ENEIDOS LIBER SEXTUS. ARGUMENTUM. CUMAS advectus Eneas, antrum Sibyllæ petit, peractoque de more sacrificio, Phœbi oraculum consulit. Ibi et instantia pericula, et futuri belli eventum discit 1-160. Miseni cadaver in litore inventum comburit, reliquiasque sub proximo monte sepelit, qui Miseni nomen ab illo obtinuit - 235. Inde columbarum ductu ad aureum ramum pervenit: quo. decerpto, mactatisque hostiis deos inferos veneratus, Sibylla duce, per Averni fauces ad inferos tendit — 336. Palinurum, quod sepulcri honore careret, circa Stygiam paludem oberrantem invenit, eumque una in ulteriorem ripam trajicere cupientem Sibylla prohibet, cenotaphiique et exsequiarum spe consolatur-383. Post hæc Stygem trajectus Æneas, Cerberoque medicatis offis sopito, per loca infantium eorumque, qui falso crimine damnati capite supplicium luerant, iter faciens, pervenit ad sedem eorum, qui amoris impatientia manus sibi consciverant -449. Ibi Elisam conspicatus quum ei se purgare vellet, illa indignabunda conspectum ejus effugit - 476; inde progressus Deiphobum in sedibus eorum, qui bello aliquando claruerant, multis vulneribus lacerum conspicit, necisque ejus indignum modum ab ipso edocetur -534. Relicto deinde ad lævam Tartaro, sceleratorumque pœnas a Sibylla edoctus -627, ad Ditis ipsius monia contendit, aureumque ramum in ipso regiæ limine defigit - 636. Post hæc ad fortunatorum sedes iter instituit, et a Musæo ad patrem suum perducitur-678. Ibi Anchises Eneam filium animarum originem, purgationem, et consummationem edocet, eique Albanorum Romanorumque regum recensum facit, nobiliumque aliquot Romanorum nomina percurrens, ad Julii Cæsaris et Augusti laudes descendit — 860 : Marcellumque Octaviæ filium, immatura morte præreptum, miris in cælum laudibus effert 888. Inde per eburneam portam ad superos egressus, socios revisit, relictisque Cumis Caietam petit. Etiam hoc episodium libri sexti ab argumenti Æneidis summa alienum, paullo longius petitum, et in magna suavitate tamen, narrationis, et quam illa habet delectationis cursum sistere, impetum inhibere, Homius censebat. Hoc vero est poetam in ordinem cogere, ad annalium formulam revocare, et omnes ingenii vires infringere. Est enim hoc inter poetæ epici artificia, quum in una actione detexenda carmen epicum coerceatur, ut, variandæ narrationis depellendique subeuntis fastidii caussa, ad alia ornamenta, etiam ad seriores historias, descendat. Maronis autem mos ille est perpetuus, ut, dum miratione rerum novarum et insolitarum animos audientium teneat, vaticinia, somnia, etiam mortuorum responsa, futuræ subolis recensum in subsidium adhibeat. Neque vero tam otiosum est Episodium, quam alterum paullo ante de Palinuro nam in ipso ad Italiam accessu, de rerum eventu in nova sede capienda Sibyllam consulere, non ineptum erat; quumque illa Anchisen in inferis consulendum esse diceret, necesse erat responso obtemperare. Animadvertendum porro est, primum Enes ad Italiam aditum hac narratione dignitatis et majestatis religiosæ vim et honorem accipere; nec alienum ab Æneidis argumento posteritatis recensum haberi posse; inprimis ex Romanorum, quibus suam Eneidem condebat poe ta, animis et judiciis. Videntur utilitatem hujus inventi, avocandi lectores ad res inferas, sensisse alii; nam videmus, Homeri in Odyssea exemplo, Necyias a multis passim poetis epicis esse frequentatas; conf. inf. Excurs. I; debent enim hæ narrationes habere magnam vim ad animos mirarúm rerum specie tenendos. Vidit præterea Virgilius, pro heroibus, quos Homerus commemorat, se Platonicis commentis de animabus, antequam hanc vitam ingressæ sint, in alio loco degentibus, commode uti posse, ut Enea posteros et res Romanas carmini intexeret. Neque vero nihil, quod ad hunc descensum ad inferos duceret, aut ejus expectationem faceret, antecessit. Annon meminimus ab Anchisæ umbra hunc descensum filio fuisse mandato et monitu injunctum (lib. V, 731 sqq.)