Page images
PDF
EPUB

Durum ab stirpe genus natos ad flumina primum
Deferimus, sævoque gelu duramus et undis;
Venatu invigilant pueri, silvasque fatigant;
Flectere ludus equos, et spicula tendere cornu.
At patiens operum parvoque assueta juventus
Aut rastris terram domat, aut quatit oppida bello.
Omne ævum ferro teritur, versaque juvencum
Terga fatigamus hasta; nec tarda senectus
Debilitat vires animi, mutatque vigorem.
Canitiem galea premimus; semperque recentes
Comportare juvat prædas, et vivere rapto.
Vobis picta croco et fulgenti murice vestis,
Desidiæ cordi; juvat indulgere choreis;

Et tunica manicas, et habent redimicula mitræ. Ta
O vere Phrygiæ, neque enim Phryges, ite per alta
Dindyma, ubi assuetis biforem dat tibia cantum.
Tympana vos buxusque vocant Berecyntia matris
Idææ sinite arma viris, et cedite ferro."

:

Talia jactantem dictis, ac dira canentem Non tulit Ascanius; nervoque obversus equino Intendit telum, diversaque brachia ducens Constitit, ante Jovem supplex per vota precatus: "Jupiter omnipotens, audacibus annue cœptis. Ipse tibi ad tua templa feram solemnia dona, Et statuam ante aras aurata fronte juvencum Candentem, pariterque caput cum matre ferentem, Jam cornu petat et pedibus qui spargat arenam." Audiit et cœli Genitor de parte serena Intonuit lævum: sonat una fatifer arcus. Effugit horrendum stridens adducta sagitta; draw tight Perque caput Remuli venit, et cava tempora ferro Trajicit. `*I, verbis virtutem illude superbis. Bis capti Phryges hæc Rutulis responsa remittunt." Hoc tantum Ascanius. Teucri clamore sequuntur, Lætitiaque fremunt, animosque ad sidera tollunt, Etheria tum forte plaga crinitus Apollo

n

[ocr errors]

610

620

630

[ocr errors]

288

P. VIRGILII MARONIS

verbis

640

lach

Desuper Ausonias acies urbemque videbat,
Nube sedens, atque his victorem affatur Iulum:
"Maete nova virtute, puer: sic itur ad astra,
Dis genite, et geniture deos. Jure omnia bella
Gente sub Assaraci fato ventura resident: fun
Nec te Troja capit." Simul hæc effatus ab alto
Æthere se mittit, spirantes dimovet auras,
Ascaniumque petit. Formam tum vertitur oris
Antiquum in Buten. Hic Dardanio Anchisæ
Armiger ante fuit, fidusque ad limina custos; threshol
Tum comitem Ascanio pater addidit. Ibat Apollo
Omnia longævo similis, vocemque coloremque,
Et crines albos et sæva sonoribus arma;

Atque his ardentem dictis affatur Iulum:

66

'Sit satis, Eneada, telis impune Numanum

preh Oppetiisse tuis; primam hanc tibi magnus Apollo

[ocr errors]

Concedit laudem, et paribus non invidet armis;
adCetera parce, puer, bello." Sic orsus Apollo
Mortales medio aspectus sermone reliquit,
Et procul in tenuem ex oculis evanuit auram.
Agnovere deum proceres divinaque tela har
Dardanidæ, pharetramque fuga sensere sonantem.
Ergo avidum pugnæ, dictis ac numine Phœbi,
Ascanium prohibent; ipsi in certamina rursus
Succedunt, animasque in aperta pericula mittunt.
It clamor totis per propugnacula muris:
Intendunt acres arcus, amentaque torquent.
Sternitur omne solum telis; tum scuta cavaque
Dant sonitum flictu galeæ; pugna aspera surgit:
Quantus ab occasu veniens pluvialibus Hædis d
Verberat imber humum; quam multa grandine nimbi
In vada præcipitant, quum Jupiter horridus Austris
Torquet aquosam hiemem, et cœlo cava nubila rumpit.
Pandarus et Bitias, Idæo Alcanore creti, 55
Quos Jovis eduxit luco silvestris Iæra,
Abietibus juvenes patriis et montibus æquos,
what such

650.

660

[ocr errors]

670

[ocr errors]
[ocr errors]

680

Portam, quæ ducis imperio commissa, recludunt.
Freti armis, ultroque invitant moenibus hostem.
Ipsi intus dextra ac læva pro turribus adstant
Armati ferro, et cristis capita alta corusci; a
Quales aeriæ liquentia flumina circum,
Sive Padi ripis Athesim seu propter amœnum,
Consurgunt geminæ quercus, intonsaque cœlo
Attollunt capita, et sublimi vertice nutant.
Irrumpunt, aditus Rutuli ut videre patentes.
Continuo Quercens, et pulcher Aquicolus armis,
Et præceps animi Tmarus, et Mavortius Hæmon,
Agminibus totis aut versi terga dedere,
Aut ipso portæ posuere in limine vitam.
Tum magis increscunt animis discordibus iræ,
Et jam collecti Troes glomerantur eodem,
Et conferre manum et procurrere longius audent.
Ductori Turno, diversa in parte furenti
Turbantique viros, perfertur nuncius, hostem
Fervere cæde nova, et portas præbere patentes.
Deserit inceptum, atque immani concitus ira
Dardaniam ruit ad portam fratresque superbos:
Et primum Antiphaten, is enim se primus agebat,
Thebana de matre nothum Sarpedonis alti,
ape ture
Conjecto sternit jaculo: volat Itala cornus
Aëra per tenerum, stomachoque infixa sub altum
Pectus abit; reddit specus atri vulneris undam
Spumantem, et fixo ferrum in pulmone tepescit.
Tum Meropem atque Erymanta manu, tum sternit
from h

