Non tam præcipites bijugo certamine campum
Conripuere, ruuntque effusi carcere currus;
Nec sic inmissis auriga undantia lora

Concussere jugis, pronique in verbera pendent.
Tum plausu fremituque virum studiisque faventum
Consonat omne nemus, vocemque inclusa volutant
Litora; pulsati colles clamore resultant.

Effugit ante alios, primisque elabitur undis

19

145

150

Turbam inter fremitumque Gyas; quem deinde Cloanthus
Consequitur, melior remis; sed pondere pinus
Tarda tenet: post hos, æquo discrimine Pristis

demia Neapolitana profectam lectionem tridentibus Ang. Colotii fide narrat Pierius. — 144. certamine currus, versu seq. intercepto, Goth. tert. — 145. a carcere Bigot. 146. Non sic edd. vett. et Goth. pr. cum codd. Pier. - 147. jubis conj. Heins., nec id absonum. sed juga pro equis dixit poeta. v. Burm. que abest a Franc. 148. Cum p. Moret. pr. plausus alter Mentel. gemituque Hugen. — 149. inclusa erasun in Exc. Burm. et in marg. per ampla ex Æn. 1, 725. Jo. Schraderus in schedis tentabat : inlisa, incussa, impulsa, et æquora.· 151. alias alter Menag. primisque Heins. cum melioribus; adde fragm. Vatic. et codd. Pier. Vulgo primusque, quod vulgarius. illabitur Wall. undas Gud. a m. pr. 152. strepitumque Dorvill. gemitumque Zulich. Schol. Stat. apud Heins. cf. ad v. 5. tardo discrimine Menag. pr.

144 - 147. Sumta, ut jam Macrobio V, 11 notatum, comparatio ab Homero Od. v, 81 sqq. Sed cf. Iliad. 4, 362 sqq. et Ge. III, 103 sqq. Omnia hic ornate. bijugo certamine pro bigarum. campum Corripuere, corripiunt ; ut carpere, corripere viam, spatium. immissis (in cursum) jugis, h. e. equis jugalibus admissis, dum freni laxantur. undantia lora, exquisite pro effusis frenis. proni in verbera pendent, quod egregiam rei imaginem habet, ipsi Virgilio deberi videtur, etsi res expressa 1. c. 362-364. Contra de equis præclare Homerus : Πάντες ἅμ ̓ όρμη θέντες, ὑπὸ πληγῆσιν ἱμάσθλης,

153. Insequitur Parrhas. sub pondere 154. post tarda distinguebat pr. Moret.

Υψόσ' ἀειρόμενοι, ρίμφα πρήσσουσι κέ Au Sov. Homeri laudibus etiam hic male obtrectant viri docti.

149. 150. Consonat exquisitius quam, resonat. litora, in planitiem declivia. inclusa collibus his nemorosis. colles resultant clamore, doctius, quam, ut vulgo, si clamor resilit a collibus.

151-158. elabitur egregie pro, præcurrit celeriter, ut Serv. primo statim egressu a litore. 154. tenet, moratur cursum, vel Cloanthum; pro tarda est. æquo discrimine, pari momento, ut linea ea dem incederent: qua discernuntur a ceteris navibus: unde discrimen dicere potuit. locum superare prio

Centaurusque locum tendunt superare priorem ;
Et nunc Pristis habet; nunc victam præterit ingens
Centaurus; nunc una ambæ junctisque feruntur
Frontibus, et longa sulcant vada salsa carina.

155

Jamque propinquabant scopulo, metamque tenebant, Quum princeps medioque Gyas in gurgite victor Rectorem navis conpellat voce Menœten:

« Quo tantum mihi dexter abis? huc dirige gressum;

"

Litus ama, et læ vas stringat sine palmula cautes;
Altum alii teneant. » Dixit. Sed cæca Menotes
Saxa timens, proram pelagi detorquet ad undas.

« Quo diversus abis? iterum: pete saxa, Mencete, »>

160

165

156. habet Heins. secundum potiores, et Heins. et Pier., adde fragm. Vatic., supple, priorem locum, quod præcesserat. Alii abit. habet metam, nunc præterit Wall., male. 158. longa carina Heins. secundum plures et meliores, inter quos et Romanus, fragm. Vatic. cum Medic. Vulgg. longæ carinæ, vel longe c. In Ald. pr. erat longe carinæ, in altera longa, at in tertia Naugerius longa carina intulit. Est tamen longa carina prorsus otiosa vox, facitque, ut totum hemistichium abesse malim, tanquam male suppletum; ita ut vulgatam olim lectionem præferam nunc una ambæ junctisque feruntur Frontibus et longæ sulcant vada salsa carinæ : hoc est nunc carinæ longæ una feruntur et sulcant vada. Jo. Schrader. conj. in schedis: juncta vel socia sulcant vada salsa carina. 159. propinquabat Medic. a m. pr. metasque sec. Rottend., ut v. 171.— 160. Tum aliquot Pier. -161. Menoten. Mevoitus est. — 162. dexter mihi tantus abis Ven. gressum Heins. omnium meliorum auctoritate post Pierium. Vulgo cursum, ex interpretatione, forte Aproniano emendante. Nam in Medic. gressum in cursum est mutatum. cursu Ven.—163. amet ex am' et Longob. lava Medic. Hamb. pr. et Gud. a m. pr. cum Goth. sec. a m. pr. Sed lævas cautes doctius dictum puta; hoc nomine lectionem tuere. 164. tendant Dorvill. Menætis Medic. Menotas pr. Rottend. a m. pr. In Goth. tert. Menetes, modo Monete, modo Menestheus, modo Monestem peccatum. · 166. iterum sc. revocabat.

