Et patrio Andromachen iterum ceffiffe marito. Obftupui: miroque incenfum pecus amore, Conpellare virum, et cafus cognofcere tantos. 300 Progredior portu, claffis et litora linquens. Sollemnis tum forte dapes, et triftia dona, Ante vrbem in luco, falfi Simoentis ad vndam, Libabat cineri Andromache, Manisque vocabat He&toreum ad tumulum: viridi quem cefpite inanem, 305 Et geminas, cauffam lacrimis, facrauerat aras. 200

Vt

298 incenfum eft p. aliquot Pier. incenfus pectus, vt graecifmus fit, quatuor ap. Burm. amore eft Parrhaf. 300 Egredior portu et Leid. claffes ac Hamburg. pr. 299 agnofcere Ven. Parrhaf. linquo Hamburg. pr. a m. fec. claffemque et 301 Heinf. cum; ante vulgo: Sollemnes tum, quod cum Brunckio reuocaui: eft enim grauior fic et minus impedita oratio: etfi Heinfio accedit fragm. Vatic. dapis Gud, a m. pr. 302 Simeontis, Simoontis aberrant. vndas duo ap. Burm. 303 Andromachen fragm. Vatic. 304 cumulum alter Menag. 3058"~ minans Sprot. cum Goth. fec. cauffa Leid. vn. cauffas Hamb. fec.

num. De hoc Heleni et Andromaches occurfu in Epiro cf. Exc. X. Eft hoc Epifodium inter feliciffima et pulcherrima ad affectum et ad ornatum. Tragicum fpiritum facile agnofcas. Converte narrationem in drama; finge Andromachen inferias ferentem te videre, finge loquentem audire. Si per veneris ad illa: aut fi lux al. ma receffit, Heitor vbi eft? palpitare pectus in finu fenties. patrio marito, eiusdem originis, fc. Troianae. Erat Helenus frater Hectoris. In eeffe argutantur interpretes poft Seru. Nil aliud eft, quam matrimonio teneri, haberi, vel relinqui, venire in poteftatem alterius viri.

298. amorem effe poetae cupiditatem et ftudium, noli animo dimittere.

301-305. Ornati verfus, Andromache inferias ferebas Manibus Hectoris, 'dona h. 1, in re facra de libatione. Si. mois erat fimulatus. cf. inf. 349 fq. et 336, vt folebant coloniarum conditores pa triorum locorum ac flumi num nomina transferre ad nouas fedes. Hectori cenotaphium exftruxerat. gemimas aras, fiue vt Ecl. V, 66 -Ecce duas tibi Daphni, fiue vnam marito, alteram filio, Aftyanacti. Vtramque cauf fam iam Seru. attulit. Probo pofteriorem, quoniam : cauffam lacrimis, adie&tum.

306-309.

Vt me confpexit venientem, et Troïa circum
Arma amens vidit; magnis exterrita monftris
Deriguit vifu in medio: calor offa reliquit.
Labitur: et longo vix tandem tempore fatur:
Verane te facies,, verus mihi nuntius adfers,
Nate dea? viuisne? aut, fi lux alma receffit,
Hector vbi eft? dixit, lacrimasque effudit, et omnem

Inpleuit clamore locum.

Vix pauca furenti

Subiicio, et raris turbatus vocibus hifco.

310

Viuo equidem, vitamque extrema per omnia duco. 315 Ne dubita: nam vera vides.

Heu!

306 Troica Hamb. pr. 307 Arma timens Hamb. fec. ext. rebus Leid. a m. fee. cf. Burm. 308 Deriguit e melioribus et h. 1. Heinf. adde fragm. Vatic. v. fup. 260. Porro multi diftinguunt poft 310 veDeriguit; minus bene. relinquit duo Burm. cum Goth. tert. rum mihi Medic. adfert Zulich, et Exc. Burm. 31 an fi lux Goth. Sec. 312 effundit tres ap. Burm. 313 Compleuit Exc. Burm. 315 omina fragm. Vatic. 316 Nec duo Burm. Ne dubites alter Leid. Ne d. ne vera vides Gud. a m. pr. vera fides in fex lectum videbis, fed recentibus, ap. Heinf. et Burm., quod Heinfio Marklandoque arsidet. Enimuero de oculorum fide, vifuque adeo, hic agitur, non de narrationis et auditionis fide. Recte vides etiam fragm. Vatic. feruat.

ter vmbras effe debet, dixit, lacr. ff. etc. In hoc Andromaches e, piiffimae in mariti memoriam feminae, quis non magnum poetam facile agnofcat? cf. Excurs. X.

313. 314. furenti, impatienter dolenti, vt bene Seru. Omnino furere, μaived Joy, infinitis locis fimpl, eft commoto effe animo, quacunque de cauffa. Subiicio, vzopáλAw, refpondeo. hifco exqui fitius quam loquor.

