Page images
PDF
EPUB

LIBER TERTIUS

"POSTQUAM res Asiae Priamique evertere gentem inmeritam visum superis, ceciditque superbum Ilium et omnis humo fumat Neptunia Troia, diversa exsilia et desertas quaerere terras auguriis agimur divom, classemque sub ipsa Antandro et Phrygiae molimur montibus Idae, incerti quo fata ferant, ubi sistere detur, contrahimusque viros. vix prima inceperat aestas, et pater Anchises dare fatis vela iubebat, litora cum patriae lacrimans portusque relinquo et campos, ubi Troia fuit. feror exsul in altum cum sociis natoque, Penatibus et magnis dis.

terra procul vastis colitur Mavortia campis— Thraces arant-acri quondam regnata Lycurgo, hospitium antiquum Troiae sociique Penates, dum fortuna fuit. feror huc, et litore curvo moenia prima loco fatis ingressus iniquis, Aeneadasque meo nomen de nomine fingo.

sacra Dionaeae matri divisque ferebam auspicibus coeptorum operum, superoque nitentem caelicolum regi mactabam in litore taurum. forte fuit iuxta tumulus, quo cornea summo virgulta et densis hastilibus horrida myrtus. accessi, viridemque ab humo convellere silvam conatus, ramis tegerem ut frondentibus aras, horrendum et dictu video mirabile monstrum. nam quae prima solo ruptis radicibus arbos

10

21

P. VERGILI MARONIS AENEIDOS LIB. III

47

vellitur, huic atro liquuntur sanguine guttae et terram tabo maculant. mihi frigidus horror membra quatit, gelidusque coit formidine sanguis. 30 rursus et alterius lentum convellere vimen insequor et causas penitus temptare latentes ; ater et alterius sequitur de cortice sanguis. multa movens animo Nymphas venerabar agrestes Gradivumque patrem, Geticis qui praesidet arvis, rite secundarent visus omenque levarent. tertia sed postquam maiore hastilia nisu adgredior genibusque adversae obluctor harenae,eloquar an sileam ?-gemitus lacrimabilis imo auditur tumulo, et vox reddita fertur ad aures: 'quid miserum, Aenea, laceras ? iam parce sepulto, parce pias scelerare manus: non me tibi Troia externum tulit aut cruor hic de stipite manat. heu fuge crudeles terras, fuge litus avarum. nam Polydorus ego: hic confixum ferrea texit telorum seges et iaculis increvit acutis.' tum vero ancipiti mentem formidine pressus obstipui steteruntque comae et vox faucibus haesit. hunc Polydorum auri quondam cum pondere magno

infelix Priamus furtim mandarat alendum

Threicio regi, cum iam diffideret armis

Dardaniae cingique urbem obsidione videret. ille, ut opes fractae Teucrum, et fortuna recessit, res Agamemnonias victriciaque arma secutus, fas omne abrumpit; Polydorum obtruncat, et auro vi potitur. quid non mortalia pectora cogis, auri sacra fames? postquam pavor ossa reliquit, delectos populi ad proceres primumque parentem monstra deum refero et quae sit sententia posco. omnibus idem animus, scelerata excedere terra, linqui pollutum hospitium et dare classibus Austros. ergo instauramus Polydoro funus, et ingens 61 linquere.

40

50

бо

aggeritur tumulo tellus; stant Manibus arae caeruleis maestae vittis atraque cupresso,

et circum Iliades crinem de more solutae ; inferimus tepido spumantia cymbia lacte, sanguinis et sacri pateras, animamque sepulchro condimus et magna supremum voce ciemus. inde ubi prima fides pelago, placataque venti dant maria et lenis crepitans vocat

altum,

Auster in

deducunt socii naves et litora complent. provehimur portu, terraeque urbesque recedunt. sacra mari colitur medio gratissima tellus Nereidum matri et Neptuno Aegaco, quam pius Arcitenens oras et litora circum errantem Mycono e celsa Gyaroque revinxit inmotamque coli dedit et contemnere ventos. huc feror, haec fessos tuto placidissima portu accipit. egressi veneramur Apollinis urbem. rex Anius, rex idem hominum Phoebique sacerdos, vittis et sacra redimitus tempora lauro occurrit, veterem Anchisen adgnovit amicum. iungimus hospitio dextras et tecta subimus.

