MPR Fracti bello fatisque repulsi ductores Danaum, tot iam labentibus annis, aedificant sectaque intexunt abiete costas: 15 13 FACTIS M a. corr. b1 15 INSTRA P1 SIMILIS SScr. M EQVM Me corr.: P: EQVVм Ryb: aequum c DIVINAE R: divine c1 SERV. 13 FRACTI BELLO bene defendit causam suorum, quod in bello non inpares fuerint in hoc libro duplex intentio est: ne vel Troiae quod victa est, vel Aeneae turpe videatur esse quod fugit. sane amat in adversis hoc verbo uti, ut [170]: fractae vires et [7, 594]: frangimur heu fatis, inquit.] FATIS QVE] REPVLSI oraculis: ut est [6, 45]: cum virgo poscere fata': 'secundum Plautum tribus, vita scilicet Troili, Palladii conservatione, integro sepulchro Laomedontis, quod in Scaea porta fuit, ut in Bacchidibus comoedia [953 ss] lectum est; secundum alios vero pluribus: ut de Aeaci gente aliquis interesset, unde Pyrrhus admodum puer evocatus ad bellum est; ut Rhesi equi tollerentur a Graecis; ut 1 Herculis interessent sagittae, quas misit Philoctetes, quibus Paris peremptus est, cum ipse non potuisset adferre morte praeventus.1 14 DVCTORES [sonantius est quam 'duces', ut [557]: 'regnatorem Asiae': quod heroum exigit carmen.] LABENTIBVS velocibus, ut [11, 588]: гlabere nympha polo' et [4, 223]: 'labere pinnis'. cursu enim lapsus celerior est. 1 15 INSTAR nomen est indeclinabile, licet Probus [cath. gramm. 4, 17] instaris declinaverit, ut nectaris. et caret praepositione, sicut peregre', quamvis Serenus Пlyricus ad instar' dixerit. 'instar' autem est ad similitudinem: unde non restaurata, sed instaurata dicuntur aedificia ad antiquam similitudinem facta. EQVVм de hoc equo varia in historiis lecta 20 sunt: ut] Hyginus [frg. 21 Fun.] et Tubero dicit, machinamentum bellicum fuit, quod equus appellatur, sicut aries, sicut testudo, quibus muri vel discuti vel subrui solent: unde est [46]: 'aut haec in nostros fabricata est machina muros': ut alii, porta quam eis Antenor aperuit, equum pictum habuisse Imemoratur, vel certe Antenoris domus, quo posset agnosci. non nulli 25 signum equi datum, ut internoscerent Graeci suos vel hostes. a quibusdam dicitur facta proditione praedictum, ne quis eas domos violaret, quarum ante ianuam equus esset】 depictus, unde Antenoris et ceterorum domus agnitae sunt. Taut quia equestri proelio victa est Troia. aut a monte Hippio, post quem se absconderant Graeci, unde et adludit 'instar montis equum'; 30 ut [8, 691]: pelago credas innare revulsas Cycladas'. aut re vera hoc fuit, quod Vergilius sequitur. sed melius machinamenti genus accipimus.】 PALLADIS ARTE aut ingeniose aut dolose, ac si diceret, consilio iratae deae, quae fuit inimica Troianis. 16 AEDIFICANT [translatio aedificari enim habitacula hominum dicimus; nam ideo hic de equo aedificant, qui 35 erat homines recepturus; vel propter magnitudinem a navibus. ut Cicero [Verr. 3, 13]: 'navem tibi aedificatam esse Messanae'. item1 INTEXVNT quia naves texi dicuntur; nam ideo】 ubi naves fiunt textrinum vocatur ut ipse alibi [11, 326]: 'bis denas Italo texamus robore navis'. [ABIETE COSTAS non sine ratione Vergilius hoc loco abietem comme- 40 morat, item acerem et pinum paulo post [112. 