Sic fatur lacrimans classique immittit habenas et tandem Euboicis Cumarum allabitur oris. Obvertunt pelago proras; tum dente tenaci ancora fundabat navis, et litora curvae
praetexunt puppes. Juvenum manus emicat ardens litus in Hesperium; quaerit pars semina flammae abstrusa in venis silicis, pars densa ferarum tecta rapit silvas inventaque flumina monstrat. At pius Aeneas arces, quibus altus Apollo
praesidet, horrendaeque procul secreta Sibyllae,
antrum immane, petit, magnam cui mentem animumque Delius inspirat vates aperitque futura.
Jam subeunt Triviae lucos atque aurea tecta.
Daedalus, ut fama est, fugiens Minoia regna
praepetibus pinnis ausus se credere caelo insuetum per iter gelidas enavit ad arctos Chalcidicaque levis tandem super astitit arce. Redditus his primum terris tibi, Phoebe, sacravit remigium alarum posuitque immania templa. In foribus letum Androgeo; tum pendere poenas Cecropidae jussi (miserum!) septena quotannis corpora natorum; stat ductis sortibus urna; contra elata mari respondet Gnosia tellus; hic crudelis amor tauri suppostaque furto Pasiphaë mixtumque genus prolesque biformis Minotaurus inest, Veneris monumenta nefandae; hic labor ille domus et inextricabilis error;
magnum reginae sed enim miseratus amorem Daedalus ipse dolos tecti ambagesque resolvit caeca regens filo vestigia. Tu quoque magnam partem opere in tanto, sineret dolor, Icare, haberes; bis conatus erat casus effingere in auro,
bis patriae cecidere manus. Quin protinus omnia perlegerent oculis, ni jam praemissus Achates afforet atque una Phoebi Triviaeque sacerdos, Deiphobe Glauci, fatur quae talia regi:
'Non hoc ista sibi tempus spectacula poscit; nunc grege de intacto septem mactare juvencos praestiterit, totidem lectas de more bidentis.' Talibus affata Aenean (nec sacra morantur jussa viri) Teucros vocat alta in templa sacerdos. Excisum Euboicae latus ingens rupis in antrum, quo lati ducunt aditus centum, ostia centum; unde ruunt totidem voces, responsa Sibyllae. Ventum erat ad limen, cum virgo, 'Poscere fata tempus' ait; 'deus, ecce, deus!' Cui talia fanti ante fores subito non voltus, non color unus, non comptae mansere comae; sed pectus anhelum, et rabie fera corda tument, majorque videri nec mortale sonans, afflata est numine quando jam propiore dei. Cessas in vota precesque,
Tros,' ait, Aenea? Cessas? Neque enim ante dehiscent attonitae magna ora domus.' Et talia fata
conticuit. Gelidus Teucris per dura cucurrit
ossa tremor, funditque preces rex pectore ab imo: 'Phoebe, gravis Trojae semper miserate labores, Dardana qui Paridis direxti tela manusque corpus in Aeacidae, magnas obeuntia terras tot maria intravi duce te penitusque repostas
Massylum gentis praetentaque Syrtibus arva; jam tandem Italiae fugientis prendimus oras; hac Trojana tenus fuerit fortuna secuta.
Vos quoque Pergameae jam fas est parcere genti, dique deaeque omnes, quibus obstitit Ilium et ingens gloria Dardaniae. Tuque, o sanctissima vates, praescia venturi, da (non indebita posco
regna meis fatis) Latio considere Teucros
errantisque deos agitataque numina Trojae.
Tum Phoebo et Triviae solido de marmore templum instituam festosque dies de nomine Phoebi.
Te quoque magna manent regnis penetralia nostris; hic ego namque tuas sortes arcanaque fata dicta meae genti ponam lectosque sacrabo, alma, viros. Foliis tantum ne carmina manda, ne turbata volent rapidis ludibria ventis; ipsa canas oro.' Finem dedit ore loquendi.
