Consumta in ventos: cælo ceu sæpe refixa
Transcurrunt crinemque volantia sidera ducunt.
Attonitis hæsere animis, superosque precati
Trinacrii Teucrique viri: nec maxumus omen
Abnuit Æneas; sed lætum amplexus Acesten
Muneribus cumulat magnis, ac talia fatur :
« Sume, pater: nam te voluit rex magnus Olympí
Talibus auspiciis exsortem ducere honores.
Ipsius Anchise longævi hoc munus habebis,
Cratera inpressum signis, quem Thracius olim
Anchisæ genitori in magno munere Cisseus
Ferre sui dederat monumentum et pignus amoris. »

530

535

528. Concurrunt alter Hamb. Sed et ap. Aristotelem ásépæv diaspoμaí. v. Guell. Locum respicit Seneca I. N. Qu. 2. cineremque v. s. Witt. pro var. lect. -531. et lætum Rom., et hoc præferam. lætus Longob.- · 532. magnis cumulat Witt.—533. Summe multi, vitiose. v. Burm., qui etiam rò sumere illustrat. — 534. auspicibus Wall. Mox vulgg. honorem. honores Heins. reposuit tanquam concinnius et sonorius. Sic Rom. et Mediceus Pierii. At in Mediceo Heinsio inspecto et a Fogginio typis excuso honores secunda manus in honorem mutavit, ut adeo hæc Aproniana habenda sit lectio. Gudianus a m. pr. honore seu honorë lectionem Apronianam habuit, sed iterum mutata est in honores a m. sec. At Hamburg, alter a m. pr. honores, quod et Montalb. et Goth. sec. habet; item Palat., teste Benedicto. 535. hoc deest Exc. Burm. 536. Crateram Medic. a m. pr. et Bigot., sed Virgilius eo genere non est usus. v. Burin. quam Hugen. a m. pr. 537. Ciseus al., est Kootus. in non delendum; est ut sæpe iv, in parte, pro munere, muneris loco. — 538. Esse sui Parrhas. ex v. 572. δῶκε φέρειν, δῶκε δ' ἄγειν, δῶκε φορῆναι, όπασσε κομίζειν,

-

adeo h. 1. interpretati sunt. sero, cum res ipsæ evenirent, ut eas jam olim illo ostento monstratas esse dicerent. Est ergo: etiam vates, etsi serius et jam post eventum, quem res habuit, casum ita interpretati sunt. Nec aliter acceperat Jo. Fr. Gronov. Obss. in Add. p. 272. Exitus ingens præclare de eventu magno ac mirabili.

– 527. 528. stellæ cadentes vulgo dictæ cum noctu tum interdiu occurrere solitæ, ut in Hymno in Apoll. 441. sup. I. c. II, 693 et Ge. I, 365 sq. refixa, decidua, nam alias stellæ dicuntur fixæ

esse. 530. nec omen Abnuit Eneas; igitur accipit tanquam lætum? certe quod ille putabat; nam claritatem nominis, famam et laudem, omnino fortunam insig nem, augurabatur ignis in aere exardescens. cf. Serv. ad 524 530.

531- 540. Imitatur Hom. 1. c. Iliad., 616 sqq., ubi Nestor simili modo præmium extra ordinem fert. Ad craterem saltem cf. craterem Sidonium Odyss. 0, 115. impressum signis, anaglyphum, signis expressis in argento vel ære. Luxuriat in co Statius 1. c. Theb.

Sic fatus cingit viridanti tempora lauro,

Et primum ante omnis victorem adpellat Acesten.
Nec bonus Eurytion prælato invidit honori;
Quamvis solus avem cælo dejecit ab alto.
Proximus ingreditur donis, qui vincula rupit ;
Extremus, volucri qui fixit arundine malum.
At pater Æneas, nondum certamine misso,
Custodem ad sese comitemque inpubis Iuli
Epytiden vocat, et fidam sic fatur ad aurem :

sæpe Homer.

540

545

539. cinxit alter Hamb. velat Parrhas. t. myrto Wall. et Erf. a m. pr. 540. At p. Leid. un. 541. prælato invidit honoris emend. Marklandus Epist. crit. pag. 106, h. e. Acestæ prælato sibi non invidit honorem seu præmium primo loco datum. Nescio tamen an alterum exquisitius sit dictum, ut transferatur a persona attributum ad ipsum honorem; et si quis est prælatus, etiam honos ejus dicatur prælatus. Sic cedere alteri in honore, et cedere alterius honori. Sed verum ne sic quidem videram; præferre poeta dixit exquisite pro præripere. Est præereptus honor, prælatus, quem ille tulit, abstulit, præ Eurytione. 542. cælo ab alto. Mireris ter ita versum clausum, hic et v. 489 et 511. demisit ed. Ven., vulgari varietate. — 546. Custodemque ad se c. Witt. comitem impubentis ed. Ven. - 547. Æpytidem Rom. et alii libri Pier., Epitiden, Ephitidem al., vitiose. Est ap. Homer. 'Haurids. cf. Heins. ad aurim Gud. in aurem aliquot Heinsii libri, quod ipse monet comicis esse familiare; quod tamen si est, epico sermone minus dignum videri debet. Bene etiam Burm. monet, in aurem esse alicujus auri arcani quid insusurrare, ad aurem vero fidam Epytidæ idem esse ac, ad fidum hominem.