258]: nam fulminata abies interitum dominae significat, et Troia per feminam periit. tutela Stuporis est: et viso equo stupuere Troiani, ut [31]: pars stupet innuptae donum exitiale Minervae'. pinus in tutela quidem est Matris deum; sed et fraudum et insidiarum, quia eius poma cadentia per fraudem 45 interimunt: et hic equus plenus insidiarum est. sane ABIETE solutio est spondei, nunc in proceleumaticum, alias in dactylum, ut [1, 1]: 'arma virum', alias in anapaestum, ut [georg. 1, 482]: 'fluviorum rex Eridanus'. sciendum sane, Vergilium ubique in solutione ista servare sibi excusationem synaliphae: quod alii contemnunt. acer vero in COD. D ADD. 10 bellum est: unde dictus est Neoptolemus, véos sis Tóλεμov 15 est: vel 'labentibus' labilibus 20 facta: ut in tertio [62]: ergo instauramus Polydoro funus' anteris C1 APP. 2 duplex ergo est i. h. 1. intentio: vel Tr. C 6 poposcerat P scilicet v. tr. et si palladium permansisset in troia integro C 8 fuerat C acchidibus E: bach- LM: bacc- H comedia: glossema fuerit 9 pluribus: plurima fuerunt fatalia troianis C 10 evocatus: ductus C 12 cum -praeventus om C 13 herocum vel herooum C1; heroicum C2 L2: hereum L1 14 velocibus cursu P 15 pennis LP cum Verg. ac lapsu P 16 est om C Probus om C1 17 declinet C nestoris LHME sicut: ut CP peregre rus Z1: peregerus H 20s variae C1 lecta sunt ut: dictum ut enim C 21 dicunt C: de hoc equo dicunt P 22 equis C1 ad rem cf. Plin. nat. 7, 202 24 portam qua P e. habuit pictum CP 25 memoratur agnosci om C possit E 27 quis: is in ras. Ĉ2 28 depictus est in frontibus domorum ipsorum unde et A. P domus id est proditorum agn. P 29 hyppio HL: lippio M: ipso C: Hippo ci Thilo 30 absconderunt C adlusit C equum om C 31 innare: in mare Crevolsas Verg. 33 ingeniosae aut dolosae E 36 a navibus om C: probavit Thilo 37 navim M2 item om C intexuit C1 38 naves CP cum Verg. yc dicuntur texi P 40 hoc virgilius loco C abietem sscr. C2 41 acerum C: acere Serv. Aen. 9, 87. cf. Prisc. GL II 232, 13 Thes. I 356 nam et C 42 perit HMC 43 et: ut E 45 fraudium L 46 interimunt, unde Martialis [13, 25]: 'poma-caput' Madvig abite C1 47 nunc om L proclematicum P alias in dactylum om LHME: attamen Servii debent esse 48 virumque C1 cano troiae q. p. a. o. sscr. C2 virum tabulaeque et Troia gaza per undas Fabricius 49 heridanus C sane: autem CP 49s servasse ubique ista in solutione sibi P 50 synaliphae L: sin- rell. 50 MPR с votum pro reditu simulant, ea fama vagatur. 20 18 DILECTA Py1 20 Ingentes b1c contra Prisc. GL II 360, 19 21 TENEDVS R SERV. 17 VOTVм oblatum: nam participium est. 【VOTVM P. R. S.1 id est vovisse pro reditu. *Accius in Deiphobo [frg. 32 D.] inscriptum dicit: Minervae donum armipotenti Danai abeuntes dicant'* EA FAMA VAGATVR hoc est reditus fama tantum fuit, non et simulationis; nam incipiunt et insidiae patefactae esse. bene ergo excusat. EA FAMA VAGATVR bene excusat, ne reus sit conscientiae.1 18 HVC pro illuc. HVC in equum vel in hanc rem. DELECTA CORPORA delectorum virorum. SORTITI Contraria sunt dilectus et sortitus. sed intellegimus, plures quidem electos, sorte tamen ex ipsis ductos, qui includerentur. VIRVM pro virorum, qua figura et in prosa utimur. dicit sane Plinius [[in naturali historia]] hoc in 1 neutro non esse faciendum, scilicet propter casuum similitudinem, nisi forte nimia metri necessitas cogat. FVRTIM num a plebe, hoc est nullo sciente, id est latenter? nam et furtum ideo dicitur, quod magis per tenebras admittatur;】 unde fures 'qui1 quasi per furvum tempus, hoc est nigrum, aliquid subripiunt [p. 561, 14 Fun.]