Cum clamore Gyas revocabat; et ecce Cloanthum
Respicit instantem tergo, et propiora tenentem.
Ille inter navemque Gyæ scopulosque sonantis
Radit iter lævum interior, subitoque priorem
Præterit, et metis tenet æquora tuta relictis.
Tum vero exarsit juveni dolor ossibus ingens;
Nec lacrimis caruere genæ; segnemque Menoten,
Oblitus decorisque sui sociumque salutis,
In mare præcipitem puppi deturbat ab alta;
Ipse gubernaclo rector subit, ipse magister,
Hortaturque viros, clavumque ad litora torquet.
At gravis, ut fundo vix tandem redditus imo est

170

175

Distinctio ab aliis varie fit. 167. renovabat Montalb. et in multis; Romano quoque, abest, et deletum a multis, sed repugnantibus Musonio et Pierio; inter eos, qui ejiciant et, tanquam ad fulciendum versum insertum, video esse Benedictum in ed. Junt. 1520; provocat ille ad Martianum Capellam, qui literam T in fine ad libitum poni ait. Versus sane similes, producta in quarta regione ultima syllaba, quæ brevis erat, occurrunt plures. Sed, quid de iis statuendum sit, mihi nondum satis liquet. 168. terga Menag. pr. et Dorvill. a m. sec. cf. Heins. ad lib. XII, 748. a tergo Gud. a m. pr. 170. subitoque videtur a Burm. receptum, ut sane præstantissimus quisque exhibet Heins., et Pier., adde Cort. ad Plin. IV, Ep. 15. Magis tamen poeticum subitusque. — 172. juvenis alter Menag. — 173. Non l. Hamb. sec. — 174. Oblitusque sui decoris Bigot. 175. detrudit duo Burm., ex interpr. detraxit aliquot Pier., simili a caussa. - 176 gubernando alter Hamb. inde magister idem a m. sec. — 178. Ast qu. Moret. e fondo Oudart. infando alter Hamb. reddit ab imo pr. Moret.

170. radit iter (radit mare remis, ut alibi) lævum, a læva parte, interior, versus scopulum, ita ut Chimæra, qua Gyas invehitur, esset exterior, versus patentiora loca maris. Petita omnia a circo et cursu circensi. cf. Cerda et al. priorem Gyam, qui modo prior fuerat, et metis relictis, meta superata (de h. v. vide Burm. ad lib. VIII, 216), quas circumvectus erat, tenet æquora, mare liberum quo jam cursum a meta versus litus repetere posset. In tota hac increpatione ante oculos Menelai

objurgatio ap. Homer. 1. c. Iliad. +420 sqq.; quem totum locum cum navali hoc certamine comparent literarum studiosi.

172-182. conf. Iliad. +, 385 sqq. decoris sui. Servius: inhonestum enim est irasci, duci præsertim; et salutis sociorum, sc. erepto gubernatore navis. ad litora, ad scopulum, qui pro meta erat. 178. gravis, gravatus adeoque tardus ad natandum, partim senio, partim aqua, quam vestis imbiberat (fluens in veste antique pro fluens veste, et hoc pro, veste

Jam senior, madidaque fluens in veste Mencetes,
Summa petit scopuli, siccaque in rupe resedit.
Illum et labentem Teucri, et risere natantem,
Et salsos rident revomentem pectore fluctus.

Hic læta extremis spes est accensa duobus,
Sergesto Mnestheique, Gyan superare morantem.
Sergestus capit ante locum, scopuloque propinquat ;
Nec tota tamen ille prior præeunte carina;
Parte prior; partem rostro premit æmula Pristis.
At media socios incedens nave per ipsos

180

185

181. et deest Franc.