Aphidnum;

Tum Bitian ardentem oculis, animisque frementem,
Non jaculo-neque enim jaculo vitam ille dedisset-
Sed magnum stridens contorta plalarica venit,
Fulminis acta modo: quam nec duo taurea terga,
Nec duplici squama lorica fidelis et auro
Sustinuit; collapsa ruunt immania membra.

Dat tellus gemitum, et clipeum super intonat ingens:

U

690

700

[ocr errors]

Qualis in Euboico Baiarum litore quondam
Saxea pila cadit, magnis quam molibus ante
Constructam ponto jaciunt; sic illa ruinam
Prona trahit, penitusque vadis illisa recumbit;
Miscent se maria, et nigræ attolluntur arena.
Tum sonitu Prochyta alta tremit, durumque cubile
Inarime Jovis imperiis imposta Typhoo.

Hic Mars armipotens animum viresque Latinis
Addidit, et stimulos acres sub pectore vertit;
Immisitque fugam Teucris atrumque timorem.
Undique conveniunt; quoniam data copia pugnæ,
Bellatorque animos deus incidit.

Pandarus ut fuso germanum corpore cernity

Et quo sit fortuna loco, qui casus agat res ;

710

720

Portam vi multa converso cardine torquet, olving on.
Obnixus latis humeris, multosque suorum

Mœnibus exclusos duro in certamine linquit;
Ast alios secum includit recipitque ruentes,

Demens! qui Rutulum in medio non agmine regem

Viderit irrumpentem, ultroque incluserit urbi: dal
Immanem veluti pecora inter inertia tigrim.
Continuo nova lux oculis effulsit, et arma
Horrendum sonuere: tremunt in vertice crista
Sanguineæ, clipeoque micantia fulmina mittunt 1.
Agnoscunt faciem invisam atque immania membra
Turbati subito Æneada. Tum Pandarus ingens
Emicat, et mortis fraternæ fervidus ira
Effatur: "Non hæc dotalis regia Amata;
Nec muris cohibet patriis media Ardea Turnum.
Castra inimica vides; nulla hinc exire potestas,
Olli subridens sedato pectore Turnus:

[ocr errors]
[ocr errors]

'Incipe, si qua animo virtus, et consere dextram;
Hic etiam inventum Priamo narrabis Achillem."
Dixerat. Ille rudem nodis et cortice crudo
Intorquet summis adnixus viribus hastam.
Excepere auræ; vulnus Saturnia Juno

[blocks in formation]

730

740

Detorsit veniens; portæque infigitur hasta.
"At non hoc telum, mea quod vi dextera versat,
Effugies; neque enim is teli nec vulneris auctor."
Sic ait, et sublatum alte consurgit in ensem,
Et mediam ferro gemina inter tempora frontem
Dividit, impubesque immani vulnere malas. chuk

750

Fit sonus; ingenti concussa est pondere tellus, chake
Collapsos artus atque arma cruenta cerebro

Sternit humi moriens; atque illi partibus æquis

Huc caput atque illuc humero ex utroque pependit.
Diffugiunt versi trepida formidine Troës.

Et si continuo victorem ea cura subisset,

[ocr errors]

Rumpere claustra manu sociosque immittere portis: dal
Ultimus ille dies bello gentique fuisset.

Sed furor ardentem cædisque insana cupido
Egit in adversos. opponents

Principio Phalerim et succiso poplite Gygen
Excipit; hinc raptas fugientibus ingerit hastas
In tergum: Juno vires animumque ministrat.
Addit Halym comitem, et confixa Phegea parma;
Ignaros deinde in muris Martemque cientes,
Alcandrumque Haliumque Noëmonaque Prytanimque;
Lyncea tendentem contra, sociosque vocantem,
Vibranti gladio connixus ab aggere dexter pars. A
Occupat: huic uno dejectum cominus ictu
Cum galea longe jacuit caput. Inde ferarum

[ocr errors]

760

770

[ocr errors]

Vastatorem Amycum, quo non felicior alter mou one
Ungere tela manu, ferrumque armare veneno;
Et Clytium Æoliden, et amicum Crethea Musis;
Crethea Musarum comitem, cui carmina semper
Et citharæ cordi, numerosque intendere nervis ;
Semper equos atque arma virum, pugnasque canebat.
Tandem ductores, audita cæde suorum,
Conveniunt Teucri, Mnestheus acerque Serestus;
Palantesque vident socios, hostemque receptum.
Et Mnestheus, "Quo deinde fugam, quo tenditis ?" inquit.
"Quos alios muros, quæ jam ultra moenia habetis?

780

« PreviousContinue »