Hoc quondam monftro horribilis exercuit iras
Inachiae Iuno pestem meditata iuuencae.
Hunc quoque, nam mediis feruoribus acrior inftat,
Arcebis grauido pecori, armentaque pafces 155
Sole recens orto, aut noctem ducentibus afiris.

Post partum cura in vitulos traducitur omnis; Continuoque notas et nomina gentis inurunt,

152. 153 aberant Moret. quart. 154 Hoc Leid. tert. Hanc Zulich. 155 que poft pecori inferit Medic. a Mead., male. pafcis fragm. Vatic. edd. vett. 157 in vitulos cura ante tur Oblong. Pierii.

153 peftes fragm. Moret. inftant Leid. pr. a m. pr. m. lec. Menag. pr., vterque 156 auftris Cantabrig. et Pierium legitur. deduci

folis exficcatus, in eundem 155. arcebis pecori exquiSilarum defluens torrens. Sic ξηρὸς Κράστις, verius Kpais, ap. Herod. V, 45, vbi cf. Weffel. Habuit autem poeta ante oculos Homer. Odyss. x, 300 fq. Apollon. I, 1265 fqq.

152. Hoc monftro, hoc afilo, quem immifit, Inachiam iuuencam, Io, Inachi filiam, in vaccam mutatam, in furorem coniecit Iuno. 153. peftem medi. tata, graue malum excogitauit. 154. mediis feruoribus, medio die; at illud ornatius. Sic inf. v. 331 mediis aeftibus. de hoc enim vfu dubitari nequit conf. fup. ad I, 297. 298. acrior inftat, faeuius vexat.

TOM. I

ra.

fitius, quam arce a pecore. docet Burman. 156. aftra ducunt noctem, quae iis in confpectum venientibus fuccedit. Alias noctem, Noctis currum fequi dicuntur fidev. Tibull. II, 1, 87. 157-178. A grauidis et enixis matribus cura ad pullos et vitulos transfertur. Orationem vt definite inftituat: primo tantum de vitulis memorat. 158. notas et nomina gentis inurunt, Et quos. Priora nullam habent offenfionem. inurere notas follenne eft; et poffunt effe notae et nomina gentis dicta effe explicatiue, vt fint nomina ipsa nota. Etiam Aen. III, 444

Tit

Et, quos aut pecori malint fubmittere habendo,
Aut aris feruare facros, aut fcindere terram 160
Et campum horrentem fractis inuertere glebis.
Cetera pascuntur viridis armenta per herbas.

notas

159 Turbata oratio in copula: Et non habet alterum, quod ei refpondeat; Non enim fatis eft dicere, effe ordinem: inurunt: et nomina gentis, et quos aut. aut. aut. Difficultas verfatur in hoc, quod ita effet fupplendum et inurunt eos, vitulos, quos. Atqui ruftici inurunt notas vitulis, non autem inurunt vitulos. Aut igitur dicendum eft, quod in nota pofui, aut accuratius de loco eft quaerendum. Ex coniecturis, quas olim attuleram, nulla nunc placet. malunt Moret. pr. vnus Mead. malit Ven. et alter Mead. 160 facros omnes vetufti. facris vulgg. edd. ante Heinf. cum nonnullis codd. 162 pafcantur Voss. pr. Leid. pr. lungeinuertere glebis; Cetera pafcuntur viridis armenta per herbas. Hic autem quaeritur, quinam illi fint aut effe poffint vituli, praeter tria genera iam memorata. Nam vituli aut feturae, aut lanio ad cultrum vel ad aram, aut arationi deftinannon apparet,quae fint cetera. Difficultatem iam fenferat Cerda, tum Martyn, qui ita fuftulit, vt versum 162 Cetera pafcuntur cum feqq. coniungeret; vt locus ita fe habeat:

bantur in edd. fententiae:

tur:

aris

inuertere glebis.

