Page images
PDF
EPUB

MP

ardentisque oculos suffecti sanguine et igni
sibila lambebant linguis vibrantibus ora.
diffugimus visu exangues. illi agmine certo
Laocoonta petunt: et primum parva duorum
corpora natorum serpens amplexus uterque
implicat et miseros morsu depascitur artus;
post ipsum auxilio subeuntem ac tela ferentem
corripiunt spirisque ligant ingentibus, et iam
bis medium amplexi, bis collo squamea circum
terga dati superant capite et cervicibus altis.
ille simul manibus tendit divellere nodos
perfusus sanie vittas atroque veneno,
clamores simul horrendos ad sidera tollit,
qualis mugitus, fugit cum saucius aram
taurus et incertam excussit cervice securim.
at gemini lapsu delubra ad summa dracones

210

215

220

225

212 EXANGVES Mb: Psscr. S sup. XA 213 LAVCOONTA M 214 c. n. sternuntur limine primo e 364 et 6, 427 conflata Dub. nom. GL V 577 216 illum 61 223 mugitus, veluti fugit Macr. sat. 4, 5, 8 mugitu. 224 INCERTA P1 contra Serv. 225 om c1

SERV. 210 SVFFECTI pro 'infecti', ut [ecl. 1, 15]: 'conixa' pro enixa: Ivel certe inferiorem oculorum partem habentes infectam. et est figura suffecti oculos', id est suffecti oculi et suffusos oculos habentes. 211 SIBILA id est sibilantia, nam participium est: cum enim nomen est, 'sibilus' dicimus, ut [ecl. 5, 82]: 'nam neque me tantum venientis sibilus austri'.] VIBRANTIBVS mobilibus, quia nullum animal tanta celeritate linguam movet, adeo ut triplicem linguam habere videatur, cum una sit. hos dracones Lysimachus † curifin et periboeam dicit; filios vero Laocoontis Ethronem et Melanthum Thessandrus dicit. 212 EXSANGVES timentes; nam ideo timentes pallescunt, quia ante exsangues fiunt. AGMINE 10 CERTO itinere, impetu, ut [782]: 'leni fluit agmine Thybris, vel tractu corporis, ut [georg. 3, 423]: extremaeque agmine caudae'. 213 LAOCOONTA etsi a filiis eius incipiunt, Laocoonta petunt. 215 IMPLICAT hoc ad mollitiem infantum corporis dixit. DEPASCITVR ut supra diximus [1, 194] et 'pasco' et 'pascor' unius significationis sunt, ut [georg. 3, 458]: 15 'atque artus depascitur arida febris'.] 217 SPIRIS nodis: unde etiam bases columnarum spirulas dicunt; nam proprie spira est volubilitas funium. inde et posteriora serpentium spirae dicuntur, quae sic involvuntur in gyrum ut funes. 218 SQVAMEA pro squamosa, ut frondea pro frondosa [1, 191]. et est figuratum 'squamea terga collo circumdati. 20 220 SIMVL modo adverbium temporis est, significat enim “eo tempore. et est ordo simul manibus tendit divellere nodos, simul clamores horrendos

