Page images
PDF
EPUB

Conjicit, inque sinum præcordia ad intima subdit;
Quo furibunda domum monstro permisceat omnem.
Ille, inter vestis et levia pectora lapsus,
Volvitur adtactu nullo, fallitque furentem,
Vipeream inspirans animam; fit tortile collo
Aurum ingens coluber, fit longæ tænia vitæ,
Innectitque comas, et membris lubricus errat.
Ac dum prima lues udo sublapsa veneno
Pertentat sensus, atque ossibus inplicat ignem;
Necdum animus toto percepit pectore flammam :
Mellius, et solito matrum de more, locuta est;
Multa super nata lacrimans, Phrygiisque hymenæis :
« Exsulibusne datur ducenda Lavinia Teucris,

1

348.

[ocr errors]

350

355

[ocr errors]

domum et m. 350. a tactu,

353. Annectity.

- 355. Prætentat

347. subdens unus Rottend. cum Erf. mittit Menag. pr. Rom.. 349. devia tert. Rottend. corpora aliquot Pier. et Ven. ac tactu, intactu aberratt. apud Burm. — 351. spirans Medic. Franc. 354. At dum tres Burm. et aliquot Pier. uno Rom. Zulich., perpetuo lapsu, ut sup. Ge. III, 250. En. I, 502. V, 828. cepit Rom., sed hoc est commune verbum. 357. est abest Medic. per nate sc. hymenæis, multi Heins. Burm. Erf. et Goth. alter etiam: natæ l. Turnique h. ex intpp. cf. inf. 398. lacrimis Mentel. pr.–359. Exulibus ducenda

- 353

circa quod errat, nondum illapsus, ut e sqq. patet. Illa v. 351 fit tortile collo etc. nescio, an pro epica dignitate nimis ingeniosa sint. Ovidio forte ea condones. Is tamen, quum superiora ad verbum fere expressisset (Met. IV, 485. 489 499) hæc intacta reliquit. Torques autem sæpe gestatos videas serpentibus similes etiam in signis veterum, tænia vittæ: h. e. vitta; nisi proprie h. 1. oras et vincula vittarum vel fasciarum dependentia tœnias dixit, tortiles et serpentibus similes.

[ocr errors]

354-357. Primo furoris ex ira et invidia accessu in lamenta fertur Amata. lues, ut tabes, sanies, pro veneno, h. 1. est halitus lle venenatus, unde lues udo ve

356. con

- 358. su

neno, quo afflatum Amatæ pectus. Ornat epitheton udum, a natura rei tractum; nihil aliud. Ovidius modo non dissimili scorpium nigri madidum sudore veneni dixit, II Met. 198, non quasi exsudare eum venenum crediderit; sed sudor veneni, humor, poetæ est elegantior ratio pro veneno ; madidus autem omnino ad profluentem oris saniem spectat; insinuat ille se in præcordia et animum; pertentat sensus, subit, et ossibus implicat ignem, quatenus flamma circumvolvitur; cadem vulgari oratione ambire et involvere rem dicitur.

359-372. Oratio bene morata et argumentis instructa probabilibus et gravibus, sed breviter enumeratis. Cum primis verss. lo

O genitor? nec te miseret natæque, tuique?
Nec matris miseret, quam primo aquilone relinquet
Perfidus, alta petens abducta virgine, prædo?
At non sic Phrygius penetrat Lacedæmona pastor,
Ledæamque Helenam Trojanas vexit ad urbes.
Quid tua sancta fides? quid cura antiqua tuorum,
Et consanguineo toties data dextera Turno?
Si gener externa petitur de gente Latinis,
Idque sedet, Faunique premunt te jussa parentis;
Omnem equidem sceptris terram quæ libera nostris
Dissidet, externam reor, et sic dicere divos.
Et Turno, si prima domus repetatur origo,
Inachus Acrisiusque patres, mediæque Mycenæ.

