study of the Greek and Latin writers is one of the most valuable instruments placed in our hands by Providence for the cultivation of the human mind, will not think a little labour and time misemployed in promoting its improvement. The translation was commenced for the use of my own classes in Exeter College. It is now finished, and offered as a little contribution to the labours of those who are endeavouring, under the blessing of God, to perfect, in the college of St. Columba, in Ireland, a system of sound and useful learning, as well as religious education, and to render it no unworthy nursery for the University of Dublin.
QUID faciat lætas segetes, quo sidere terram
Vertere, Mæcenas, ulmisque adjungere vites
Conveniat; quæ cura boûm, qui cultus habendo
Sit pecori; apibus quanta experientia parcis:
Hinc canere incipiam. Vos, o clarissima mundi
Lumina, labentem cœlo quæ ducitis annum,
Liber et alma Ceres, vestro si munere tellus
Chaoniam pingui glandem mutavit aristâ,
Poculaque inventis Acheloia miscuit uvis;
Et vos, agrestum præsentia numina, Fauni,
Ferte simul Faunique pedem Dryadesque puellæ ;
Munera vestra cano. Tuque o, cui prima frementem
Fudit equum magno tellus percussa tridenti,
Neptune; et cultor nemorum, cui pinguia Ceæ
Ter centum nivei tondent dumeta juvenci ;
Ipse, nemus linquens patrium saltusque Lycæi,
Pan, ovium custos, tua si tibi Mænala curæ,
Adsis, o Tegeæe, favens; oleæque Minerva
Inventrix; uncique puer monstrator aratri;
Et teneram ab radice ferens, Silvane, cupressum;
Dîque deæque omnes, studium quibus arva tueri,
Quique novas alitis non ullo semine fruges,
Quique satis largum cœlo demittitis imbrem ;
Tuque adeò, quem mox quæ sint habitura deorum
Concilia, incertum est: urbesne invisere, Cæsar,
Terrarumque velis curam, et te maximus orbis
Auctorem frugum tempestatumque potentem
Accipiat, cingens maternâ tempora myrto;
An deus immensi venias maris, ac tua nautæ
Numina sola colant, tibi serviat ultima Thule,
Teque sibi generum Tethys emat omnibus undis;
Anne novum tardis sidus te mensibus addas,
Quà locus Erigonen inter Chelasque sequentes
Panditur: ipse tibi jam brachia contrahit ardens
Scorpios, et cœli justâ plus parte reliquit:
Quidquid eris, (nam te nec sperant Tartara regem,
Nec tibi regnandi veniat tam dira cupido,
Quamvis Elysios miretur Græcia campos,
Nec repetita sequi curet Proserpina matrem)
Da facilem cursum, atque audacibus annue cœptis,
Ignarosque viæ mecum miseratus agrestes,
Ingredere, et votis jam nunc assuesce vocari.
Vere novo, gelidus canis quùm montibus humor
Liquitur et Zephyro putris se gleba resolvit,
Depresso incipiat jam tum mihi taurus aratro
Ingemere et sulco attritus splendescere vomer.
Illa seges demum votis respondet avari
Agricolæ, bis quæ solem, bis frigora sensit;
Illius immensæ ruperunt horrea messes.
Ac priùs, ignotum ferro quàm scindimus æquor,
Ventos et varium cœli prædiscere morem
Cura sit, ac patrios cultusque habitusque locorum,
Et quid quæque ferat regio et quid quæque recuset.
Hìc segetes, illic veniunt felicius uvæ,
Arborei fœtus alibi, atque injussa virescunt
Gramina. Nonne vides croceos ut Tmolus odores,
India mittit ebur, molles sua tura Sabæi;
At Chalybes nudi ferrum, virosaque Pontus
Castorea, Eliadum palmas Epiros equarum?
Continuò has leges æternaque fœdera certis
Imposuit natura locis, quo tempore primùm
Deucalion vacuum lapides jactavit in orbem,
Unde homines nati, durum genus.
Pingue solum primis extemplò à mensibus anni
Fortes invertant tauri, glebasque jacentes
Pulverulenta coquat maturis solibus æstas:
At si non fuerit tellus fecunda, sub ipsum
Arcturum tenui sat erit suspendere sulco:
Illic, officiant lætis ne frugibus herbæ,
Hìc, sterilem exiguus ne deserat humor arenam. 70
Alternis idem tonsas cessare novales
Et segnem patiêre situ durescere campum.
Aut ibi flava seres, mutato sidere, farra,
Unde priùs lætum siliquâ quassante legumen,
Aut tenuis fœtus viciæ tristisque lupini
Sustuleris fragiles calamos silvamque sonantem
Urit enim lini campum seges, urit avenæ,
Urunt Lethæo perfusa papavera somno:
Sed tamen alternis facilis labor: arida tantùm
Ne saturare fimo pingui pudeat sola, neve
Effotos cinerem immundum jactare per agros.
Sic quoque mutatis requiescunt fœtibus arva;
Nec nulla interea est inaratæ gratia terræ.
Sæpe etiam steriles incendere profuit agros,
Atque levem stipulam crepitantibus urere flammis;
Sive inde occultas vires et pabula terræ
Pinguia concipiunt; sive illis omne per ignem
Excoquitur vitium, atque exsudat inutilis humor;
Seu plures calor ille vias et cæca relaxat
Spiramenta, novas veniat quà succus in herbas; 90
Seu durat magis et venas adstringit hiantes :
Ne tenues pluvia rapidive potentia solis
Acrior aut Boreæ penetrabile frigus adurat.
Multùm adeò, rastris glebas qui frangit inertes Vimineasque trahit crates, juvat arva, neque illum Flava Ceres alto nequidquam spectat Olympo; Et qui, proscisso quæ suscitat æquore terga, Rursus in obliquum verso perrumpit aratro, Exercetque frequens tellurem atque imperat arvis. Humida solstitia atque hiemes orate serenas, 100 Agricolæ; hiberno lætissima pulvere farra, Lætus ager; nullo tantum se Mysia cultu Jactat et ipsas suas mirantur Gargara messes. Quid dicam, jacto qui semine cominus arva Insequitur cumulosque ruit malè pinguis arena? Deinde satis fluvium inducit rivosque sequentes, Et, quùm exustus ager morientibus æstuat herbis, Ecce supercilio clivosi tramitis undam Elicit? illa cadens raucum per levia murmur Saxa ciet, scatebrisque arentia temperat arva. Quid, qui, ne gravidis procumbat culmus aristis, Luxuriem segetum tenerâ depascit in herbâ, Quùm primum sulcos æquant sata? quique paludis Collectum humorem bibulâ deducit arenâ? Præsertim incertis si mensibus amnis abundans Exit et obducto latè tenet omnia limo: Unde cava tepido sudant humore lacunæ.
Nec tamen, hæc quùm sint hominumque boumque labores
Versando terram experti, nihil improbus anser,
Strymoniæque grues et amaris intuba fibris
Officiunt aut umbra nocet. Pater ipse colendi
Haud facilem esse viam voluit, primusque per artem
Movit agros, curis acuens mortalia corda,
Nec torpere gravi passus sua regna veterno.
Ante Jovem nulli subigebant arva coloni :
Ne signare quidem aut partiri limite campum
Fas erat in medium quærebant, ipsaque tellus
Omnia liberiùs, nullo poscente, ferebat.
|