90

70

81

templa dei saxo venerabar structa vetusto : 'da propriam, Thymbraee, domum; da moenia fessis et genus et mansuram urbem; serva altera Troiae Pergama, reliquias Danaum atque inmitis Achilli. quem sequimur? quove ire iubes? ubi ponere sedes? da, pater, augurium atque animis inlabere nostris.' vix ea fatus eram : tremere omnia visa repente, liminaque laurusque dei, totusque moveri mons circum et mugire adytis cortina reclusis. submissi petimus terram, et vox fertur ad aures : 'Dardanidae duri, quae vos a stirpe parentum prima tulit tellus, eadem vos ubere laeto accipiet reduces. antiquam exquirite matrem. hic domus Aeneae cunctis dominabitur oris, 75 Arquitenens. 82 adgnoscit.

et nati natorum et qui nascentur ab illis.'

haec Phoebus; mixtoque ingens exorta tumultu laetitia, et cuncti quae sint ea moenia quaerunt, quo Phoebus vocet errantes iubeatque reverti. tum genitor, veterum volvens monimenta virorum, 'audite, o proceres,' ait, et spes discite vestras. Creta Iovis magni medio iacet insula ponto, mons Idaeus ubi et gentis cunabula nostrae. centum urbes habitant magnas, uberrima regna; maximus unde pater, si rite audita recordor, Teucrus Rhoeteas primum est advectus ad oras optavitque locum regno. nondum Ilium et arces Pergameae steterant; habitabant vallibus imis. hinc Mater cultrix Cybeli Corybantiaque aera Idaeumque nemus; hinc fida silentia sacris, et iuncti currum dominae subiere leones.

[ocr errors][merged small]

ergo agite, et, divom ducunt qua iussa, sequamur; placemus ventos et Gnosia regna petamus. nec longo distant cursu: modo Iuppiter adsit, tertia lux classem Cretaeis sistet in oris.' sic fatus meritos aris mactavit honores, taurum Neptuno, taurum tibi, pulcher Apollo, nigram Hiemi pecudem, Zephyris felicibus albam. 120 fama volat pulsum regnis cessisse paternis Idomenea ducem, desertaque litora Cretae, hoste vacare domos, sedesque adstare relictas. linquimus Ortygiae portus pelagoque volamus, bacchatamque iugis Naxon viridemque Donusam, Olearon niveamque Paron sparsasque per acquor Cycladas et crebris legimus freta concita terris. nauticus exoritur vario certamine clamor ; hortantur socii Cretam proavosque petamus. prosequitur surgens a puppi ventus euntes, et tandem antiquis Curetum adlabimur oris. ergo avidus muros optatae molior urbis Pergameamque voco, et laetam cognomine gentem 111 Cybelae. 127 consita.

VOL. I

E

130

140

150

hortor amare focos arcemque attollere tectis. iamque fere sicco subductae litore puppes; conubiis arvisque novis operata iuventus; iura domosque dabam; subito cum tabida membris corrupto caeli tractu miserandaque venit arboribusque satisque lues et letifer annus. linquebant dulces animas aut aegra trahebant corpora; tum steriles exurere Sirius agros; arebant herbae et victum seges aegra negabat. rursus ad oraclum Ortygiae Phoebumque remenso hortatur pater ire mari veniamque precari, quam fessis finem rebus ferat, unde laborum temptare auxilium iubeat, quo vertere cursus. nox erat, et terris animalia somnus habebat : effigies sacrae divom Phrygiique Penates, quos mecum a Troia mediisque ex ignibus urbis extuleram, visi ante oculos adstare iacentis in somnis, multo manifesti lumine, qua se plena per insertas fundebat luna fenestras ; tum sic adfari et curas his demere dictis: 'quod tibi delato Ortygiam dicturus Apollo est, hic canit, et tua nos en ultro ad limina mittit. nos te Dardania incensa tuaque arma secuti, nos tumidum sub te permensi classibus aequor, idem venturos tollemus in astra nepotes imperiumque urbi dabimus. tu moenia magnis. magna para, longumque fugae ne linque laborem. 160 mutandae sedes. non haec tibi litora suasit Delius aut Cretae iussit considere Apollo. est locus, Hesperiam Grai cognomine dicunt, terra antiqua, potens armis atque ubere glebae; Oenotri coluere viri; nunc fama minores Italiam dixisse ducis de nomine gentem: hae nobis propriae sedes, hinc Dardanus ortus, Iasiusque pater, genus a quo principe nostrum. surge age et haec lactus longaevo dicta parenti 146 temptari. 166 duxisse.

« PreviousContinue »