[ocr errors]

360

365

370

datur vel E. abducenda d. pars librorum Pier. ; interpolatum a Grammatico, qui primam in Lavinia corripi nolebat. cf. ad VI, 84. — 360. gnatæque et hic scribitur in nonnullis. gnatique Probus, mendose; sic tamen Goth. quoque sec. natiq.361. Nec matris miseræ malebat Jo. Schrader. in schedis. primum tres Burm. et Erf.. - 362. adducta Parrhas. abrepta pr. Rottend. et codd. Servii. — 363. An non aliquot Pier. et Medic. cum aliis Heins., quod vulgarius esset. v. Heins. ad IX, 144. Damnat quoque Servius ad h. 1. at num alter Hamb. Phrygios Medic. -364. ad urbes Heins. e codd. Vulgo, ad arces. 365. facta f. et cura a. deorum Erf. jura Parrhas. et jura Ven., male. et ctiam binis aliis. 367. genus Parrhas. patitur alter Menag. et Goth. pr. ·369. quæ subdita Parrhas. Totus versus abest Goth. tert. 370. Desidet Reg. poscere Medic. a m. pr.. variatione non insolita. Nam dicere est constituere, constitutum habere. cf. Ernesti ad Tac. A. XI, 4. — 371. Æterno si Parrhas. Turni Sprot. et Montalb. domo codd. Servii. 372. pater Oudart. et Schol. Cruq. Horatii.

cum Euripidis (Supplie. 219 sqq.) comparat Cerda. Exulibus Teucris gravius quam Teucro; ut sup. 98 Externi veniunt generi et alia. Quantam vim habent illa : пес matris miseret, et Perfidus — prædo. - 363. At non sic, ut vulgo : quasi non simili modo Paris etc. penetrat; præterita res in præsens adduci potest, inprimis a poeta. Hinc enallage illa pro, penetravit. In v. 365. 366 epithetorum bonus est delectus factus. Actum esse ait de fide data Turno, promissa ei Lavinia. consanguineo; filius

[ocr errors]

enim est Veniliæ, sororis Amatæ. Serv. conf. Excurs. VII ad hunc librum. 367 seqq. Callide elevat id, quod tantam ad mariti animum vim habebat, Fauni oraculum, dum id non minus ad Turnum referri posse ait; esse enim externos habendos omnes, qui non Latini regno subsint. Tum vero Turnum originem quoque habere a gente peregrina, et extra Italiam agente, ab Argivis. De hoc v. Excurs. ad h. 1. Media Mycena accipiendum ut in illo: Ex media Græcia ejus, stirps ducta

His ubi nequidquam dictis experta,
experta, Latinum
Contra stare videt, penitusque in viscera lapsum
Serpentis furiale malum, totamque pererrat :
Tum vero infelix, ingentibus excita monstris,
Inmensam sine more furit lymphata per urbem.
Ceu quondam torto volitans sub verbere turbo,
Quem pueri magno in gyro vacua atria circum
Intenti ludo exercent; ille actus habena
Curvatis fertur spatiis; stupet inscia supra

in immensam

-

3-3

380

[ocr errors]

374. lapsum est duo Burm. - 376. magnis exercita monstris pro div. lect. Gud. 377 Ingentem s. Oudart. « quæ glossa est, inquit Burmann.; forte incensam, nam Statius, qui ex fonte Virgiliano sua, teste Lutatio, derivavit, IV Theb. 382, Ere« tam attonitis implet clamoribus urbem. » Non satis equidem hæc assequor, sed per urbem hærere aliquis potest, si parvam et angustam urbem Laurentum cogitet. Poeta tamen etiam in ceteris res passim Latinorum ad majus et splendidius evexit. Recordare modo regiam Latini v. 170 sq. Et immensa urbs simpliciter pro magna dicta est. Alioqui in mentem venire potest scriptum fuisse immensum -furit; noto poetarum more. — 378. toto Menag. pr., noto errore. - 379. magni alter Hamb. in magno tres Burm. 380. habenis Rom. et alii Pier. habenas Goth. pr. - 381. Curvatus Franc. et Dor

sub verbera Ed. Dan. Heins.

[ocr errors]
[blocks in formation]
[ocr errors]

1

Ovid. I, A. A. 119) discurrit per totam urbem, Locum hunc ante oculos habuit Statius IV Theb. 378 sq.

