Inuidet, atque hominum queritur curare triumphos: Quippe vbi fas versum atque nefas; tot bella per orbem, Goth. pr. 505 Tam multae fcelerum facies; non vllus aratro Dignus honos; fqualent abductis arua colonis, Et curuae rigidum falces conflantur in enfem; Hinc mouet Euphrates, illinc Germania bellum; Romanus. 505 verfumque Franc. 506 Iam multae Reg. Tum multae Moret. quart. non nullus Menag. pr. nullus aratro Ceffit honor Seru. ad Aen. IV, 103 citat vitiofe. 507 adductis Rottend. alter. 508 curuantur in enfem Franc. formantur Nonius Marcell. in rigidus, et Seruius ad Aen. XII, 304. Flare tamen et conflare follennius de ferro, aere, cudendo, dum eft ad v. 500: vnus eft fides, et paullo poft graues Caefar, qui remp. labefac- inimicitiae; inter Caefarem tam reftituere et mala tolet Sext. Pompeium bellum relere, deorum iras placare crudefcebat; Antonius cum poteft; at hic, ipfe diis par exercitu aduerfus Parthos et mox deus futurus, veren- iam dudum Syriae infeftos dum eft, ne ab hac fcelerum ibat; ab Agrippa, qui Rhecontage fubductus nobis erinum transierat, in Galliis piatur : Fere vt Horat. I bellum modo confectum erat. Carm. 2, 45, qui totus lo- Haec omnia in vnum concus inde a v. 25 pro aemuferre potuit poeta, vt gralatione huius loci Maroniani vior effet fententia. Si de apparatu belli Actiaci hac Georgicorum parte agi cum Martino exiftimare malis: v. 50g latiori fenfu erit accipien dus de extremis imperii finibus, vnde copiae contrahebantur ab Antonio et Caefare, haberi poteft. 505-511. Ad annum ab V. C. 717 M. Agrippa et L. Gallo Coff. haec fpectant; aut, quod melius fiet, ad apparatum pugnae Actiacae per fequentes annos funt referenda. conf. Vita Virgilii ad hos annos. Anno illo 717 multis prodigiis turbati erant animi, dum inter Triumuiros parum firma 505. vbi h. 1. apud quos. fas nefasque verfum, confufum. fufum. 506. Nouum fcele rum prouentum dixit Lucan, II, 60. 507. Dignus honos, Vicinae ruptis inter fe legibus vrbes 510 Arma ferunt; faeuit toto Mars inpius orbe: dum liquefcit. 510 Vicinae inter fe ruptis iam legibus duo Moret. et Menag. pr., nec non Cantabrig. 511 Arma fremunt Wakef, eleganter! Nec tamen quae eleganter dicuntur, nulla alia re vrgente, poetae poffunt obtrudi. Etiam Aen. IX, 133 gentes arma ferunt Italae. XII, 586 arma ferunt alii. tota Mars improbus vrbe duo M. apud Seru. ad Eclog. IV, 13. vna vrbe vnus ap. eund. ib. fecum aberratum Goth. pr. 513 Addunt in Spatia Burmannus reuocauit, cum Heinf. in Spatio praetuliffet. Addunt in fpatia erat lectio Aldd. et ex his profectarum; Addunt fe in Spatia Egnat. Commel. Steph. Pulm., et ex his vulgatae; fatis magnus. 510. De disfidiis ciuilibus accipe. ruptis legibus, pactionibus mutuis. Aen. VIII, 540 pofcant acies et foedera rumpant. adeoque pace rupta. 512. A Circo fumta comparatio tumultuantis orbis; femel emiffi currus cum tanto impetu ruunt, vt ab auriga retineri nequeant. Spatia hic de feptem fpatiis feu gyris accipiunt, quibus in circo decurfus finiebatur. Nec tamen hoc necelle. Spatia pro fpatio h. ipfo loco, quo decurritur, et de decurfu aeque bene dicuntur, vt Ge. II, penult. III, 203, Aen. V, 316. Addunt quadrigae in Spatia: difficultatem habent, quam vix ita tolli poffe cenfeo, vt omnes in foluendi modum conueniamus: nul lus enim eft, in quo non aliquid afperitatis relinquatur ab infolenti vfu rov addere. fubintelligitur a doctiflimis interpretibus inde a Seruio curfum, h. intendunt, in ipfis fpatiis currendi fumunt vires; in quo tamen durum, omitti curfum. Addere Spatia fpatiis effet alium post alium decurfum facere, aliud poft aliud fpatium currere; at h. 1. non hoc, fed impetus currentium et