nunc Phoenissa tenet Dido blandisque moratur
vocibus; et vereor, quo se Iunonia vertant
hospitia; haud tanto cessabit cardine rerum.
quocirca capere ante dolis et cingere flamma
reginam meditor, ne quo se numine mutet,
sed magno Aeneae mecum teneatur amore.
qua facere id possis, nostram nunc accipe mentem.
regius accitu cari genitoris ad urbem

Sidoniam puer ire parat, mea maxima cura,
dona ferens pelago et flammis restantia Troiae ;-
hunc ego sopitum somno super alta Cythera
aut super Idalium sacrata sede recondam,
ne qua scire dolos mediusve occurrere possit.
tu faciem illius noctem non amplius unam
falle dolo et notos pueri puer indue vultus,
ut, cum te gremio accipiet laetissima Dido
regales inter mensas laticemque Lyaeum,
cum dabit amplexus atque oscula dulcia figet,
occultum inspires ignem fallasque veneno.'
paret Amor dictis carae genetricis, et alas
exuit et gressu gaudens incedit Iuli.

670

680

at Venus Ascanio placidam per membra quietem inrigat, et fotum gremio dea tollit in altos Idaliae lucos, ubi mollis amaracus illum floribus et dulci adspirans complectitur umbra. iamque ibat dicto parens et dona Cupido regia portabat Tyriis duce laetus Achate. cum venit, aulaeis iam se regina superbis aurea composuit sponda mediamque locavit ; iam pater Aeneas et iam Troiana iuventus conveniunt, stratoque super discumbitur ostro. dant manibus famuli lymphas, Cereremque canistris expediunt, tonsisque ferunt mantelia villis. quinquaginta intus famulae, quibus ordine longam cura penum struere et flammis adolere Penates; centum aliae totidemque pares aetate ministri, 670 hunc. 701 famulae. 703 longo.

690

700

qui dapibus mensas onerent et pocula ponant. nec non et Tyrii per limina laeta frequentes convenere, toris iussi discumbere pictis. mirantur dona Aeneae, mirantur Iulum flagrantesque dei vultus simulataque verba pallamque et pictum croceo velamen acantho. praecipue infelix, pesti devota futurae, expleri mentem nequit ardescitque tuendo Phoenissa, et pariter puero donisque movetur. ille ubi complexu Aeneae colloque pependit et magnum falsi inplevit genitoris amorem, reginam petit. haec oculis, haec pectore toto haeret et interdum gremio fovet, inscia Dido, insidat quantus miserae deus. at memor ille matris Ácidaliae paulatim abolere Sychaeum incipit, et vivo temptat praevertere amore iam pridem resides animos desuetaque corda. postquam prima quies epulis, mensaeque remotae, crateras magnos statuunt et vina coronant. it strepitus tectis vocemque per ampla volutant atria; dependent lychni laquearibus aureis incensi, et noctem flammis funalia vincunt. hic regina gravem gemmis auroque poposcit inplevitque mero pateram, quam Belus et omnes a Belo soliti ; tum facta silentia tectis : 'Iuppiter, hospitibus nam te dare iura loquuntur, hunc laetum Tyriisque diem Troiaque profectis esse velis, nostrosque huius meminisse minores. adsit laetitiae Bacchus dator et bona Iuno et vos o coetum, Tyrii, celebrate faventes.' dixit, et in mensam laticum libavit honorem, primaque libato summo tenus attigit ore; tum Bitiae dedit increpitans; ille inpiger hausit spumantem pateram et pleno se proluit auro; post alii proceres. cithara crinitus Iopas personat aurata, docuit quem maximus Atlas. 719 insideat. 725 fit.

I

710

720

730

740

114

P. VERGILI MARONIS AENEIDOS LIB. I

hic canit errantem lunam solisque labores,
unde hominum genus et pecudes, unde imber et
ignes,

Arcturum pluviasque Hyadas geminosque Triones,
quid tantum Oceano properent se tinguere soles
hiberni, vel quae tardis mora noctibus obstet.
ingeminant plausu Tyrii, Troesque sequuntur.
nec non et vario noctem sermone trahebat
infelix Dido, longumque bibebat amorem,

multa super Priamo rogitans, super Hectore multa ; 750 nunc, quibus Aurorae venisset filius armis,

nunc, quales Diomedis equi, nunc, quantus Achilles. 'immo age, et a prima, dic, hospes, origine nobis insidias,' inquit, 'Danaum casusque tuorum erroresque tuos ; nam te iam septima portat

omnibus errantem terris et fluctibus aestas.'

LIBER SECUNDUS

CONTICUERE Omnes, intentique ora tenebant. inde toro pater Aeneas sic orsus ab alto: 'infandum, regina, iubes renovare dolorem, Troianas ut opes et lamentabile regnum eruerint Danai, quaeque ipse miserrima vidi, et quorum pars magna fui. quis talia fando Myrmidonum Dolopumve aut duri miles Ulixi temperet a lacrimis ? et iam nox umida caelo praecipitat, suadentque cadentia sidera somnos. sed si tantus amor casus cognoscere nostros, et breviter Troiae supremum audire laborem, quamquam animus meminisse horret luctuque refugit, incipiam.

fracti bello fatisque repulsi

ductores Danaum, tot iam labentibus annis, instar montis equum divina Palladis arte aedificant, sectaque intexunt abiete costas: votum pro reditu simulant; ea fama vagatur. huc delecta virum sortiti corpora furtim includunt caeco lateri, penitusque cavernas ingentes uterumque armato milite complent.

est in conspectu Tenedos, notissima fama insula, dives opum, Priami dum regna manebant, nunc tantum sinus et statio male fida carinis : huc se provecti deserto in litore condunt. nos abiisse rati et vento petiisse Mycenas.

ΤΟ

20

ergo omnis longo solvit se Teucria luctu: panduntur portae; iuvat ire et Dorica castra desertosque videre locos litusque relictum. hic Dolopum manus, hic saevus tendebat Achilles ; classibus hic locus, his acie certare solebant. pars stupet innuptae donum exitiale Minervae, et molem mirantur equi; primusque Thymoetes duci intra muros hortatur et arce locari, sive dolo, seu iam Troiae sic fata ferebant. at Capys, et quorum melior sententia menti, aut pelago Danaum insidias suspectaque dona praecipitare iubent, subiectisque urere flammis : aut terebrare cavas uteri et temptare latebras. scinditur incertum studia in contraria vulgus.

30

primus ibi ante omnes, magna comitante caterva, 40 Laocoon ardens summa decurrit ab arce;

et procul o miseri, quae tanta insania, cives ? creditis avectos hostes ? aut ulla putatis

dona carere dolis Danaum ? sic notus Ulixes? aut hoc inclusi ligno occultantur Achivi,

aut haec in nostros fabricata est machina muros inspectura domos venturaque desuper urbi; aut aliquis latet error: equo ne credite, Teucri. quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentes.' sic fatus validis ingentem viribus hastam in latus inque feri curvam compagibus alvum contorsit. stetit illa tremens, uteroque recusso insonuere cavae gemitumque dedere cavernae. et, si fata deum, si mens non laeva fuisset, inpulerat ferro Argolicas foedare latebras ; Troiaque nunc staret, Priamique arx alta, maneres. ecce, manus iuvenem interea post terga revinctum pastores magno ad regem clamore trahebant Dardanidae, qui se ignotum venientibus ultro,

50

hoc ipsum ut strueret Troiamque aperiret Achivis, 60 obtulerat, fidens animi, atque in utrumque paratus, 37 subiectisve. 56 stares, maneret.