At Phoebi nondum patiens immanis in antro bacchatur vates, magnum si pectore possit excussisse deum; tanto magis ille fatigat
os rabidum fera corda domans fingitque premendo. Ostia jamque domus patuere ingentia centum sponte sua vatisque ferunt responsa per auras: O tandem magnis pelagi defuncte periclis (sed terrae graviora manent), in regna Lavini Dardanidae venient (mitte hanc de pectore curam); sed non et venisse volent. Bella, horrida bella et Thybrim multo spumantem sanguine cerno. Non Simois tibi nec Xanthus nec Dorica castra defuerint; alius Latio jam partus Achilles, natus et ipse dea; nec Teucris addita Juno usquam aberit, cum tu supplex in rebus egenis.
quas gentis Italum aut quas non oraveris urbes! Causa mali tanti conjunx iterum hospita Teucris externique iterum thalami.
Tu ne cede malis, sed contra audentior ito, quam tua te fortuna sinet. Via prima salutis, quod minime reris, Graja pandetur ab urbe.'
Talibus ex ady to dictis Cumaea Sibylla horrendas canit ambages antroque remugit obscuris vera involvens; ea frena furenti concutit et stimulos sub pectore vertit Apollo. Ut primum cessit furor et rabida ora quierunt, incipit Aeneas heros: 'Non ulla laborum, o virgo, nova mi facies inopinave surgit; omnia praecepi atque animo mecum ante peregi. Unum oro: quando hic inferni janua regis dicitur et tenebrosa palus Acheronte refuso, ire ad conspectum cari genitoris et oral contingat; doceas iter et sacra ostia pandas. Illum ego per flammas et mille sequentia tela eripui his umeris medioque ex hoste recepi; ille meum comitatus iter maria omnia mecum atque omnis pelagique minas caelique ferebat, invalidus, viris ultra sortemque senectae. Quin, ut te supplex peterem et tua limina adirem, idem orans mandata dabat./Gnatique patrisque, alma, precor, miserere (potes namque omnia, nec te nequiquam lucis Hecate praefecit Avernis), si potuit Manis arcessere conjugis Orpheus Threicia fretus cithara fidibusque canoris,
si fratrem Pollux alterna morte redemit
itque reditque viam totiens. Quid Thesea magnum, quid memorem Alciden? Et mi genus ab Jove summo.'
Talibus orabat dictis arasque tenebat,
cum sic orsa loqui vates: 'Sate sanguine divum, Tros Anchisiade, facilis descensus Averno. (noctes atque dies patet atri janua Ditis); sed revocare gradum superasque evadere ad auras, hoc opus, hic labor est. Pauci, quos aequus amavit Juppiter aut ardens evexit ad aethera virtus, dis geniti potuere. Tenent media omnia silvae, Cocytosque sinu labens circumvenit atro. Quodsi tantus amor menti, si tanta cupido bis Stygios innare lacus, bis nigra videre Tartara et insano juvat indulgere labori, accipe, quae peragenda prius. Latet arbore opaca aureus et foliis et lento vimine ramus, Junoni infernae dictus sacer; hunc tegit omnis lucus et obscuris claudunt convallibus umbrae. Sed non ante datur telluris operta subire, auricomos quam qui decerpserit arbore fetus. Hoc sibi pulchra suum ferri Proserpina munus instituit; primo avolso non deficit alter
aureus, et simili frondescit virga metallo. Ergo alte vestiga oculis et rite repertum
carpe manu; namque ipse volens facilisque sequetur,
si te fata vocant; aliter non viribus ullis vincere nec duro poteris convellere ferro. Praeterea jacet exanimum tibi corpus amici (heu nescis) totamque incestat funere classem, dum consulta petis nostroque in limine pendes; sedibus hunc refer ante suis et conde sepulcro. Duc nigras pecudes; ea prima piacula sunto. Sic demum lucos Stygis et regna invia vivis aspicies.' Dixit pressoque obmutuit ore.
« PreviousContinue » |