e

men ne fub Augufto quidem deftiterunt fum mi viri Graeca exprimere latine, cum Graecis ornatu certare, eorum inuenta fua facere, multo magis fi nouum carminis genus in Romanas litteras inferrent. Horatii quidem Carmina pleraque ex Graecis Lyricis adumbrata effe nullus dubito; quandoquidem inter tam pauca fragmenta ex iftis lyricis feruata vix vnum et alterum eft, cuius non imitationem ab Horatio factam excitare poffis; quid itaque futurum putabimus, fi Lyricos Graecos integros cum Horatio comparare liceret! Neque aliter fe rem cum Catullo, Ouidio, Propertio aliisque habituram effe credere fas eft, fi Graeci Elegorum fcriptores, inprimis Alexandrini poetae, adhuc extarent. Quis itaque Virgilium reprehendat, quod popularium fuorum fenfum, iudicium ac morem, fequutus totum fe ad Graecos poetas in fuis carminibus exprimendos applicuit? Noua accedere videbatur voluptas, quae delectationem in maius auctam afferret, fi praeclara et fuavis fententia fimul graeci loci recordationem faceret, vnde effet expreffa. In Aeneide itaque pauci funt mores (feu characteres), vix vilum factum notabilius, vix locus aliquis praeftantior, in quo non poetae alicuius Graeci, inprimis Homeri, veftigia agnofcas. Sed in eadem Aeneide múlta doctiorem et ingeniofiorem imitatorem agnofcas facile, quam in Bucolicis, in quibus multa paffim aliena a rerum veritate et ratione pofita notauimus, et alia facile notari poffunt, in quae poeta imitandi ftudio parum fubtili incidit, vt cum paftor indoctus Ararim et Oaxem memorat, aut in illis; nuper me in littore vidi, aut: nouimus et qui

te, et id genus alia. Neque vero haec Graecorum imitatio aut ingenio carere aut iudicio putanda eft; eft enim illa nequaquam feruilis aut affectata, cuiusmodi ab ingenio exili et ignauo proficifci folet, neque in alterius poetae verbis, modis, et figuris variandis turpiter ingenii vires attriuit poeta; fed, vbi occurrerat aliquid ab alio ingeniofe cogitatum vel inventum, illo tamquam phantafmate tactus Maronis animus, vel, vti fieri folet, fi fcintilla idoneo fomite excepta eft, flamma correptus incaluit, et magno incendio exarfit.

Hinc

nouae rerum formae, noua genera, nouae interdum naturae. Nemo facile, fi fingula recognofcat et excutiat, non intelligit Virgilium, etiam vbi preffe fequitur, modo caftigatiore, pulchriore, vel auguftiore rei fpecie, Latini fermonis elegantia, aut nouo rerum ornatu, modo deducta feliciter ac deflexa ad aliud rerum genus fententia vel oratione, certaffe cum Graeco poeta. Inprimis autem fe Romanis in Homeri imitatione magnopere probare debuit cultus Auguftei faeculi, quo fimplicitas inculta, et horrida interdum Homeri vetuftas, aut iners languor, modo ad honeftiorem et mitiorem cultum a Marone, modo ad elegantiorem ornatum aut ad incitatiorem vim temperata eft. Hoc nomine ipfe Aeneas quoque commendabilior videri potuit: omnibus eius factis, moribus ac dictis maior aliquis humanitatis cultus ineft; apparatus rerum funt ornatiores; ornamenta dignitas, splendor et elegantia, μeуaλongea, fed heroum perfonis digna, illustrat. Quae quidem res in longam difputationem adduci poffet, fi animi magis lubitum quam fcriptionis. confi

1

lium profequi mallemus *); monemus faltem, vnicuique Virgiliani carminis virtutes rite aeftimaturo alte hoc menti infidere debere, vt reputet, qua aetate, quo in populo, qua in vrbe, quos inter homines poeta vixerit, quem inde colorem carmen eius duxerit, vt, etfi faluo et integro heroicorum temporum more, purior tamen, mundior, et caftigatior effet carminis habitus, affectus et nad alia mitiorem alia grauiorem naturam omninoque cultioris aeui dignitatem haberent, heroumque mores, fententiae ac dicta, etfi heroicae aetati confentanea, fpirarent tamen nefcio quid ex elegantia faeculi, vrbis et aulae, in qua poeta vixit.