. 19 CAECO LATERI pro caecis lateribus. 1 [et notal aliter dici1 caecum hominem, id est1 non videntem, aliter caecum latus, id est obcaecaturum, absconsurum. 【CAVERNAS】 INGENTES non nulli omnia loca concava 【cavernas1 dictas a veteribus asserunt, ut [8, 242]: et umbrosae penitus patuere cavernae'. alii fustes curvos navium, quibus extrinsecus tabulae adfiguntur, cavernas appellarunt: [unde, quia naves texi ? dicuntur et cavernae navium sunt,】 permansit in metaphora, ut [et] "intexunt diceret [et] cavernas. Talii quodcumque in arcum formatum est, quod flexum et in altitudine curvatum ad sedem deducitur cavernam dici tradunt. 20 INGENTES ut diximus, epitheto levavit tapinosin, VTERVMQVE uterus est mulierum: nam praegnantis proprie est. quem modo 2 ideo dixit, quia dicturus est [238]: 'feta armis'. 'alvus est quo defluunt sordes, ut Sallustius [hist. frg. 1, 52 M.]: 'simulans sibi alvum purgari', venter qui videtur, ut Iuvenalis [sat. 4, 107]: 'Montani quoque venter adest abdomine tardus'. sane et in tragoedia [Eur. Tro. 11] de hoc equo Eynúuova legitur; hinc ergo hic uterum' dixit." ARMATO MILITE fut 3 supra [1, 378]: ex hoste'. ARMATO MILITE】 singularem numerum pro plurali posuit, ut [11, 286]: ultro Inachias venisset ad urbes Dardanus' pro Dardani; et alibi pluralem pro singulari, ut [12, 60]: 'desiste manum committere Teucris, cum solus esset Aeneas.1 21 TENEDOS Tenes quidam infamatus, quod cum noverca concubuisset, hanc insulam vacuam cul- 35 toribus tenuit: unde Tenedos dicta est. ideo ergo ait 'notissima fama’. sic Cicero [Verr. 2, 49]: Tenen ipsum cuius ex nomine Tenedos nominatur'.1 TENEDOS insula est contra Ilium, quae ante Leucophrys dicta est; nam Tenes, Cycni filius, infamatus a noverca, quod cum ea voluisset concumbere, cultoribus vacuam tenuit: unde Tenedos dicta est. alii dicunt, 40 quod se propter supra dictam causam ex ipsa insula in mare praecipitaverit. huius soror Hemithea fuisse dicitur. 22 INSVLA DIVES OPVM ut alibi [9, 26]: dives equum'. et hic genetivo iungit, Statius, quod rarum est, et ablativo, ut [Theb. 2, 406]: 'satis ostro dives et auro. PRIAMI DVM REGNA M. † qui et ipsa a Graecis est.1 23 SINVS reductus litoris se- 45 STATIO [statio est ubi ad tempus stant naves, portus vero ubi hiemant. MALE FIDA autem aut minus fida propter periculum navium, quia statio est, quam plagiam dicunt: aut certe fidal Graecis. MALE hoc est in nostram perniciem', ut Lucanus [9, 310] de syrtibus: sic male deseruit': et hanc significationem raro invenimus.] sane 'male 50 fidus' non infidus, sed minus fidus intellegitur. 