danaum et coepti fiducia belli Palladis auxiliis semper stetit. impius ex quo Tydides sed enim scelerumque inuentor Vlixes fatale adgressi sacrato auellere tempio Palladium caesis summae custodibus arcis corripuere sacram effigiem, manibusque cruentis uirgineas ausi diuae contingere uittas, ex illo fluere ac retro sublapsa referri spes Danaum, fractae uires, auersa deae mens. nec dubiis ea signa dedit Tritonia monstris. uix positum castris simulacrum, arsere coruscae luminibus flammae arrectis, salsusque per artus sudor iit, terque ipsa solo, mirabile dictu, emicuit parmamque ferens hastamque trementem. extemplo temptanda fuga canit aequora Calchas,

138. duplicis (cod. P) R. dulcis (codd. M al.) C. F.

165

170

175

nec posse Argolicis exscindi Pergama telis,
omina ni repetant Argis numenque reducant,
quod pelago et curuis secum auexere carinis.
et nunc quod patrias uento petiere Mycenas,
arma deosque parant comites, pelagoque remenso
improuisi aderunt: ita digerit omina Calchas.
hanc pro Palladio moniti, pro numine laeso
effigiem statuere, nefas quae triste piaret.

hanc tamen inmensam Calchas attollere molem
roboribus textis caeloque educere iussit,
ne recipi portis aut duci in moenia posset
neu populum antiqua sub religione tueri.
nam si uestra manus uiolasset dona Mineruae,
tum magnum exitium (quod di prius omen in ipsum
conuertant!) Priami imperio Phrygibusque futurum ;
sin manibus uestris uestram ascendisset in urbem,
ultro Asiam magno Pelopea ad moenia bello
uenturam, et nostros ea fata manere nepotes.'
Talibus insidiis periurique arte Sinonis
credita res, captique dolis lacrimisque coactis,
quos neque Tydides nec Larissaeus Achilles,
non anni domuere decem, non mille carinae.

Hic aliud maius miseris multoque tremendum
obicitur magis, atque improuida pectora turbat.
Laocoon, ductus Neptuno sorte sacerdos,
sollemnis taurum ingentem mactabat ad aras.
ecce autem gemini a Tenedo tranquilla per alta,
horresco referens, inmensis orbibus angues
incumbunt pelago, paritérque ad litora tendunt;
pectora quorum inter fluctus arrecta iubaeque
sanguineae superant undas, pars cetera pontum
pone legit sinuatque inmensa uolumine terga.
fit sonitus spumante salo; iamque arua tenebant
ardentisque oculos suffecti sanguine et igni
sibila lambebant linguis uibrantibus ora.
diffugimus uisu exangues. illi agmine certo
Laocoonta petunt : et primum parua duorum
corpora natorum serpens amplexus uterque
inplicat et miseros morsu depascitur artus;
post ipsum auxilio subeuntem ac tela ferentem

K. V.

180

185

190

195

200

205

210

215

8