180. scopulis Rom. summaque in r. duo Burmann. risere vomentem malebat Vossius; quod non intelligo quorsum factum voluerit. risere et rident, ut toties præteritum perfectum et præsens tempus juncta videas : sed ingratum h. 1. in eadem voce. Fuit qui conjiceret, et videre. Mihi probabile fit versum alterum Et salsos non bene relictum fuisse a Tucca. 182. removentem aberratum in multis. — 184. Mnestheique Heins. reposuerat, cum Pierianis et cum Medic. ac Gud. a m. pr., in quibus quidem erat Mnesthi, ex Mynodi. Ita alibi Mnesthea dixit. Tuetur hoc quoque Pompon. Sab. Sergestum Mnestique Rom. Sed tacite revocata erat a Burm. vulgata lectio Mnestheo. - 185. scopulosque p. Menag. pr. scopulumque sec. Moret., quam structuram, ut exquisitiorem, illustrat Heinsius. 186. Nec tamen ille prior tota pr. plerique codd. ap. Pier. ex interpolatione, cum in vulgata syllabarum similium concursus offenderet. Ille prius Gud. pereunte duo Burm. caterva Sprot. 187. partim. iterum in Burm. edit. discessum video ab Heinsio, qui cum majore codd. parte etiam Pierianorum legebat, partim, quæ antiquior forma pro, partem. 188. incendens aliquot Heins., unde ille conj. intendens, perperam.

Centaurum illa est assequuta, ita ut anteriore navis parte Centaurum æquaret,-187. et tantum non æquo cum illo cursu ferretur; inde etiam cursu Centaurum antevertere Sergestus in animum induxit.

188-197. Factam orationem pulcherrimam ad Homeri imitationem, ubi Antilochus equos suos increpat, Iliad. 4, 402 sqq., omnes observarunt intpp. insurgite remis v. III, 560. Ex eodem profecerat Apollon. II, 588 sqq. socii navales, qui iidem heroicis temporibus remiges sunt et milites; Hectorei simpl. Trojani; sorte sitprema Troje, excidio; haud dubie.

Hortatur Mnestheus: « nunc, nunc insurgite remis,
Hectorei socii, Trojæ quos sorte suprema

Delegi comites; nunc illas promite vires,
Nunc animos, quibus in Gætulis Syrtibus usi,
Ionioque mari, Maleæque sequacibus undis.

190

Non jam prima peto Mnestheus, neque vincere certo;
Quamquam o! sed superent, quibus hoc, Neptune, dedisti; 195
Extremos pudeat rediisse : hoc vincite, cives,

Et prohibete nefas. » Olli certamine summo
Procumbunt: vastis tremit ictibus ærea puppis,
Subtrahiturque solum; tum creber anhelitus artus
Aridaque ora quatit; sudor fluit undique rivis.
Adtulit ipse viris optatum casus honorem.

200

189. incumbite Serv. ad VIII, 108, sed hoc petitum ex lib. X, 294. — 190Hortor vos soci Rufinian. de sigg. p. 29. forte Menag. pr. 191. Dilegi Hugen. vestras Parrhas. promittite Dorvill. promitte, promittere Goth. alt. et tert. — 192. animas Zulich.—194. Non jam Heins., ex scriptis. Vulgo Non tam.—195. Quemquam, sed interpolate, aliquot Pier., et Quamquam utinam Dorvill., et hoc ex interpretatione. Q. ah. Goth. tert. sed vincant sec. Moret. si superant alter Hamb. quibus hæc Ven. ~ 196. Extremas alter Hamb. ho v. Leid., unde Heins. malebat o vincite. Sed hoc, hactenus saltem. 197. cert. primo Montalb. a m. pr. 198. gemit vel fremit tentabat Jo. Schraderus. aurea Medic. a m. pr. puppes Romanus : ut olim scribi mos erat. conf. Pier. classis Bigot. un. sudor ruit duo, sed vide Burmann. ruit u. membris Dorvill. tus Wall.

-191. nunc illas. similis adhortatio Patrocli ad Ajaces facta Iliad. ≈, 556 sq. Syrtibus, v. sup. I, 111, Gætulas Syrtes jam sup. V, 51. dixerat. Ionio in mari, cum ex Creta solvissent sup. III, 192 sqq. 211 sq., tum etiam Malea in extrema Laconia promontorium, etsi paullo latiore flexu, circumvecti sunt. sequacibus undis. Convenit fere ῥεῦμα πολύκλυστον, παρ Appórov, dum fluctus fluctum urget, quoniam in hac plaga paullo tumidius mare est : Κύματά τε τριφόεντα, πελώρια, ἴσα ὄρεσσιν, ut Odyss. γ, 290. Alioqui aliis in locis, etiam

200. ossa Leid. 201. opta

ista bona rei imago, si fluctus ca-
rina et remis impulsi, sulco facto,
iterum concitate coeunt,
et in
puppim irruunt. Quamquam o,
utinam vincerem! — 196. rediisse,
ornate pro esse, et nefas magna
cum vi, pro opprobrio, ut et Serv.
notavit.

198 200. cf. Iliad. 4, 417 sq. Procumbunt, quod alias, incumbunt. solum h, 1. mare. Subtrahitur sulco facto: vide v. 142. 143. —199. 200. verba ex Iliad. 7, 109. 110, sed ornatius. ora int. fauces.

201-209. Multum ivapgrías in h. 1. honorem, victoriam, ut an