3 5 2 Ille furens, et saeva Iovis sic numina pellunt, dit considunt castris ante urbem et moenia vallant. 905 910 915 T BOOK XII. - VICTORY OF ENEAS AND DEATH OF TURNUS. TURNUS offers to decide the war by a single combat with Æneas (vv. 1-106). Æneas accepts, and a treaty is made (vv. 107-215). Juno causes Juturna, the sister of Turnus, to break the treaty (vv. 216–243), and both parties rush to arms (vv. 244-310). Æneas is wounded (vv. 311323). During his absence Turnus makes great havoc (vv. 324-382). Venus cures Æneas (vv. 383-429), who challenges Turnus (vv. 430-445). Turnus avoids him, conducted in other directions by Juturna (vv. 446-485), and Æneas plans to storm the city, and advances his army (vv. 554-592). Amata hangs herself (vv. 593-613). Turnus challenges Æneas; is slain and despoiled (vv. 614-952). URNUS ut infractos adverso Marte Latinos TUR defecisse videt, sua nunc promissa reposci, se signari oculis, ultro implacabilis ardet attollitque animos. Poenorum qualis in arvis saucius ille gravi venantum vulnere pectus tum demum movet arma leo gaudetque comantis excutiens cervice toros fixumque latronis inpavidus frangit telum et fremit ore cruento: haud secus adcenso gliscit violentia Turno. 'Nulla mora in Turno; nihil est quod dicta retractent Olli sedato respondit corde Latinus : 5 ΙΟ 15 20 35 multa manu, nec non aurumque animusque Latino est; nec genus indecores. Sine me haec haud mollia fatu fas erat, idque omnes divique hominesque canebant. spes Italas; recalent nostro Thybrina fluenta prodiderim, natam et conubia nostra petentem? Respice res bello varias; miserere parentis longaevi, quem nunc maestum patria Ardea longe dividit.' Haudquaquam dictis violentia Turni flectitur exsuperat magis aegrescitque medendo. : Ut primum fari potuit, sic institit ore : 'Quam pro me curam geris, hanc precor, optime, pro me deponas letumque sinas pro laude pacisci : et nos tela, pater, ferrumque haud debile dextra spargimus; et nostro sequitur de volnere sanguis. Longe illi dea mater erit, quae nube fugacem feminea tegat et vanis sese occulat umbris.' At regina, nova pugnae conterrita sorte, flebat et ardentem generum monitura tenebat : 'Turne, per has ego te lacrimas, per siquis Amatae tangit honos animum (spes tu nunc una, senectae 55 50 45 40 tu requies miserae, decus imperiumque Latini depends on น te penes, in te omnis domus inclinata recumbit). unum oro: desiste manum committere Teucris. Qui te cumque manent išto certamine casus, let me, Turne, manent: simul haec invisa relinquam lumina nec generum Aenean captiva videbo.' Accepit vocem lacrimis Lavinia matris flagrantis perfusa genas, quoi plurimus ignem subiecit rubor et calefacta per ora cucurrit. Indum sanguineo veluti violaverit ostro siquis ebur, aut mixta rubent ubi lilia multa alba rósa: talis virgo dabat ore colores. Illum turbat amor, figitque in virgine yoltus: 2 ardet in arma magis paucisque adfatur Amatam. Ne, quaeso, ne me lacrimis neve omine tanto prosequere in duri certamina Martis euntem, O mater; neque enim Turno mora libera mortis. Nuntius haec Idmon Phrygio mea dicta tyranno haud placitura refer: cum primum crastina caelo puniceis invecta rotis Aurora rubebit, est non Teucros agat in Rutulos, Teucrum arma quiescant et Rutuli; nostro dirimamus sanguine bellum, illo quaeratur coniunx Lavinia campo.' Haec ubi dicta dedit rapidusque in tecta recessit. poscit equos gaudetque tuens ante ora frementis, Pilumno quos ipsa decus dedit Orithyia, qui candore nives anteirent, cursibus auras. Circumstant properi aurigae manibusque lacessunt pectora plausa cavis et colla comantia pectunt. Ipse dehinc auro squalentem alboque orichalco circumdat loricam umeris; simul aptat habendo ensemque clipeumque et rubrae cornua cristae, ensem, quem Dauno ignipotens deus ipse parenti fecerat et Stygia candentem tinxerat unda. Exin quae mediis ingenti adnixa columnae 92 Exim. R. бо 65 7。 75 80 85 90 aedibus adstabat, validam vi corripit hastam, Nec minus interea maternis saevos in armis Postera vix summos spargebat lumine montis orta dies, cum primum alto se gurgite tollunt solis equi lucemque elatis naribus efflant: campum ad certamen magnae sub moenibus urbis dimensi Rutulique viri Teucrique parabant in medioque focos et dis communibus aras gramineas. Alii fontemque ignemque ferebant, velati limo et verbena tempora vincti. Procedit legio Ausonidum, pilataque plenis agmina se fundunt portis. Hinc Troïus omnis Tyrrhenusque ruit variis exercitus armis, haud secus instructi ferro, quam si aspera Martis pugna vocet ; nec non mediis in milibus ipsi ductores auro volitant ostroque decori, |