XIII. Ad cultum Virgiliani carminis gratum et amabilem non minus fpectat orationis indoles, quippe quae in fimplicitate mirabili dignitatem feruat et grauitatem. Ornatu enim vario et exquifito, et fermonis poetici nitoC 5

re,

Scripta haec erant, cum in manus fumfimus Hurdii, elegantiffimi Britanni (nunc Epifcopi Worceftrienfis grauiffimi), difputationem de imitatione poetica, qui praeclare rem expedit, quatenus et rerum a poetis tractandarum et ingeniorum tantam inter fe effe affinitatem docet, vt plures eadem aut eodem modo eloqui neceffe fit; bene etiam notas verae imitationis apponit. (Adiiciamus nunc illud, quod non minus in confiderationem venit, carmen epicum iam antea ab Ennio tentatum fuiffe Annalium libb. XL, quod fane historicum potius fuit quam epicum, multis tamen luminibus et virtutibus probatum et laudatum; nifi quod fermo horridus, ingenium nulla arte expolitum, et verfuum inertia venuftioribus difplicebat; Virgilio adeo allaborandum fuit, vt carmen ad maiorem orationis cultum, quem ex faeculi genio paratum habuit, eueheret, fi exempla Graeca exprimeret.)

re, orationis dignitate et grauitate, fententiarum pondere, Homerum longiffime antecellit, cuius laus hac in parte praecipua in proprietate et fimplicitate pofita eft (nam fermonis Ionici epicae narrationi tam praeclare accommodati felicitatem aetati fuae debuit), etfi nec vis et robur nec pulchritudo et interdum nec ornatus ei defit. Sed nec Virgilius in ornatiffima oratione fimplicitatem et proprietatem deferuisse videri debet; etfi fequiores fcriptores, nec modo poetae, multa orationis fuae pigmenta et lenocinia ex eo adoptarint; male in pedeftrem illatis iis, quae carmini erant propria. Certe poetici ornatus elegantis nec affectati praeftantiffimum et vnicum exemplar effe arbitror carmen Virgilianum; in hoc fermonis poetici geniuun primo conftitutum et ad certa rerum principia ac leges exactum deprehendere, et troporum ac figurarum naturas inuerfionumque rationes defcriptas, et, tamquam a magiftro norma propofita, conftitutas difcere licet *). Quae ipfa res animaduerfa me adduxit, vt in fermone Virgilii poetico enarrando et explicando operam collocarem accuratiorem, quam in vllo alio fcriptore recte confumi a me poffe putem. Nolim enim, id quod faepe profeílus fum,

Difcere adeo licebit et illud, in quo magnos poetas falli videmus, non omnem orationem, omnesque formulas ac modos loquendi, per inuerfiones effe mutandos et detorquendas; ne naturalis cultus omnis defluat, et ne fuccedat oratio contorta, falebrofa, obfcura. Hic eft ille fcopulus, ad quem iam olim offenderunt Virgilii imitatores Statius, Valerius Flaccus, Claudianus ; quos propter hoc ipfum inuerfionum intempeftiuum ftudium a paucis cum voluptate legi videmus.

fum, aliis auctor effe, vt omnes poetas eodem modo interpretatione perpetua operofe nimis inftruendos effe fibi perfuadeant; etfi facile intelligo, iis, qui Statium aut Valerium Flaccum aut fimiles cum fructu edituri funt, ad orationem illuftrandam non minus, quam ad lectionem conftituendam, conuertendum effe ftudium; a me id faltem fpectabatur, vt iis, qui bona inftitutione egerent, exemplo aliquo propofito, et quidem in poetarum principe, de vera enarrandi ratione conftaret, ad quam fe, etiam nullo alio magiftro adhibito, comparare poffent. Attamen in hac ipfa poetici fermonis conftitutione poetae laus et virtus non tam in inueniendo quam in inuento aliorum cum ingeniofa fagacitate in fuos vfus transferendo cernitur. Alexandrinis enim poetis, Callimacho, Apollonio, Nicandro, Arato, poetici fermonis exquifitioris indoles et natura vnice eft accepta referenda; hoc eorum docent fcripta, in fumma fimplicitate cultum, nitorem, et ornatum admirabilem, quem nulla alia aetas affequuta eft, referentia. Videntur fcilicet poetae doctiffimi et Ptolemaeorum contubernio expoliti animaduertiffe, non infeliciter Tragicorum tumorem Homerica fimplicitate temperari et natam inde orationis grauitatem aetatis fuae elegantia quodam modo imbui, adeoque dignitatem cum venuftate confociari poffe. Hos Maro auctores habuit, cum tanto maiore iudicii laude, quod Ennius et caeteri, qui praecefferant, de orationis elegantia et ornatu caftigatiore parum laborauerant.

XIV. Placet nunc in fine fubiicere nonnulla et per faturam monere, quibus virorum doctorum