? et multo ante jam Heleni monitu lib. III, 441 sqq. Quum autem totum poema, et dignitatis epicæ plurimum et gratiæ ac delectationis ex vaticiniis habeat: quæ, ut alio loco (Disquis. s. VI de rer. in En. tract. inventione) est observatum, ab obscurioribus ambagibus progressa mox ad disertiora et clariora effata procedunt: præparatur etiam hoc libro legentis animus ad casus et res, mox in Latio eventum habituras, primum Sibyllæ responso, v. 8497, tum Anchise oratione et recensu animarum, quæ mox proge nies Æneæ esset futura. ? Sic fatur lacrimans, classique inmittit habenas, Et tandem Euboïcis Cumarum adlabitur oris. 5 1. 2. De his verss., quos alii libri superioris fini subjiciunt, v. ad e. 1. et hic Serv. -2. Cymarum passim vetustissima exemplaria. vid. Heins. cf. Pier. ad v. 98 ex Κύμη. 3. Obtendunt alter Menag. cum d. sec. Hamb. — 4. fundebat tres Burm.. - 5. Protexunt Zulich. et Exc. Burmann. eminet pr. Moret. — 7. Obstrusa aliquot Pier. et Burmann. ex more. Abstrusum ignem Georg. I, 135 vidimus. in 1-8. Ως φάτο δακρυχέων Homericum. Novum clavum ei, quem Palinurus in mare præceps secum avellerat (sup. V, 588. 589 ), substitutum fuisse non dubito; sed hoc non est, classi immisit habenas; verum simpliciter excepto velis expansis vento, cursum urgebat classis, et navem regebat Æneas, qui in Palinuri locum successerat. Nota metaphora ab aurigatione quam sup. V, 662 de flamma vidimus: furit immissis Vulcanus habenis 2. Euboicis Cumarum oris. Liv. VIII, 22 Cumani ab Chalcide Euboica originem trahunt. v. Cluver. Ital. ant. lib. IV, p. 1102, et qui nuper nimis operose rem prosequutus est singulari volumine Martorellus Neap. (Gli Euboici secondi Abitatori della Città di Napoli). De conditoribus locus classicus ap. Strabon. V, p. 243. Origines urbis antecedere debuere colonias Ionicas et Æolicas. v. Vellei. Paterc. I, 4. conf. Wernsdorf. P. M. T. IV, p. 393 sq. Habet res difficultates, quæ tamen ad poetæ lectionem nihil faciunt. Cf. Simsoni Chronic. ad A. M. 2954. A seriore certe tempore ad antiquiorem Eneæ ætatem Cumas a Chalcidensibus conditas retraxit Virgilius. cf. Gell. X, 16.-3. dente tenaci. sup. I, 169 unco non alligat ancora morsu. fundabat exquisitius quam, firmabat, tenebat. v. 6. 7. Similia Æn. I, 174 sqq. Ac primum silici scintillam excudit Achates etc. et Ge. I, 135 Ut silicis venis abstrusum excuderet ignem. σπέρμα φλογὸς apud Homer. notum. pars densa ferarum Tecta rapit silvas. Quid est rapit? si, corripit, colligit, comportat; aut, diripit ; nihil potest jejunius dici grandibus istis et turgidis verbis: densa ferarum tecta. Igitur poeta necessario debuit ita accipere: rapit cursu, rapido cursu perlustrant silvas, ut vel fontem aquæ investigent, vel Tecta rapit, silvas; inventaque flumina monstrat. Antrum inmane, petit: magnam cui mentem animumque Jam subeunt Triviæ lucos, atque aurea tecta. 10 15 abest ab Exc. Burmann.-8. silvas inventaque fl, m. ante Heinsium jungebatur ; itaque distinxit ille post silvas. monstrant Gud. a m. sec. — 11. A. i. subit Parrhas. 14. est a multis Pier. aberat. M. tecta Ven., sollenni permutatione. cf. Burm. 15. pinnis Medic. Possis jungere: Præpetibus pennis ausus se credere, cælo In- Languet sic calo. Et Ovid. Met. II, 377 de cycno: nec se cœloque Jo suelum ferarum prædam ad epulas exquirant, ut lib. I, 192 seq. Sic campum rapere dicitur equus, et æquora rapere navis. Ita eadem sententia, quæ infra v. 179: Itur in antiquam silvam, stabula alta ferarum. 9-12. Ad templum Apollinis, quod antiquissimum fuit ad Cumas, monti impositum, et inde ad subjacens Sibyllæ antrum tendit Æneas. De utroque v. Excurs. III. Facit autem id ex Heleni ( III, 441 sqq.) et umbræ Anchise monitu V, 731 sqq. arces; erat templum in montium jugis; hinc Apollo altus et præsidet arci, quatenus templum tuetur, et cum eo urbem, oc. Porro Sibylla horrenda, epitheto translato; erant secreta (h. e. secretum) horrenda. cf. VII, 172. mentem animumque Homerico more κατά φρένα καὶ κατὰ θυ v. inspirat magnam mentem, seu, indit mentem valde commotam, irovocav, ut inspirare amorem, ignem, En. I, 688. sive, afflat ejus mentem, movet, incitat, furore: et hoc melius. 