378384. Lineas ornatissimi loci in Iliad., 413 invenire sibi videntur viri docti, sed ibi Ajax rotat saxumn ως στρόμβον. Haud du bie alius, qui nunc intercidit, Græcus poeta præiverat; suspicari id licet ex ornatu exquisitiore. Turbo lignum illud conoides, quo pueri ludunt, diversum a trocho, qui æneus vel alterius materiæ circulus est, quod viri docti docuerunt. Turbo est jóμfos vel fixfig, ex Epigr. 1 Callimachi notus ; ubi et ύπο πληγῆσι θοὰς βέμβικας ἔχοντες Ἔστρεφον, ut h. 1. torto sub verbere, flagello mox, habena vacua circum atria, ornate, ante domum. Callimach. súpeín ivi apródy.

Inpubesque manus, mirata volubile buxum;
Dant animos plagæ : non cursu segnior illo
Per medias urbis agitur populosque feroces.
Quin etiam in silvas, simulato numine Bacchi,
Majus adorta nefas, majoremque orsa furorem,
Evolat, et natam frondosis montibus abdit;

Quo thalamum eripiat Teucris, tædasque moretur:

vertatur. »

385

vill. inscia turba vulgatum erat ante Heins. super inscia supra sunt qui legant ap. Pier. Sed stupet inscia supra Medic. cum aliis, etiam Pierianis; quo bene monet Heinsius graphice designari pueros turbini intentos, et quodammodo incumbentes, præ studio et ardore lusus. Sic tamen jam Benedictus in Juntina: « supra habet antiquus codex, sicque legendum: expressit autem puerorum morem conglobatorum et inhiantium ipsi turbini, atque mirantium, quod ita in gyrum turbo 382. Impubisque alii. Sic quoque Pieriani aliquot et Heins. 383. nec Parrhas. ipso pr. Hamburg. — 384. agitat Zulich. superscripto se. 385. in silvis Medic. a m. pr. et Witt. ut pars Pier. lidem nomine. 386. adorsa multi Pier. et Heins., ut alibi quoque ; conf. VI, 397. majoremque exorsa f. Ed. Ven. majorem exorsa Rom. orsa an ausa Franc. Sic et Schrader. conj. Saltem parum placet juxta positum adorta orsa. 387. Avolat pr. Moret. montosis frondibus pr. Menag, addit Goth. tert. et scc. Moret. In Parrhas. versus 388 erat ante hunc. - 388. Qui alter Hamb. thalamo Moret. a m. pr. tædasve malebat idem vir doctus Jo. Schrader., ut aut eripere, aut saltem moras addere malit ; ut sup. 315.

exercent, agunt, versant, δονοῦσι. turbini dant animos (concitatiorem motum) plage, verbera ingeminata. Ad pueros minus bene hoc referas. Verum est, eorum animos incendi ipso ludo: sed hic de motu turbinis agitur. Comparatio ex Tibullo nota est lib. I, 5, 3 Namque agor, ut per plana citus sola verbere turbo, quem celer adsueta versat ab arte puer. Sed, ne res ex puerorum lusibus ducta epicæ dignitati detraheret, partim tractatione et dictionis gravitate effecit Maro, partim ab ipso lectore cavendum est, ne sordidam nostram in triviis pubem cogitet, sed ex prisca vita ingenuæ juventutis certamina et ludos in Campo. Versatur autem comparationis vis in discursu rhombi.

385 sqq. Præclarus locus est, qui sequitur, sed, ut ejus præstantiam sentias, sacrorum Bacchicorum ritus a nostris sensibus tam alieni notitia aliqua, ex Euripidis v. c. Bacchis, imbutum habere animum necesse est. Inter eos homines, qui orgia Bacchi frequentabant, facile hoc in animum venire debuit feminæ, ut iræ furore acta, quum inviso genero subducere vellet filiam, Bacchico se teneri furore simularet, quo filiam iisdem sacris initiaret, adeoque in silvas abduceret. Incidit poeta in commentum hoc exemplo tragicorum, qui furores Bacchicos sæpe consiliis suis attemperaverunt : qua de re v. Excurs. XI' ad lib. VI. In artium monimentis nonnulla hinc illustrari dixi; novum

Evoe Bacche, fremens, solum te virgine dignum,
Vociferans; etenim mollis tibi sumere thyrsos,
Te lustrare choro, sacrum tibi pascere crinem.