1

ad sidera tollit per fusus sanie vittas atroque veneno'. et vide genus mortis totum ad supplicium procuratum. TENDIT contendit. 221 PERFVSVS VITTAS perfusas vittas habens. Tet est interpositus versus; nam potest tolli salvo 25 sensu.] SANIE autem pro sanguine, nam sanies corruptus sanguis. 'ATROQVE VENENO ut [Hor. carm. 1, 4, 13] 'pallida mors' vel [georg. 3, 67] 'tristis senectus'.1 223 QVALIS MVGITVs id est tollit. facta autem comparatio est propter sacerdotis personam. 224 INCERTAM dubie inlisam, quae non haberet mortis effectum. inde et 'excussit'. 225 LAPSV labi proprie ser- 30 pentum est. DELVBRA delubrum dicitur quod uno tecto plura conplectitur numina, quia uno tecto diluitur, ut est Capitolium, in quo Test Minerva, Iuppiter, Iuno. alii, ut Cincius [frg. 15 Fun.], 'dicunt1, delubrum esse locum est ante templum, ubi aqua currit, a deluendo. est autem synecdoche, hoc a parte totum. Varro [frg. 154 Fun.] autem rerum divinarum libro † XIX 35 delubrum esse dicit aut ubi plura numina sub uno tecto sunt, ut Capitolium, aut ubi praeter aedem area sit adsumpta deum causa, ut in circo Flaminio Iovi Statori, aut in quo loco dei dicatum sit simulacrum, ut <sicut) in quo figunt candelam, candelabrum appellant, sic in quo deum ponunt, delubrum dicant. ergo hic cum dicit delubra ad summa dracones, ut esset 40 manifestatum, subtexuit dei simulacrum; adiecit enim saevaeque petunt Tritonidis arcem, nec praetermisit quin dei nomen adderet dicens sub pedibusque deae clipeique sub orbe teguntur, ne sine ratione delubri nomen intulisse videretur. Masurius Sabinus [p. 242 Fun.]: delubrum, effigies, a delibratione corticis; nam antiqui felicium arborum ramos cortice detracto 45 in effigies deorum formabant, unde Graeci Eóavov dicunt. alii delubrum dicunt templum ab eo quod nulli iunctum aedificio pluvia diluatur.

Cop. D ADD. 9 ad 212: diffugimus visu] qualis vindicta in eos fuit, ut et posteris supplicia haec praevidissent, maior enim poena est in visione, quam in patientia 16 ad 216: Post ipsum auxilio] quomodo se misit filios liberare, qui talem vim conspiciebat? sed pareticula diceretur [ne parricida duceretur Fabricius], qui filios non liberavit

quae P

APP. 3 oculos suffecti P id est suffectos oculos habentes ut [Aen. 1, 228]: oculos suffusa nitentes' ci Thilo 4 syllaba P sybillantia P 6 8 Porcen et Chariboeam Madvig. cf. Tzetzes ad Lycophr. Cass. 347 p. Scheer: Coryphen et Periboeam Schoell: Porcen ofin et Chariboeam ci Thilo cf. C. Robert l. l. 197ss 11 tigris P 12 agmina caudae Verg. 15 depasco et depascor E 16 fibris M 17 spira est: spires P 19 girum P sq. per sq. P 21 eodem tempore ci Thilo 27 -QVE om HM 29 dubiam C 30 excusit P 30s serpentium p1 31ss cf. Thes. V 471, 43 ss quod: quae P 32 quia: quae P deluitur ci Thilo est om C Fabricius 33 Iuno sunt oúvvaoi Fabr. cinchius P cf. Serv. Aen. 4,56 34 diluendo ll.: em Thilo 35 Varro-47 diluatur Daniel in m. exempl. Basileensis 38 sutori Daniel <> add. Thilo ad Macr. sat. 34, 2 39 ponunt Daniel: ponant C 44 Masurius Daniel: Massurius C sed cf. W. Schulze 190. ad rem cf. Serv. Aen. 4, 56 47 deluatur ci Thilo Diehl, Vergil Aeneis II

MP

effugiunt saevaeque petunt Tritonidis arcem,
sub pedibusque deae clipeique sub orbe teguntur.
tum vero treme facta novos per pectora cunctis
insinuat pavor, et scelus expendisse merentem
Laocoonta ferunt, sacrum qui cuspide robur
laeserit et tergo sceleratam intorserit hastam.
ducendum ad sedes simulacrum orandaque divae
numina conclamant.

dividimus muros et moenia pandimus urbis.
accingunt omnes operi pedibusque rotarum
subiciunt lapsus et stuppea vincula collo
intendunt. scandit fatalis machina muros
feta armis. pueri circum innuptaeque puellae
sacra canunt funemque manu contingere gaudent.
illa subit mediaeque minans inlabitur urbi.

230

235

240

226 DIFFVGIVNT M1. cf. 212. 10, 804 Tritonidos Macr. sat. 3, 4, 4 Par. I 228 tremifacta a1 ut vid. NOVVS ll 230 Laucoonta c 231 Laesserit 1: Less- a1 235 accedunt Novák. cf. proll. 65 MACCHINA P. cf. proll. 431 239 CONSTINGERE P a. corr.