VI, 531-539. Cisseus, Thracum rex, cujus filia Hecuba. cf. inf. lib. X, 705, v. Munker. ad Hygin. f. 91. Notæ ad Apollod. p. 759. De eodem Homerus Iliad. λ, 223. Locum hunc Virgilii eleganter expressit Ovidius in munere Anii Met. XIII, 681 sqq.

541-544. prælato honori, hoc est: honori, quem alter ipsi prætulerat, præripuerat. Aliter vulgari usu dicitur alter alteri prælatus. bonus cum dilectu h. 1. positum ut ἐσθλὸς, εὐγνώμων. Proximus donis (ut proximus laude) ingreditur (pro est), h. e. qui proximo loco præmio donatur, Mnestheus. Hæc mea ratio. At Serv. donis h. e. ad dona; et Cer

da ingreditur donis, incedit gloriabundus cum donis. Omnino est, quod sup. 268. 269 omnes donati ibant. Extremus Hyrtacides.

:

545-547. Vid. Excurs. ad h. 1. certamine misso, ut yov, pro certantium ac spectantium turba dimissa fere ut jam sup. 286. Sed et pedestri sermone fere sic: ut apud Cic. ante ludorum missionem lib. V ad Div. 12. Custodem comitemque, infra v. 562 magistros, ex suo ævo adscivit Virgilius, quo nobilibus juvenibus addebantur tales magistri vel custodes (Horatio reges, ut I Od. 36, 8). Minus bene Servius locum ex Cicerone (nunc est in Fragmentis)

« Vade age, et, Ascanio, si jam puerile paratum
Agmen habet secum, cursusque instruxit equorum,
Ducat avo turmas, et sese ostendat in armis,
Dic, ait. » Ipse omnem longo decedere circo
Infusum populum, et campos jubet esse patentis.
Incedunt pueri, pariterque ante ora parentum
Frenatis lucent in equis: quos omnis euntes
Trinacriæ mirata fremit Trojæque juventus.
Omnibus in morem tonsa coma pressa corona :

549. cursumque Ven. 550. ostentet Serv. ad XI, 42. 551. Dic, ait, ex codd. et ratione firmarunt Pier, et Ge. Fabric. Alii Sic. In se omnem Menag. pr. longe duo Burm. et Erf. a m. pr. largo Oudart. descendere, deducere, discedere sollenni modo variatur et hic, discedere cœtu quatuor ap. Burm. a Franc. 553. que deest Parrhas. 555. Trinacria emirata Montalb., tione, seu vitio potius, Burmannus adversus Bentleii emendationem utitur I Carm. 5,

Cornea bina ferunt præfixo hastilia ferro;
Pars levis humero pharetras; it pectore summo
Flexilis obtorti per collum circulus auri.

Tris equitum numero turma, ternique vagantur
Ductores; pueri bis seni quemque secuti
Agmine partito fulgent, paribusque magistris.
Una acies juvenum, ducit quam parvus ovantem
Nomen avi referens Priamus, tua clara, Polite,
Progenies, auctura Italos; quem Thracius albis
Portat equus bicolor maculis, vestigia primi

560

565

557. gerunt duo Heins. præfica h. ferro Medic. Rom. et quicquid antiquiorum est codicum ap. Pier. et Heins. Sic quoque Erf. et nostri Goth., nisi quod tert. pressa. Tamen præfixo ex vulgg, edd. Hamb. pr. a m. pr et Hugen. servarunt Heins. ac Burmannus, qui utramque lectionem ait habere, quo se tucatur. Recte quidem, sed præfixa h. f. est magis poeticum, auri vero magis consulitur, si præfixo legis. 558. Parsque leves aliquot ap. Burm., non male, sed intrusun que librariorum more; et tuetur alterum codd. auctoritas. humeris duo Burm. pharetras humero Goth. tert. 558. 559. Vulgata lectio h. 1. sanior est omnium codicum varietate nata ex depravato it in in vel et, unde mox it in sequ. versu insertum vel post obtorti vel post collum vel Fl. it torti. v. Pier. Heins. et Burmann. 560. Tres, treis, tris legitur; hoc cum Mediceo: ut jam inde ab I, 108. turmæ numero Rom. et Menag. pr., inconcinne. trinique Witt. 56. Agmina Rottend. pr. a m. sec. — 563. Vana Menag, alt. parvos Rom., ut et 50g. 564. Nomen qui Franc. Polites Medic, a m. pr. cum tribus aliis Heins, et parte Pierianorum. - 565. actura aliquot Burm. 566. bicolos Goth. tert. primis

Macri verba. conf. Sueton. Octav. 43, unde inprimis torquem mox non absque consilio memoratum videas. Nam 558. 559 ornate pro, torquem collo gestabant aureum. cf. inf. X, 137. 138. auri obtorti, torti; ut στρεπτός.