315-319. extrema per oma nia, ad pericula et diferimi na refer. deiettam, davóre25 for

Heu! quis te cafus deie&tam coniuge tanto
Excipit? aut quae digna fatis Fortuna reuifit?
Hectoris Andromache Pyrrhin' connubia feruas?
320 Deiecit voltum, et demiffa voce locuta eft;
O felix vna ante alias Priameïa virgo,

Hoftilem ad tumulum Troiae fub moenibus altis
Juffa mori, quae fortitus non pertulit vllos,
Nec victoris heri tetigit captiua cubile!

325 Nos, patria incenfa, diuerfa per aequora vectae, Stirpis

318 qua d. Reg. digna facris Zulich. remanfit Wall. F. fuissab Goth. tert. a m. pr. 319 Andromachar Mentel. pr. Andromachen nonnulli iam ap. Pierium, et Leid. duo, pr. Hamb. et Exc. Burm. vt fit: quae d. f. F. reuifit H. Andromachen? Pyrrhi quatuor ap. Burm. et Pirri duo Goth. Pyrrhi an c. aliquot Picriani. feruat Gud. a m. pr. Omnia deteriora. Vulgatam exhibet etiam fragm. Vatic. 320 d. missa alii, vt folet. fubmiffa Exc. Burm. 325 veti fragm. Vatic.

gov quam priuatam, viduatam, Hectore. Nam deiicimur gradu, fpe, honore omninoque magna aliqua re, quando ea priuamur. quis cafus te excipit, ad quam fortunae conditionem decidifti? nunc redacta es? Seruius eo refert, quod excipiuntur proprie, quae cadunt; recte quidem, fed forte hic mimis fubtiliter. Excipiunt nos ea, quae nobis alia poft alia accidunt et eueniunt. digna fatis 1. te 1. priore illa fortuna. commubia feruas, accipio, vt Gr. Cuλávcev, de iis, quibus tenemur et obnoxii fumus; pro, matrimonio iun&ta es, haberis.

320 fqq. Artem poetae iam Scaligero II Poet. 14 aliis

321 alias Montalb.

que obferuatam facile agnof cis. Andromache, casta et pudica femina, virique aman tiffima, non nifi per amba ges refpondet. Felicem praedicat Polyxenam, quae ad Achillis tumulum caefa fervitutem morte anteuerterit. Ad fequ. cf. Excurfum XI. Verfuum 321fqq. color fimilis illi, qui erat lib. II, 785 non ego M. In v. 324 nec―tetigit c.. cubile potuit refpicere Homericum illud λέχος αντιόωσαν Iliad. α, 31, h. e. κατά, πρὸς, λέχος.

325-327. Cf. Eurip. Androm. 109 fq. diuerfa aequora longinqua v. fup. v. 4. enixae de partu accipiendum, vt iam poft Pompon. Sab. Cerda et Heinf. docuere. Nam Andro

Stirpis Achilleae faftus, iuuenemque fuperbum,
Seruitio enixae, tulimus: Qui demde, fecutus
Ledaeam Hermionen Lacedaemoniosque Hymenaeos,
Me famulo famulamque Heleno transmifit habendam,
Aft illum, ereptae magno inflammatus amore
Coniugis, et fcelerum Furiis agitatus, Oreftes
Excipit incautum, patriasque obtruncat ad aras.
Morte Neoptolemi regnorum reddita ceffit
Pars Heleno: qui Chaonios cognomine campos,
Chaoniamque omnem Troiano a Chaone dixit;

Pergamaque

327

326 faftum aliquot Picr., minus poetice. fatus alter Mentel. a m. pr., forte et Zulich., vnde Heinf. coni. Aatus: fed v. Burm. enixe tres Burm. et fic Donatus interpretatus eft; male. v. Heinf. et Burm. et Pier., 328 que abcil ab vno Leid. 329 Me famulo fa mulamque Heinf. recepit; ita enim fere omnes Pieriani et Heinfiani omnes, cum Donato (adde fragm. Vatic.), excepto Hamb. pr., cui adde Goth. fec. et tert., qui tuentur id, quod olim legebatur: Me famulam famuloque. Ingratum tamen vtrumque. Non male itaque Heinf. coni. Me famulo famulam Heleno; vt hiatum imperiti librarii fere noluerint; etfi hiatui intercedit Schrader. Emendatt. p. 138, nec tamen aliam medelam apponit. Ingratus eft verfus, quocunque te vertas. Poterat tamen poeta refingere: me famulo famulam dominus transmifit habendam. Me famulamque famulo ed. Mediol. transmittit Sprot. conceit pr. Hamb, permifit Goth. tert. 330 flam matus Gud, et fragm. Vatic. cf. Burm. 331 Furiis fcelerum Ven. 332 Excipit incautum infidiis Seru. citat ad III Ecl. 18 cum interpreta mento. Mox que decft binis Burm. 334 Sors Heleno Voff., haud dubie elegantius. cf. Burm. 335 Ch. vrbem px. Hamburg.

a Troiano text. Rottend.