237 fatales p2

SERV. 226 TSAEVAE fortis aut nobilis: aut ad tempus epitheton additum, aut saeva circa Troianos. 227 [SVB PEDIBVSQVE DEAE scilicet maioris simulacri, quod a cunctis videtur: nam quod colitur et breve est et latet, sicut Palladium fuerat. non ergo contrarium est quod post raptum Palladium intulit 'deae'. sane hoc loco sub' particulam secundo repetendo utrique casui iunxit: accusativo, cum proprie significavit, ut sit "prope pedes deal'; et sub orbe, ablativo, id est infra orbem, ut [georg. 3,416]: saepe sub inmotis praesepibus'. CLIPEIQVE SVB ORBE ut maxima pars in spiram collecta ante pedes sit. colla vero cum capitibus erectis post clipeum, id est inter scutum et simulacrum deae latebant: ut est in templo urbis Romae.1 228 NOVvs magnus, ut [ecl. 3, 86]: 'Pollio et ipse facit nova carmina'; aut repentinus, aut novi generis, id est qualis numquam antea. CVNCTIS quia ante interemptum Laocoonta dixit timuisse nisi eos, qui viderant angues: post eius interitum cunctos dixit, qui sacerdotem extinctum cognovissent.] 229 INSINVAT pro insinuatur. Clodius scriba commentariorum: “insinuem' intro eam penitus. SCELVS supplicium: ab eo quod praecedit id quod sequitur. EXPENDISSE autem tractum est a pecunia; nam apud maiores pecuniarias poenas constat fuisse, EXPENDISSE] cum adhuc rudi aere pecunia ponderaretur: quod ad capitis poenam de iure usurpatum est. an quia utriusque rei debitor 'reus'

dicitur? quis ante hunc expendisse pro luisse ¿

230 SACRVM ROBVR non ut supra [45] lignum'. et notandum, quot nominibus hunc equum appellet: lignum, machinam, monstrum, dolum, pinea claustra, donum, molem, equum, sacrum robur. 231 TERGO quare 'tergo', cum dixerit

ut

[51] in latus' et in alvum'? ergo tergo' quasi per significationem equi 25 accipiamus. quidam 'tergo' quasi a tergo suo' accipiunt, tum quia Laocoon manu reducta a tergo suo iecerit telum, ut est [9, 415]: ecce aliud summa telum librabat ab aure. SCELERATAM pro ipse sceleratus', [544]: 'telumque inbelle' ret [510]: 'inutile ferrum'.1 et est hypallage. 232 SEDES per hoc ostendit [31] 'donum Minervae'.1 ORANDA pla- 30 canda. 233 CONCLAMANT una scilicet voce. et bene de peritura civitate conclamant dixit, quia semper res perditae conclamatae dicuntur.] 234 MVROS superpositos Scaeae portae; nam sequitur quater ipso in limine portae'. MOENIA PANDIMVS VRBIS non est iteratio: nam dicit, patefacta porta vel diruta interiora civitatis esse nudata. ergo MOENIA 35 cetera urbis tecta vel aedes accipiendum. ACCINGVNT pro accinguntur. *Terentius Phormione [318] accingere.* ACCINGVNT OPERI praeparant se ad opus.1 237 INTENDVNT ligant, ut [4, 506]: 'intenditque locum sertis'. ISCANDIT transcendit propria magnitudine. vel propter aggerem, quem ruina fecerat muri.] FATALIS mortifera. MVROS ruinas murorum 40 dirutorum. 238 FETA nunc plena, ut in bucolicis [1, 49]: 'temptabunt pabula fetas', alias enixa iam, ut [8, 630]: fecerat et viridi fetam. PVERI CIRCVM INNVPTAEQVE PVELLAE more Romano, patrimi et matrimi.1 239 SACRA CANVNT hymnos dicunt. GAVDENT quidam hic gaudent' pro optant intellegunt, ut [ecl. 3, 88]: veniat quo te quoque 45 gaudet. 240 MINANS vel eminens, ut [4, 88]: 'minaeque murorum ingentes; vel minitans.