'male' enim minutionem habet, non negationem. cessus. APP. 2 vovisse (se) ci Thilo 2s Accius-dicant post conscientiae (6) leguntur in C: huc traiecit Thilo deifoebo C 3 armipotentes ll.: em Ribb. 4 pro reditu C_tantum fama mavult Thilo: f. tamen Scioppius nam (nondum) F. Schoell 7 DILECTA H dilectorum HE 7 ss contraria-includerentur post cogat (12) exh. C SORTIQ H dilectos H: delectus MEL2: delectos Z1 8 sortitos L'H: sors C 9 quasi H 10 [[]] Thilo de re grammatica scripsit Fabricius hoc: hic C 11 non om C1 16 aliter autem caecus homo n. videns P 17 absconsurum et obscenaturum P 18 dicunt P 21 sint C: em Thilo 22 et errore om P 24 sane dicendo ingentes ep. 1. t. CP 25 q. modum C, unde quemadmodum Bergk 26 ideo: eo H fetam P quo effluent Z: quod efluunt H 29 tardus (cum Iuv.): pinguis C (cf. Schol. Iuv.) 30 Expoμova C: em Dorvill hinc (vel bene) Thilo: hanc C ARMATO MILITE ex hoste scilicet et [et om P] singularem CP 32 plurali C2 im: singulari C1 34 ss Tenedos-dicta est om C tennes LHM2 35 infirmatus L1 fugiens hanc Isid. orig. 14, 6, 23 36 obtinuit Isid. 1.1. 36 ss ideo ergo-nominatur post dicitur (42) exhibet C 37 ipsum om C tennem (-en) LH 38 leucofrye C 39 tennes C Cycni Ryckius (cf. Tzetzes in Lycophr. 232 Schol. Hom. Il. I 38 Suid. s. v. Tɛvédios aviewTOS): gysis C 43 hic L2: in Z1 45 ipse (cum Scioppio) et (occisus> est ci Burmannus quia et vastata est ci Thilo 46s statio est- - hiemant om C 46 statio est om L 47 autem seclusit Thilo navium om C 48 est quam om H plagiam sscr. L2: id est litus sine portu dicunt: vocant C periculosa scopolis vel a Graecis P 48s nam 'male' potest esse in n. p. ci Thilo 49 hoc alibi ci Schoell ulcanus C1 styrpibus C 50 et: sed ci Thilo 50s male fidos et infidos CP 51 minus fidus om L'H: infidos C1: minus fidos CP : - > MPR huc se provecti deserto in litore condunt. 25 30 35 24 in sscr. b 25 abiise Serv. Char. GL I 265 Vlt. syllab. GL IV 242 Don. ars GL IV 392 Iulian. GL V 324 Consent. ibid. 388: ABISSE M (I sup. abrasa): P: ABIESSE R petiisse Serv.: PETISSE M (I sscr.): PRy Doria hic et 6, 88 proposuit Wagner. sed cf. 2, 462 et Norden p. 148 29 SAEVOS P a. corr.: SAEVVS MRb: Pe corr.: sevus yc y: acies bcm Rhet. min. p. 53 H. Isid. orig. 9, 3, 59. 32 THYMO[...] P1: THYMETES MP2 y 33 locare y1 34 30 acie sscr.s cf. 599. 7, 42 sic troiae SERV. 24 DESERTO vel ab his, qui Troianae partis erant; aut certe ideo deserto, ut facilius latere possint.】 CONDVNT pro abscondunt. 25 ABIISSE 【PETIISSE 'abisse' dicimus et 'petisse', sed propter metrum epenthesis facta est. MYCENAS a parte totum, id est Graeciam. 26 OMNIS TEVCRIA subaudis 'gens'. et absoluta est elocutio.7 SOLVIT quasi ante aerumnis vincti essent. 27 PANDVNTVR PORTAE signum pacis est, ut Sallustius [hist. frg. 1, 14 M.]: 'apertae portae, repleta arva cultoribus'; ut clausis portis' signum belli est [8, 385]: quae moenia clausis bellum acuant portis'. IVVAT IRE autem, exire aut ire longius. DORICA CASTRA mala est compositio ab ea syllaba incipere, qua superius finitus est 10 sermo; nam plerumque et cacenphaton facit, ut hoc loco. sane Dorus Neptuni filius fuit, unde Dori originem ducunt. 28 LItvsqve reLICTVM quod nostrum fuerat. 29 HIC pro illic. et totum hoc ita accipiendum.1 TENDEBAT tentoria habebat, ut [8, 605]: 'et latis tendebat in arvis'. ISAEVVS ACHILLES propter Hectorem tractum. et talis ubique 15 inducendus est, ut Horatius [art. 122]: 'iura neget sibi nata'.1 30 CLASSIBVS HIC LOCVS magis ad equites referre debemus, ut [7, 716]: 'et Ortinae classes': unde et classica dicuntur. ACIE】 hic exercitu. [aliter] [6, 789]: huc geminas nunc flecte acies. HIC ACIES Пlegitur et 'acie'. nam potest utrumque. 31 PARS【STVPET (ET MIRANTVR)】 figurate, ut [1, 212]: 20 5 |