Andromache ferua Neopto lemo filium Moloffum pepererat, vt vel ex Euripidis Andromacha notum.

329. Cf. Eurip. Androm. 1244 Tuvaïxa d'aj. Pyrrhum autem Oreftes, cui Hermione illa, Helenae filia, Ledaeque adeo neptis, iam olim promiffa fuerat, interemit patrias ad aras, Delphis, ante aram patri Achilli, tamquam heroi, fa&tam. De re

dixi fec.

liquis circa hos verfus v.
Excurf. XII.

333 ·335. pars reddita fimpl. data. v. Seru. pars autem, refpectu alterius partis Phthiae in Theffalia. In v. -334 335 Poeta inferuit argumento, vt Troianorum no. men per totum terrarum orbem clarum ac celebre habeatur, dum fabulam hanc de Chaonum nomine amplectitur. Chaones enim lon

ge

339

335

Pergamaque Iliacamque iugis hanc addidit arcem. Sed tibi qui curfum venti, quae fata dedere? Aut quisnam ignarum noftris deus adpulit oris? Quid puer Afcanius; fuperatne, et vefcitur aura? 340 Quem tibi iam Troia ****

Ecqua

336 Pergameamque Medic. Le&tum fcilicet olim fuit a nonnul lis Pergameam Iliacamque, vt ex Seruio patet. Vnde autem lectio il la fuerit, Pomponius Sab. memoriae reliquit; sed Apronianus, inquit, Pergamiam legit: is fcilicet, e cuius recenfione Codicem Mediceum habemus. 337 Burm. in difficultates hic nefcio quas fe in duerat, et coni. vel qui curfum huc venti vel quo curfum venti, quò f. d. Potuiflè enim Andromachen fatis fcire, qui venti ex Troade ferrent. Enimuero fic argutari poffis et in vulgari: quomodo hus venifi? et in Odyll. «, 17ι πῶς δέ σε ναῦται Ἤγαγον εἰς Ἰθάκην etc. ; Scilicet fi vulgari fermone vfa effet Andromache, quaefiuiffet illa fic: quo cafu ad has terras acceffifti? Iam hoc poterat factum videri vel tempeftate vel fato vel deorum numine. Et haec, vt vides, expres fit poeta. 338 Quisnam Heinf., vt fere omnes libri etiam Pieriani cum fragm. Vatic. Vulgo quis te ex gloffa. quis iam ed. Vẹn. 339 aut 2. Exc. Burm. vefcitur auras plerique codd. Pier., nec improbat Heinf. Fuit etiam in Parrhas. a m. sec, et in fragm. Vatic、, vbi v. p. 174. cf. ad Tibull. II, 5, 63, et sup. I, 546. 340 Quae tibi alter Menag. In melioribus, inter quos Medic. Gud, fragm. Vatic., verfus mancus eft relictus; in aliis varie fuppletus: Quem tibi iam Troia prperit fumante Creusa. obfeffa eft enixa Creusa Troia eft obsessa enixa Cr. Troia natum fumante reliqui; inepte omnia. vid. Burm. poft Pier. Ex vno Guelpherb. in Exc. Cort. notatum video Troia peperit florente Creufa. Scilicet Afcanii actas id poftulare vifa erat, Dubito equidem, an ex Virgilii fchedis hoc fragmentum feruatum fit; haud dubie enim illud refciffuri fuiffent Tucca et Varius, babilius mihi fit, fuiffe olim in margine ab aliquo verfificatorė va◄ ria in h. 1. tentata; vnde fequens librarius expedire fe

non poffet.

ge ante Chaonem Troianum
(de quo Seruiana consule) et
Helenum fuerunt, ex anti-
quiffima fcilicet Pelasgorum
ftirpe.

336. addidit, impofuit mon-
ti arcem Pergami nomine,
tamquam in nouo Ilio.

337-343. Affectus haec muliebris plena et Andromaches ingenio confentanea! De Afcanio follicita est, ex tacis

Pro

ta Aftyanactis fui memoria, ef. inf. v. 489 fq. fuperatne et vefcitur aura ex antiquo fermone. cf. fup. I, 546. Sane interrogationem illam v 341 de defiderio amiffae matris Creufae per fe non ma lam (cf. Eurip, Heeub. 992 ο τῆς τεκάσης τῆς δε μέμνητα ri μs, adde Electr. 351) tamen hic forte abeffe malis; vix enim Andromache Creu

fae