560-574. Pueri fuere omnino XXXVI cum trinis ductoribus, in tres turmas descripti: unaquæque turma XII capitum. Ternarium numerum ad tres P. R. tribus a Romulo institutas refert Servius; saltem Centurias tres equitum respici dicere debebat. cf. Liv. I, 13. Sed ornavit poeta locum egregie eorum, qui turmas ducebant, nominibus et equis declarandis, ma

---

gistris vid. sup. v. 546. Forte ad
turmas majorum puerorum res-
pexit: v. Sueton. Jul. 39, Octav. 33.
Parvus hic Priamus Politæ filius,
Priami regis nepos. De Polite cf.
Iliad. £, 701 et sup. lib. II, 5 26 sq.
auctura Italos. Servins: Polites ·
de quo Cato in Originibus dicit,
quod ad Italiam venerit, et segre-
gatus ab Enea condiderit oppidum
Politorium a suo nomine Paullo
post in equis v. 565 sq. argutantur
Intpp. albas maculas mox in ali-
qua præcipua parte declarari pu-
ta, in pedibus, quos poetica ra-
tione, primi vestigia pedis, dixit,
et in fronte. Sunt qui putent, Ilo-
merum Iliad. 4, 453 poetæ ante

Alba pedis frontemque ostentans arduus albam.
Alter Atys, genus unde Atii duxere Latini;
Parvus Atys, pueroque puer dilectus Iulo.
Extremus, formaque ante omnis pulcher, Iulus
Sidonio est invectus equo, quem candida Dido
Esse sui dederat monumentum et pignus amoris.
Cetera Trinacriis pubes senioris Acestæ
Fertur equis.

Excipiunt plausu pavidos, gaudentque tuentes
Dardanida; veterumque adgnoscunt ora parentum.

570

575

Alba pedes Medic. a m. pr. 567. arduos antiqui et hic apud Pier. 568. In Atys, "Arus, aberratur Atis, Attis, et in Gud. Atus; et in altero Atü, variatur, in Rom. Medic. a m. sec. ac Reg. Atyi, in al. Atti, Atti, Ati, Aci, et in Goth. sec. Ali. Pro Atti h. e. Atti, pugnat Pierius, codicum et marmorum auctoritate : antiquiorem auctoritatem pro Atia gente, una consona scripta, attulit Heins. ad h. 1. Nota illa gens, ex qua Cæsaris Octaviani mater oriunda fuit. cf. ad Dion. XLV pr. Præferam tamen h. 1. ex vetere more Ati. dixere emendatum in Medic., ut alibi. 569. puero multum d. Bigot. delectus et hic pr. Rottend. ac Medic. 570. formam Medic. a m. pr. græca forma, quæ placet Heinsio et Burm. forma ante omnes est Menag. pr. ante o. formaque Exc. Burmann. — 571. Sidonioque inv. tres. ap. Bu m. Sidoneo scribunt nonnulli, ut æthereus pro ætherius. vid. Pier. – 573. Trinacriæ pubes plerique Pier. et sic Medic. cum al. Heins. ac Burm. Erf. binisque Goth. Trinacri Rom. cum Menag. pr. et pr. Rottend. Sed equis deberi epitheton, non est quod dubites. — 575. ruentes vitium ed. Dan. Heins. v. Burm. — 576. corda p. tres Burm.

oculos fuisse. -- 568. Atiam gentem memoravit propter Atiam, Augusti matrem. v. Serv. et ad eum Burm. it. Heins. ad h. 1. cf. vel Suet. Octav. 4. Latini simpl. pro Romanis, ut sæpe al. Heinsius eo refert, quod Atii Aricia erant oriundi. Neque illa temere adjecta: pueroque puer dilectus Iulo: ut jam tum concordiæ inter Atiam et Juliam gentem tanquam prima semina jacta sint: cf. Eckhel Doctrina numor. Vol. V, p. 145 de numis gentis Atiæ.-571. Sidonium equum dicere potuit etiam qui ex Africa esset. Nam Phoenicios equos non memini narrari; nec tanti res erat, ut curiosius in

-

-

eam inquirerem, nec Phoenicia
solum equis alendis idoneum. —
572. esse e Græcismo abundat:
δῶκε ξεινήίον εἶναι.
573. Curiose
hæc adjecta sunt; alioqui enim
quæri poterat, unde Trojanis classe
advectis, inprimis ista ætate, tot
equi suppetere potuerint.

575. pavidos. Servius : gloriæ cupiditate sollicitos, ut lib. III Georg. vers. 106 Corda pavor pulsans. cf. Silius Italicus, Punic. lib. XVI, 432. 480. 515. Nec tamen injucunda res, si puerilis ætatis ingenuam verecundiam exprimi putes. Mox eos cogita longo ordine incedentes campum in or

bem obiisse.