[ocr errors]
[ocr errors]

Здо

389. Evohe, Evhohe, Evhoe, Hevho scribitur. Male. Est Evci. furens Menag. pr. 390. Pro etenim suadet Menag. pr. ex glossa. At etenim præclare Zoi gap 391. choros Heins. retinuit jam ante editum in Ald. pr. Junt. tum a Ge. Fabricio et aliis. Intrudere volebat hoc idem VI, 231. Ab Heinsio et Burmanno non plura super lectione monita esse miror. Quantum ex iis colligo, choros plures libri exhibent; uti et plerique Pieriani, et inter eos Rom. At choro Medic, a m. pr. Leid. et Excerpt. Burmann., item Goth. tert. cum edd. antiquioribus, quarum duas Ge. Fabric. laudat, sed primo loco memorandæ Ald. sec. et tert. choris Ed. Mediol. et pro var. lect. Hamburg. pr. chorus Goth. sec. Vidimus auctoritates lectionum; videamus nunc rationes. Te lustrare choros, ita interpretari video Ge. Fabricium, et alios, Te id est, propter te, tui honoris caussa. Quod durissimum est ; et sic tibi dicendum erat. Saltem malis lustrare te per choros, pro, choris; vel illam lustrare choros (transitive, ducere choros) circa te. Commodior ratio esset et ordo verborum, ut choros subjectum facias: Etenim choros (ait illa) sumere tibi thyrsos, lustrare te et pascere tibi crinem. Ita chori lustrant Bacchum, qui circa eum ducuntur; nam deum suis sacris ac choreis interesse contacti Bac chico furore existimant; ita ut is pro chorago ipsis sit, ut Horatius viderat Bacchum cum Nymphis et Satyris choros ducentem tanquam choragum : nam sic interpretabere II Carm. 19 docentem carmina et discentes et aures acutas. At vel sic incommodum est illud, quod ad choros actio refertur, dum Amata nunc agere rem deberet. Itaque præfero alteram lectionem, choro, quam, etsi non interpre tantur, Guellius tamen, et Cerda, Cuninghamusque, nunc quoque Brunck sequuntur. Satis sollennis est librariorum in tali verborum positu aberratio. Ait igitur Amata, se sumere Baccho, Bacchicorum sacrorum caussa, thyrsos, se lustrare eum choro, h. choros circa eum ducere, se crinem ipsi pascere, adeoque promissum, et nunc solutum, habere. Lustrare choro, h. choros circa aliquem ducere, infra quoque legitur X, 224 Nymphæ agnoscunt longe regem (Eneam) lustrantque choreis. In Franc. erat Et lustrare. Porro tibi crescere pr. Rottend. a m. sec. In Vratisl. post hunc versum sequebatur hemistichium Reginam accensam, quod ex glossa irrepsit. At illud in mentem venire potest, an continuanda sit oratio: Etenim-pascere crinem Fama volat. Sed vetat rò etenim, quod a tali sententia abhorret.

exemplum vidi nuper in Vol. V. Musei Pio Clem. Tom. V. tab. 18, ubi in argumento luctus Laodamiæ larva Bacchica apposita est : forte quia apud Euripidem in Protesilao furor Bacchicus aut cum luctu conjunctus aut aliis modis in fabulam inductus fuerat. 3go. 391. Etenim m. non ignota forma, docta tamen et variandæ orationi commoda, in rectam mutatæ ex obliqua. Certe quidem tibi, in tuum honorem, Bacche, ait illa fi

liam Bacchicis orgiis se initiare (Servius infinitivum pro indicativo positum esse volebat; ita esset infinitivus narrationum). Hoc extulit per attributa Baccharum : thyrsos sumere, lustrare choro, h. e. choros circa Bacchum ducere tanquam in medio stantem; dum Bacchico furore correpti præsentem eum sacris adspiciunt. pascere crinem. In sacris Bacchicis comam promissam et solutam haberi et jactari solitam notum est. conf.

« PreviousContinue »