13. Iter ad Apollinis templum (aurea tecta) erat per lucum, quo illud ambiebatur; ex more vetere. Hecatæ autem ille lucus cum toto Averno sacer, vel, ut loquuntur alii, Proserpinæ. conf. Excurs. II. 14-19. Fuisse famam antiquam apparet, templum Apollinis Cumanum a Dædalo esse extructum. Videntur Siculi et Itali, quicquid apud se miræ vel præclaræ artis haberent, ad Dædalum retulisse. Colligas hoc vel ex Diodori lib. IV, 78. Habuitque adeo forte horum populorum ars ædificandi et sculpendi originem suam e Greta. Communis narratio est, Dædalum ex Creta profugum in Sicilia a Minoe fuisse oppressum. At poeta, aliam famam sequutus, Dædalum ex Sicilia quoque fuga evasisse statuit. Præclare Servius : Dædalus vero, primum Sardiniam, ut dicit Sallustius lib. II Historiarum, post delatus est Cumas: et templo Apollini condito, sacratisque ei alis, in foribus hæc universa pinxit. Ceterum totum, qui sequitur, locum Insuetum per iter gelidas enavit ad Arctos, ·Stagna petit. 20 vique Credit 16. pariter Franc. erravit Witt. 17. Chalcidicam - arcem Medic. Chalcidicas arces Marius Plotius lib. de metris. Apud Gell. X, 16 scriptura extat vulgata. Quartum casum præfert Heinsius. Calchidica, Calcidia, Calcidica, Chalchidica, aberrationes codd. v. ad Ecl. X, 50. Est Xannis, Xarxidi18. huc Zulich., non male. v. Burm. 20. Androgei Heins. e codd. con κίς. copiosius persequutus est Silius XII, 89-103. Ornamenta saltem comparent studiosi. v. 15. Horat. I Od. 3, 34: Expertus vacuum Daedalus aera Pennis non homini datis. Verba ex antiquiore sermone poetico servata. Cic. de Divin. I, 47 ex Mario suo: Hanc ubi præpetibus pennis lapsuque volantem Conspexit. conf. sup. V, 254. In Voc. præpes argutantur veteres Grammatici. v. Gell. VI, 6 ct Serv. Nihil aliud est quam, celer, velox. - 16. ad Arctos conf. Ge. I, 245. 246. Sane, sive ex Creta, sive ex Sicilia, sive ex Sardinia, ut modo e Sallustio traditum vidimus, profugus, Dædalus volatu versus septemtrionalem plagam contendit, dum Cumas advolavit. Erit tamen, quod haud neges, hoc valde tumidum a poeta dictum : gelidas enavit ad Arctos; nec satis est dicere, prudentia id fecisse Dædalum, ne alæ ceratæ sole liquescerent; aut septemtrionis observatione, ut Servius et alii argutantur. Scilicet fuere plures olim de Dædali erroribus per aerem narrationes ( ut in ipso Ovid. Met. VIII, 220 seq. non satis assequor quem cursum seu volatum tenuerit ), quibus ille etiam remotiorem septemtriona lem plagam adiisse ferebatur; unde redux tandem Cumis Apollini templum ex voto posuit. Colligo hoc ex ipso poeta; tum convenit vetus narratio de ejus ad Electridas insulas in ostio Eridani accessu, de quo locus est in libro Mirab. Audit. c. 82 translatus in Steph. Byz. voc. Ἠλεκτρίδες; spectasse narratio videtur ad fabulas de Phaethonte: conf. inf. ad X, 185. enavit ( respexit ad hoc Quinctil. VIII, 6, 18), usitata illa metaphora inter volatum et navigationem. cf. Ge. IV, 59. Sic mox remigium alarum, ut sup. I, 301. cf. Guell. Chalcidica arce, Cumis. v. ad v. 2. levis, ornat epitheton volantem. sacravit tanquam donarium ex voto. Cogita notum morem eorum, qui ex mari erant servati. Etiam templum ex voto factum videri potest. Sic Cerdæ visum. 20 sqq. Possunt hæc, si paullo severius agas, a re aliena videri, et videtur poeta argumenti, quod a multis Græcis poetis tractatum fuit, quorum et fuere Theseides, dulcedine et copia abreptus esse. Sed observa, quam callide narrationem in sculpturæ argumentum mutaverit, et ad hoc cognoscendum otium fecerit Æneæ, præmis |