Auritosque sequi lepores; tum figere damas,
Stuppea torquentem Balearis verbera fundæ:
Quum nix alta jacet, glaciem quùm flumina trudunt.
Quid tempestates auctumni et sidera dicam? 311
Atque, ubi jam breviorque dies et mollior æstas,
Quæ vigilanda viris? vel quùm ruit imbriferum ver,
Spicea jam campis quùm messis inhorruit, et quùm
Frumenta in viridi stipulâ lactentia turgent?
Sæpe ego, quùm flavis messorem induceret arvis
Agricola et fragili jam stringeret hordea culmo,
Omnia ventorum concurrere prælia vidi,
Quæ gravidam latè segetem ab radicibus imis
Sublimem expulsam eruerent; ita turbine nigro
Ferret hiems culmumque levem stipulasque vo-
lantes.
Sæpe etiam immensum cœlo venit agmen aquarum,
Et fœdam glomerant tempestatem imbribus atris
Conlectæ ex alto nubes; ruit arduus æther
Et pluviâ ingenti sata læta boumque labores
Diluit; inplentur fossæ et cava flumina crescunt
Cum sonitu, fervetque fretis spirantibus æquor.
Ipse Pater mediâ nimborum in nocte coruscâ
Fulmina molitur dextrâ, quo maxima motu
Terra tremit, fugêre feræ, et mortalia corda
Per gentes humiles stravit pavor: ille flagranti
Aut Atho aut Rhodopen aut alta Ceraunia telo
Dejicit; ingeminant austri et densissimus imber ;
Nunc nemora ingenti vento, nunc litora plangunt.
Hoc metuens, cœlo menses et sidera serva,
Frigida Saturni sese quò stella receptet;
Quos ignis cœlo Cyllenius erret in orbes.
In primis venerare deos, atque annua magnæ
Sacra refer Cereri lætis operatus in herbis,
Extremæ sub casum hiemis, jam vere sereno.
Tum pingues agni et tum mollissima vina;
Tum somni dulces densæque in montibus umbræ.
Cuncta tibi Cererem pubes agrestis adoret,
Cui tu lacte favos et miti dilue Baccho,
Terque novas circum felix eat hostia fruges;
Omnis quam chorus et socii comitentur ovantes,
Et Cererem clamore vocent in tecta; neque ante
Falcem maturis quisquam supponat aristis,
Quàm Cereri tortâ redimitus tempora quercu
Det motus incompositos et carmina dicat.
Atque hæc ut certis possemus discere signis, Estusque pluviasque et agentes frigora ventos: Ipse Pater statuit quid menstrua Luna moneret; Quo signo caderent austri; quid sæpe videntes Agricolæ propiùs stabulis armenta tenerent. Continuò, ventis surgentibus, aut freta ponti Incipiunt agitata tumescere et aridus altis Montibus audiri fragor; aut resonantia longè 358 Litora misceri et nemorum increbrescere murmur. Jam sibi tum à curvis malè temperat unda carinis, Quùm medio celeres revolant ex æquore mergi Clamoremque ferunt ad litora, quùmque marinæ In sicco ludunt fulicæ, notasque paludes Deserit atque altam supra volat ardea nubem. Sæpe etiam stellas, vento inpendente, videbis Præcipites cœlo labi noctisque per umbram Flammarum longos à tergo albescere tractus; Sæpe levem paleam et frondes volitare caducas, Aut summâ nantes in aquâ colludere plumas. 369 At Boreæ de parte trucis quùm fulminat, et quùm Eurique Zephyrique sonat domus omnia plenis Rura natant fossis, atque omnis navita ponto Humida vela legit. Numquam inprudentibus imber Obfuit: aut illum surgentem vallibus imis Aëriæ fugêre grues; aut bucula cœlum Suspiciens patulis captavit naribus auras ; Aut arguta lacus circumvolitavit hirundo, Et veterem in limo ranæ cecinêre querelam.
Sæpiùs et tectis penetralibus extulit ova
Angustum formica terens iter; et bibit ingens 380
Arcus; et è pastu decedens agmine magno
Corvorum increpuit densis exercitus alis.
Jam variæ pelagi volucres, et quæ Asia circùm
Dulcibus in stagnis rimantur prata Caystri,
Certatim largos humeris infundere rores,
Nunc caput objectare fretis, nunc currere in undas
Et studio incassùm videas gestire lavandi.
Tum cornix plenâ pluviam vocat improba voce
Et sola in siccâ secum spatiatur arenâ.
Ne nocturna quidem carpentes pensa puellæ
Nescivêre hiemem, testâ quùm ardente viderent
Scintillare oleum et putres concrescere fungos.
Nec minùs ex imbri soles et aperta serena
Prospicere et certis poteris cognoscere signis.