foliisque notas et nomina eorum, quos ad feturam tor-
mandat. Et Calpurn. V, 84 pere vident, vid. ad v. 73.
impreffurus oui tua no- habendo: ornat, quod ha-
mina. Liceret alias poetae betur, alitur. vt Ge. I, 3.
quoque dicere, inurere Ad fententiam conf. Co-
оцет пota. At quaeritur lum. VII, 9, 12 de fuibus.
de altero, quod fequitur et
feruare decentius
de eius iunctura inurunt erat, quam lanio tradere.
notas et quos. Non enim 161. campum horrentem,
poeta dicere potuit: inu- fimpliciter noualem, pro
runt notas vitulis, et inu- quocunque agro glebas du-
runt vitulos, quos. Ergo
et alperas habente.
altero loco fupplendum est: 162. Cetera armenta, re-
et inurunt notas, quibus de- liqui quidem omnes vi-
fignent eos, quos malint. tuli in communi grege pal-
159. Submittere in locum cuntur, praeter eos, qui

ras

Tu

quos

ad ftudium

atque

vfum formabis agrestem,

Iam vitulos hortare, viamque infiste domandi,

Dum faciles animi iuuenum, dum mobilis aetas. 165
Ac primum laxos tenui de vimine circlos

Ceruici fubnecte; dehinc, vbi libera colla
Seruitio adfuerint, ipfis e torquibus aptos

Cetera pafcuntur viridis armenta per herbas: Tu quos ad ftudium-pro vulgari dicta, praeter eos, quos ad ftudium atque vfum Martyno parueformabis agreftem, hos iam vitulos hortare, ram in priore editione; deferueram poftea, quia durior mihi videbatur iunctura, nam expectabam: At quos. Nunc tamen ad prius illud redeundum effe video, Vollio quoque monente, qui etiam pafcantur adoptauit. Vides me haec faltem non fub ferula dictare, nec cum cuiuspiam contumelia, Expunxi autem comma 163 ad poft tu; nam iungere praeftat: quos tu formabis. Studia Romanus, Gudian. pro var. lect. Parrhal. a m. fec. feruabis fragm. Moret. 166 At primum edd. vett. Et Nonius. lapciclos aliquot codd. et ed. Ven.

circos Gud. fos Reg. Martini. pro diu. lect. Parrhas. Goth. sec. et fragm. Vatic. a m. pr. cum Iulio Sabino; hanc vocem e Lucretio reftitutam effe vellet Wakef. ad Lucret. VI, 954. 167 Ceruice Medic., fed idem fub nocte et criclos a m. pr. deinde vnus Mead.

operi deftinantur ruftico. 163. Transit ad aliud praeceptum, quod formula orditur: Tu quos; vt et alibi fecit: quos tu autem ad ftudium agrefte, h. opus rufticum, educare paras, iam vitutos adfuefacere debes labori. Rationem domandi boues a Varrone petiit de R. R. I, 20. et diligentius Colum. VI, 2, 1. Pallad. IV, 12. 164. viamque infifte domandi, artem et rationem ingredere,

168 ipfos tunc Zulich. Goth.

curam fufcipe domandi, h. e. iam tum mature doma. 165. faciles animi, molles, dociles. v. ad Tibull. I, 1, 40. mobilis aetas, in qua corpus mobile, suxívnτov, flexile, agile, vegetum.

166. 167. Expressit verfum Nemefian. Cyneg. 184 Libera tunc primum confuefcant colla ligari: de catulis. 168. aptos, vinctos, nexos et illigatos inuicem ex vimineis illis vinculis; non

Iunge pares, et coge gradum conferre iuuencos;
Atque illis iam faepe rotae ducantur inanes 170
Per terram, et fummo veftigia puluere fignent:
Post valido nitens fub pondere faginus axis
Inftrepat, et iunctos temo trahat aereus orbis.
Interea pubi indomitae non gramina tantum,
Nec vefcas falicum frondes, vluamque palu-
firem,

175 Sed frumenta manu carpes fata. Nec tibi fetae,

fec. ipfos et Moret. quart. ipfis de Oblong. ipfis et Longob. Pierii. ipfis ex Reg. ipfis cum vnus Mead. aptis Zulich. actos duo. 169 gradus Goth. fec. iuuencis Medic. a m. pr.