feruor auctus a poeta refpicitur, qui maior maiorque et maxi mus effe folet fub decurfus finem. In Spatia, h. in decurfum, iam aliqua ex parte factum, debet addi non aliud ac nouum fpatium, fed aliud quid, quod adhuc quaerimus. Seruius, in proceffu equorum curfus augetur. ita et multi codd., etiam Arundel. et vterque Gothanus; et fic legitur in edd. Quinctil. Inft. Or. VIII, 3, 78. At multi codd. Se omittunt, vt Heinf. et Pierius de fuo Mediceo, Romano, atque aliis teftantur; quatuor alii a Burmanno, inter quos Regius, quinque a Martino et in ed. Cuningh., e qua et ipfa exulat se, edd. 1474 et 1476 laudantur. Pro hac lectione militat Silius XVI, 372 In Spatia addebant, vbi tamen vetuftae membranae in Spatio habent, quod etiam Drackenb. vulgauit. Iam in noftro loco Medic. et Gud. habent fcriptum Addunt Spatio; nifi quod in Medic. in et a fupra funt adfcripta. Ita etiam in Mff. nonnullis ap. Quinctil. VIII, 3, 78 legitur. Erat itaque pertenuis auctoritas, qua Heinf. nixus Addunt fe in Spatio reponebat; grauior alterius lectionis Addunt in Spatia: vt fe suppleatur ex antec., vt Aen, I, 440 Infert fe mifcetque viris. Vel vt abfolute ponatur Addunt, vt fit in aliis, pro Addunt fe. forte melius expediunt rem, quam quae cumulata funt ab Heinfio. Nam de eo nemo dubitet, fi adiunctum effet curfum, expeditam rem elle: Addunt curfum in fpatia; vt addere gradum et similia; item corripere fpatium. Sic quoque, vtrum in Spatia an in Spatio legas, parum refert; nec inde res conficitur, quod ap. Lucret. VI, 300 eft: Ignefcat tamen in fpatio longoque meatu. De ceteris vid. Not. Schrader. in fchedis coni. quadrigae, Ardent, in Spatia et fr. Pomponius:,,addunt in spatia, id est, in ipfo fpatio currendi fumunt vires." Addere effe poffe augere, recte ponitur; fed quaeritur res, quam quadrigae addunt, augent. Accipiebam addere pro addere fe; h. concitare fe, concitato curfu ferri. Dare fe in fugam etiam in pedestri oratione frequentamus; fimilia vid. Georg. IV, 528. Aen. XII, 633. addere Se pro fimplici dare fe, immittere se, ruere in decurfum, cum impetu ferri in Spatia, in decurfum, nullo feptem fpatiorum refpectu, Haec Vt fed omnino in decurfum, ha- 398 P. VIRG. MAR. GEORG. LIB. I, 514 Fertur equis auriga, neque audit currus habenas. Teucris addita Iuno pro infesta, in eos concitata et exasperata Aen. VI, 90 hinc illuftrari potest. Ita addunt, inftant. Expreffit noftrum Silius XVI, 372 Iamque fere medium euecti certamine campum In Spatia addebant. Gratius Cyneg. 227 incumbere Spatiis (pocκεῖσθαι τῷ δρόμῳ) eo fenfu dixiffe videtur; et Homer. Iliad. 4, 375 TOI Tán pouoc. Poft omnia haec fateor tamen, ad facilitatem Virgilianam nondum orationem videri effe adductam. 514. Nota figura currum, h. equos, non audire habenas dicit, qui regi non poffunt. Horat. Ep. I, 15, 13 equi frenato eft auris in ore. Pindarus ἅρματα πεισιχάλινα dixit Pyth. II, 21. FLORA EXCVRSVS I De aratro Virgiliano. Georg. I, 169 fqq. Continuo in filuis magna vi flexa domatur In burim et curui formam accipit vlmus aratri: Huic a ftirpe pedes temo protentus in octo; Binae aures duplici aptantur dentalia dorfo. Caeditur et tilia ante iugo leuis altaque fagus, Stiuaque, quae, currus a tergo torqueat imos. Expofui locum quantum potui pro fermonis ratione; etfi rei agrariae peritia non fatis inftructus. Admodum itaque laetabar, cum poft illa a me fcripta viderem virum doctum, rei agrariae peritum, eumque perfpicaciffimum, de aratro veterum accurate agere (Betrachtungen teutfchen Patrioten heilig III Band 1780, p. 283 fqq.); repetiit eadem fere in Actis Acad. Elect. Mogunt. 1779, p. 125 fqq. Proponam ex eo, quae ad Virgilium spectant, |