Nam neque tum stellis acies obtusa videtur,
Nec fratris radiis obnoxia surgere Luna,
Tenuia nec lanæ per cœlum vellera ferri;
Non tepidum ad solem pennas in litore pandunt
Dilectæ Thetidi alcyones; non ore solutos
Inmundi meminêre sues jactare maniplos:
At nebulæ magìs ima petunt campoque recumbunt;
Solis et occasum servans de culmine summo
Nequidquam seros exercet noctua cantus.
Apparet liquido sublimis in aëre Nisus,
Et pro purpureo poenas dat Scylla capillo;
Quacumque illa levem fugiens secat æthera pennis
Ecce inimicus, atrox, magno stridore per auras
Insequitur Nisus: quà se fert Nisus ad auras,
Illa levem fugiens raptim secat æthera pennis.
Tum liquidas corvi presso ter gutture voces
Aut quater ingeminant, et sæpe cubilibus altis,
Nescio quâ præter solitum dulcedine læti,
Inter se in foliis strepitant; juvat imbribus actis
Progeniem parvam dulcesque revisere nidos:
Haud equidem credo, quia sit divinitùs illis
Ingenium, aut rerum fato prudentia major :
Verùm, ubi tempestas et cœli mobilis humor
Mutavêre vias, et Jupiter uvidus Austris
Densat, erant quæ rara modò, et, quæ densa, relaxat,
Vertuntur species animorum et pectora motus 420
Nunc alios, alios, dum nubila ventus agebat,
Concipiunt: hinc ille avium concentus in agris,
Et lætæ pecudes et ovantes gutture corvi.
Si verò solem ad rapidum lunasque sequentes
Ordine respicies, nunquam te crastina fallet
Hora, neque insidiis noctis capiere serenæ.
Luna, revertentes quùm primùm colligit ignes,
Si nigrum obscuro comprenderit aëra cornu;
Maximus agricolis pelagoque parabitur imber.
At si virgineum suffuderit ore ruborem:
Ventus erit; vento semper rubet aurea Phœbe.
Sin ortu quarto, (namque is certissimus auctor,)
Pura neque obtusis per cœlum cornibus ibit,
Totus et ille dies, et qui nascentur ab illo
Exactum ad mensem, pluviâ ventisque carebunt,
Votaque servati solvent in litore nautæ
Glauco et Panopeæ et Inoo Melicertæ.
Sol quoque et exoriens et quùm se condet in unSigna dabit; solem certissima signa sequuntur, Et quæ manè refert et quæ surgentibus astris. 440 Ille ubi nascentem maculis variaverit ortum, Conditus in nubem, medioque refugerit orbe: Suspecti tibi sint imbres; namque urget ab alto Arboribusque satisque Notus pecorique sinister. Aut ubi sub lucem densa inter nubila sese Diversi rumpent radii, aut ubi pallida surget Tithoni croceum linquens Aurora cubile: Heu! malè tum mites defendet pampinus uvas: Tam multa in tectis crepitans salit horrida grando. Hoc etiam, emenso quùm jam decedit Olympo, 450
Profuerit meminisse magìs: nam sæpe videmus
Ipsius in vultu varios errare colores:
Coeruleus pluviam denuntiat, igneus Euros;
Sin maculæ incipient rutilo immiscerier igni :
Omnia tum pariter vento nimbisque videbis
Fervere; non illâ quisquam me nocte per altum
Ire, neque ab terrâ moneat convellere funem.
At si, quùm referetque diem condetque relatum,
Lucidus orbis erit: frustra terrebere nimbis,
Et claro silvas cernes Aquilone moveri.
Denique, quid Vesper serus vehat, unde serenas Ventus agat nubes, quid cogitet humidus Auster, Sol tibi signa dabit: Solem quis dicere falsum Audeat? Ille etiam cæcos instare tumultus Sæpe monet, fraudemque et operta tumescere bella. Ille etiam exstincto miseratus Cæsare Romam, Quùm caput obscurâ nitidum ferrugine texit, Impiaque æternam timuerunt sæcula noctem. Tempore quamquam illo tellus quoque et æquora ponti,
Obscœnæque canes importunæque volucres
Signa dabant. Quoties Cyclopum effervere in agros
Vidimus undantem ruptis fornacibus Ætnam,
Flammarumque globos liquefactaque volvere saxa!
Armorum sonitum toto Germania cælo
Audiit; insolitis tremuerunt motibus Alpes.
Vox quoque per lucos vulgò exaudita silentes,
Ingens; et simulacra modis pallentia miris
Visa sub obscurum noctis; pecudesque locutæ,
Infandum! sistunt amnes, terræque dehiscunt;
Et mæstum illacrymat templis ebur, æraque su-
dant.
Proluit insano contorquens vertice silvas Fluviorum rex Eridanus, camposque per omnes Cum stabulis armenta tulit. Nec tempore eodem Tristibus aut extis fibræ apparere minaces,
|