COD. D ADD. 47 minitans: eventum aliquem malo (malum Fabricius)

ominans

APP. 3 cuntis LH

6 post proprie lacunam statuit Thilo: pro Madvig: prope Burmann 9 spira H 9s sit, lateant dubitanter Thilo, qui ut-Romae (11) in dubium vocavit 16 insinuem ut P 17 sequitur (insinuans) Madvig 20 de iure: deinde Grote est antiquo> Schoell utriusque: cuiuscumque ci Thilo 25 equi C: qui P 26 tam quia P: tamquam ci Thilo 26s lacohon P 30 domum HM1C 33 ipso om L 34 VRBIS om HME 35 ergo secl. Thilo 36 vel aedes: aedes v. ae. C vel ae. Scioppii vel Danielis coniecturam esse censet Thilo 36s A. p. a. vel accingunt pro praep. se ad opus Terentius Formione a. C: em Thilo 38 inligant et tendunt ut P et t. om Daniel alligant in ras. L2 locus P 39 SCANDITQVE ME 41s foeta, -as, -am P tentabunt pabunt pabulato P 46 emens L1: eminans H

ut

**

MP

o patria, o divom domus Ilium et incluta bello
moenia Dardanidum! quater ipso in limine portae
substitit atque utero sonitum quater arma dedere:
instamus tamen inmemores caecique furore
et monstrum infelix sacrata sistimus arce.
tunc etiam fatis aperit Cassandra futuris
ora dei iussu non umquam credita Teucris :
nos delubra deum miseri, quibus ultimus esset
ille dies, festa velamus fronde per urbem.

Vertitur interea caelum et ruit Oceano nox

245

250

241 DIVVM . INCLVTA M (Y sup. col. rubro): inclita y abc 246 casandra c cf. proll. 444 Thes. suppl. 232

SERV. 241 TO PATRIA versus Ennianus [scen. 92 V.2]. sane exclamatio eo pertinet, quod tanta fuerat vis consecrationis in porta Troiana, ut etiam post profanationem ab ingressu hostes vetaret, nam novimus integro sepulcro Laomedontis, quod super portam Scaeam fuerat, tuta fuisse fata Troiana. DIVVM DOMVS vel quod eius muros Apollo et Nep- 5 tunus fabricaverunt, ubi etiam Minerva per Palladium culta est: vel propter Ganymedem, Dardanum, Tithonum. INCLITA BELLO quia superavit Mysiam totam,1 242 QVATER saepius. IN LIMINE PORTAE hic portam pro ipso aditu posuit; nam quod ait limine manifestum est portae. nam pars superior diruta est, necessario remanente limine, quod in ima parte, id est 10 in solo positum erat.】 243 [ĀTQVE VTERO SONITVM QVATER ARMA DEDERE ostendere vult, non in totum a diis desertos esse Troianos: quippe quos sono equi dicit esse commonitos: ne Dido ab his animum averteret, quos videbat a suis numinibus derelictos; sed hoc dicit: monuerunt nos dii, sed nos non intelleximus. et bene addidit 'sonitum arma dedere, ne ei 15 obiceretur, non potuisse fieri, ut plena armis machina sonum non redderet. 244 INSTAMVS TAMEN subaudiendum, quamquam sonitum dederunt, tamen instamus. INMEMORES inprovidi: aut non memores oraculorum. quidam ‘inmemores' dementes accipiunt, quoniam memoria in mente consistit. sane si peritiam Vergilii diligenter intendas, secundum disciplinam 20 carminis Romani, quo ex urbibus hostium deos ante evocare solebant, hoc dixit; erant enim inter cetera carminis verba haec eique populo civitatique metum, formidinem, oblivionem iniciatis: unde bene intulit inmemores caecique furore, tamquam quos dei perdiderant.1 245 MONSTRVM INFELIX Troianis scilicet: quod post rem probatam dixit.7 SISTIMVS con- 25 stituimus, conlocamus. 246 TVNC ETIAM sicut antehac saepius: nam Helena veniente praedixerat. FATIS APERIT CASSANDRA FVTVRIS ne putarentur stulti, qui vati non credidissent, cito subiecit 'dei iussu non

« PreviousContinue »