170 Alque illos Medic. a m. pr. ducuntur Rottend. pr. et vnus Mead. Mentel. pr. ductentur Ven. 171 Summa Rottend. alter. fignant Rottend. tert. et Mentel. pr. 172 validoque alt. Menag. 173 Infirepet Goth. fec. terat Erf. vinctos et orbis nonnulli ap. Pierium. 175 Non alt. Rottend. vefcae Mentel. tert. filuamque Rom. Pierii, Parrhal. in marg. vluasque fragm. Vatic. a m. pr. 176 Nec vbi

ex cornibus, vt iam tum stu-
por hominum multorum fe-
rebat.
170. rotae inanes,
vacua plauftra, quorum mox
veftigia intellige leuiter ex-
pressa in puluere, quia le-
via funt. 172. Tandem
plauftro ponderofo et onufto
jungantur. At quam ornate
hoc extulit! Pars ex Homeri
illo Iliad., 838 μéya &
ἔβραχε φήγινος ἄξων, verfa.

temo aereus, aere, nunc

ferro, firmatus. iuncti orbes, rotae, h. currus, cui temo iunctus eft.

More patrum, niuea inplebunt mulctraria vaccae, Sed tota in dulcis confument vbera natos.

180

Sin ad bella magis ftudium turmasque feroces, Aut Alphea rotis praelabi flumina Pifae, Et Iouis in luco currus agitare volantis:

Moret. pr., quod Heinfio placebat, vt esset necubi, pro ne alicubi. Lucan. IX, 1058 Necubi fuppreffus pereat gener. At fequitur, implebunt. 177 mulgaria nonnulli Pieriani, item apud Philargyr. et Nonium, qua forma et Valgium olim vfum fuiffe notant Grammatici. Ad communem lectionem accedit aliorum fcriptura: mulctralia, multralia, multraria, vt in fragm. Vatic. a m. pr., mulcraria, mulctaria, vt in Medic. a pr. m., muliaria. 178 Et fragm. Vatic. confumant Medic. a m. pr. confumunt Rottend. tert. confumment Gud. 179 in turmasque Ven. Iouis vnus Mead. volentis fragm. Vatic.

176-178. Praeceptum a multis veteribus et recentioribus, cum de bouillo, tum de ouillo genere repetitum. cf. Varro R. R. II, 2, 17. Colum. VII, 4, 3. Geopon. XVIII, 3 extr. Et pulcri verfus Calpurnii Ecl. V, 36 iam ab aliis laudati: Parce tamen fetis; nec fint compendia tanti, Deftruat vt niueos venalis cafeus agnos; Nam tibi praecipuo fetura colatur amore. Addit more patrum, quod folebant maiores facere, prifci patresfamilias et agricolae. Ambiguum quidem per verba est, vtrum fece rint; ex Varrone tamen apparet probabilius effe alte

181 Si

rum, matribus olim mulgendo fuiffe lac fubductum.

179-208. Transit nunc ad curam pullorum: Varro II, 7, 6. 15. Colum. VI, 29, 1. etiam horum dilectum mature effe faciendum primo loco praecipit. Sin magis eft ftudium, formare (ex vf. 163) pullos ad bella turmasque, h. vfum bellicum, aut praelabi, f. praeterlabi, pro, aut vt illi praelabantur, currant, curfu certent ad ripas Alphei rotis, quadrigarum certamine, et agitare, vt agitent, vt agitent, currus. De certamine Olympico eum loqui, fatis patet, quod habebatur iuxta Alpheum. vid. In luco Iouis erat

v. 19.