'quid tantum insano iuvat indulgere dolori, longa tibi exsilia, et vastum maris aequor arandum, sed me magna deum Genetrix his detinet oris. 779 haec ubi dicta dedit, lacrimantem et multa volen tem dicere deseruit, tenuesque recessit in auras. atque hic ingentem comitum adfluxisse novorum 778 c. hinc portare. hinc asportare. 783 res Italae. 790 800 LIBER TERTIUS "POSTQUAM res Asiae Priamique evertere gentem inmeritam visum superis, ceciditque superbum Ilium et omnis humo fumat Neptunia Troia, diversa exsilia et desertas quaerere terras auguriis agimur divom, classemque sub ipsa Antandro et Phrygiae molimur montibus Idae, incerti quo fata ferant, ubi sistere detur, contrahimusque viros. vix prima inceperat aestas, et pater Anchises dare fatis vela iubebat, litora cum patriae lacrimans portusque relinquo et campos, ubi Troia fuit. feror exsul in altum cum sociis natoque, Penatibus et magnis dis. terra procul vastis colitur Mavortia campis― Thraces arant-acri quondam regnata Lycurgo, hospitium antiquum Troiae sociique Penates, dum fortuna fuit. feror huc, et litore curvo moenia prima loco fatis ingressus iniquis, Aeneadasque meo nomen de nomine fingo. sacra Dionaeae matri divisque ferebam auspicibus coeptorum operum, superoque nitentem caelicolum regi mactabam in litore taurum. forte fuit iuxta tumulus, quo cornea summo virgulta et densis hastilibus horrida myrtus. accessi, viridemque ab humo convellere silvam conatus, ramis tegerem ut frondentibus aras, horrendum et dictu video mirabile monstrum. nam quae prima solo ruptis radicibus arbos ΤΟ 21 P. VERGILI MARONIS AENEIDOS LIB. III 139 vellitur, huic atro liquuntur sanguine guttae et terram tabo maculant. mihi frigidus horror membra quatit, gelidusque coit formidine sanguis. 30 rursus et alterius lentum convellere vimen insequor et causas penitus temptare latentes ; ater et alterius sequitur de cortice sanguis. multa movens animo Nymphas venerabar agrestes Gradivumque patrem, Geticis qui praesidet arvis, rite secundarent visus omenque levarent. tertia sed postquam maiore hastilia nisu 40 adgredior genibusque adversae obluctor harenae,— eloquar an sileam ?-gemitus lacrimabilis imo auditur tumulo, et vox reddita fertur ad aures : 'quid miserum, Aenea, laceras? iam parce sepulto, parce pias scelerare manus: non me tibi Troia externum tulit aut cruor hic de stipite manat. heu! fuge crudeles terras, fuge litus avarum. nam Polydorus ego: hic confixum ferrea texit telorum seges et iaculis increvit acutis.' tum vero ancipiti mentem formidine pressus obstipui steteruntque comae et vox faucibus haesit. hunc Polydorum auri quondam cum pondere magno infelix Priamus furtim mandarat alendum Threicio regi, cum iam diffideret armis Dardaniae cingique urbem obsidione videret. ille, ut opes fractae Teucrum, et fortuna recessit, res Agamemnonias victriciaque arma secutus, fas omne abrumpit; Polydorum obtruncat, et auro vi potitur. quid non mortalia pectora cogis, auri sacra fames? postquam pavor ossa reliquit, delectos populi ad proceres primumque parentem monstra deum refero et quae sit sententia posco. omnibus idem animus, scelerata excedere terra, linqui pollutum hospitium et dare classibus Austros. ergo instauramus Polydoro funus, et ingens 61 linquere. 50 60 aggeritur tumulo tellus; stant Manibus arae altum, Auster in deducunt socii naves et litora complent. provehimur portu, terraeque urbesque recedunt. sacra mari colitur medio gratissima tellus Nereidum matri et Neptuno Aegaeo, quam pius Arcitenens oras et litora circum errantem Mycono e celsa Gyaroque revinxit inmotamque coli dedit et contemnere ventos. huc feror, haec fessos tuto placidissima portu accipit. egressi veneramur Apollinis urbem. rex Anius, rex idem hominum Phoebique sacerdos, vittis et sacra redimitus tempora lauro occurrit, veterem Anchisen adgnovit amicum. iungimus hospitio dextras et tecta subimus. .ཊྛ & 70 81 90 templa dei saxo venerabar structa vetusto : 'da propriam, Thymbraee, domum; da moenia fessis et genus et mansuram urbem; serva altera Troiae Pergama, reliquias Danaum atque inmitis Achilli. quem sequimur ? quove ire iubes? ubi ponere sedes? da, pater, augurium atque animis inlabere nostris.' vix ea fatus eram : tremere omnia visa repente, liminaque laurusque dei, totusque moveri mons circum et mugire adytis cortina reclusis. submissi petimus terram, et vox fertur ad aures : 'Dardanidae duri, quae vos a stirpe parentum prima tulit tellus, eadem vos ubere laeto accipiet reduces. antiquam exquirite matrem. hic domus Aeneae cunctis dominabitur oris, 82 adgnoscit. 75 Arquitenens. 6 100 IIO et nati natorum et qui nascentur ab illis.' haec Phoebus; mixtoque ingens exorta tumultu laetitia, et cuncti quae sint ea moenia quaerunt, quo Phoebus vocet errantes iubeatque reverti. tum genitor, veterum volvens monimenta virorum, ' audite, o proceres,' ait, et spes discite vestras. Creta Iovis magni medio iacet insula ponto, mons Idaeus ubi et gentis cunabula nostrae. centum urbes habitant magnas, uberrima regna; maximus unde pater, si rite audita recordor, Teucrus Rhoeteas primum est advectus ad oras optavitque locum regno. nondum Ilium et arces Pergameae steterant; habitabant vallibus imis. hinc Mater cultrix Cybeli Corybantiaque aera Idaeumque nemus; hinc fida silentia sacris, et iuncti currum dominae subiere leones. ergo agite, et, divom ducunt qua iussa, sequamur; placemus ventos et Gnosia regna petamus. nec longo distant cursu: modo Iuppiter adsit, tertia lux classem Cretaeis sistet in oris.' sic fatus meritos aris mactavit honores, taurum Neptuno, taurum tibi, pulcher Apollo, nigram Hiemi pecudem, Zephyris felicibus albam. 120 fama volat pulsum regnis cessisse paternis Idomenea ducem, desertaque litora Cretae, hoste vacare domos, sedesque adstare relictas. linquimus Ortygiae portus pelagoque volamus, bacchatamque iugis Naxon viridemque Donusam, Olearon niveamque Paron sparsasque per' aequor Cycladas et crebris legimus freta concita terris. nauticus exoritur vario certamine clamor ; hortantur socii Cretam proavosque petamus. prosequitur surgens a puppi ventus euntes, et tandem antiquis Curetum adlabimur oris. ergo avidus muros optatae molior urbis Pergameamque voco, et laetam cognomine gentem 111 Cybelae. 127 consita. 130 |