pars in frusta secant'. INNVPTAE quae numquam nubit, nam virgo potest et nubere.] DONVM άuqiẞolía, non quod ipsa dedit, sed quod ei oblatum est. DONVM] EXITIALE 'quantum ad1 Troianos. 32 PRIMVSQVE THYMOETES ut Euphorion [frg. 150 M.] dicit, Priamus ex Arisba filium vatem suscepit. qui cum dixisset quadam die nasci puerum, per 25 quem Troia posset everti, pepererunt simul et Thymoetae uxor et Hecuba, quae Priami legitima erat. sed Priamus Thymoetae filium uxoremque iussit occidi. inde ergo nunc dicit 'sive dolo', quia iustam causam proditionis habere videbatur. alii volunt 'dolo' scilicet Graecorum, quo omnes decepti sunt. 33 ARCE LOCARI velut tutamen. et non incassum 30 arcis Troianae prope multis locis mentio fit. in hac enim arce huiusmodi saxum fuisse dicitur, quod ab alio contritum sanguinem emitteret. namque Helenam ad incitandos in se amatores saepe ex hoc saxo lapillum uti fuisse solitam.1 34 ISIC FATA FEREBANT ut etiam cives contra patriam sentirent. 35 AT CAPYS quidam alius: non pater Anchisae. et bene nec 35 se nec patrem huic consilio dicit interfuisse, per quod interitus patriae imminebat. quamquam Aeneas quasi obtrectator Priami nor dsit, ut Homerus [N 460s] dicit, Anchises vero propter caecitatem, ut docet Theocritus. alii hunc Capyn adfinem Aeneae tradunt, et ideo ei ab Aenea dari recti consilii principatum. hic est qui Capuam condidit. sed hoc post multa 40 saecula claruit. nam his temporibus, quibus Caesar occidi habuit, Capuae iuvencae aeneae dicitur inscriptum fuisse, isdem temporibus unum de genere conditoris periturum.1 36 PELAGO pro in pelagus. 【DANAVM INSIDIAS bene qui suadet ut praecipitetur, non dicit donum Minervae, sed 'Danaum insidias et suspecta dona'.

COD. D ADD. 18 classes: id est turmae

est om C 7 aparte C1 9 ire autem Scioppius: 12 dorii P 14 tendetentoria-armis (sic C1)

APP. 3 PETISSE C abisse pro petisse dicimus P 4 Graecia P 5s antea erumnis C, unde antea aer. Bergk 6 victi P portae om C 8 clausis om C bellum: ferrum Verg. me aut C: fort. ire autem aut 11 nam om C bant tendoria habebant et dotis tendebant P post nata (16) exhibet C 15 tractum om C 17 ortyne C1L2M2 (cf. Serv. 7,716 l.): ortine C2: ortunae L1HM1 18 Hic acies hic exercitus P 19 hoc C1 19s HIC-utrumque om C aciae L: acie M 21 frustra P 22 nubere quae numquam nubit C amphibolia C sed quod Daniel: s. quia P: sed C 23 periculosum id est Troianis P troias C 24 arsiba C 26 posset Troia conruere (corr- C2) C 28s quia habuit i. c. pr. aliique C 32 atque Scioppius 33 incitando C1 lapillis Scioppius 36 interesse M1 quos C 36s imminet p. C. 41 occisus est Bergk 42 iuventae C1 fuisse isdem C2: fuerat C1 44 non dicit om C1

45

MPR praecipitare iubent subiectisque urere flammis,
aut terebrare cavas uteri et temptare latebras.
scinditur incertum studia in contraria volgus.

Primus ibi ante omnis, magna comitante caterva,
Laocoon ardens summa decurrit ab arce

et procul o miseri, quae tanta insania, cives?
creditis avectos hostis aut ulla putatis

dona carere dolis Danaum? sic notus Vlixes?
aut hoc inclusi ligno occultantur Achivi,

aut haec in nostros fabricata est machina muros

40

45

CERE

37 IVBENT Pa. corr.: iubet y Non. 400 Pomp. GL V 268 Prisc. GL III 196, 18 cod. Reg. 'subiectisque' pro 'subiectisve' testantur praeter Serv. Don. ars GL IV 394 Prisc. III 115,9. 196, 18 Cledon. V 74 Pomp. 1.1. Cassiod. de dial. p. 572b (ed. Ven. 1729) 38 ante 36 Pomp. BRARE P1 VTERO P1 Pomp. 39 VOLGVS M a. corr.: y2: VVLGVS Ry1bc 40 omnes 61 V. 40-56. 199-233 secundis poetae curis tribuit Bethe Mus. Rhen. 46, 511 ss. cf. Heinze p. 13 ss. 41 LAVCOON Mc: cf. proll. 448 43 ostes sscr. h b 44 dolo Corp. Gloss. IV 28 45 in ligno Diom. GL I 438 46 aut testantur Diom. I. c. Prisc. GL III 97, 26: atque Heyne cf. Ribb. ad l. et proll. 69 46s secluserunt Gebhardi Heidtmann FABRICATEST λ sscr. M

SERV. 37 SVBIECTISQVE VRERE FLAMMIS 'que' copulativa coniunctio est, l'aut' disiunctiva. quomodo ergo has iunxit, cum non utrumque, sed alterutrum fieri poterat quod suadebatur poetarum est partem pro parte ponere, ut torvum pro torve, et volventibus pro volubilibus: coniunctionem ergo pro coniunctione posuit, ut [6, 616]: 'saxum 5 ingens volvunt alii radiisque rotarum' 'que' pro 've' posuit; nam sonantius visum est. Tantiqua tamen exemplaria 've' habere inveniuntur; 've enim proprium significatum habet, ut interdum pro vel accipiatur.1 38 TEREBRARE quidam aperire ac rescindere accipiunt, alii terebrare simpliciter accipiunt, quia adiecit temptare. et hinc ostenditur adversa 10 sententia; non enim ab omnibus creduntur insidiae. 39 INCERTVM instabile, unde est 'studia in contraria'. 'incertum ergo aut temporale est, aut perpetuum epitheton vulgi. sane 'vulgus' magis masculini generis est, quam neutri, 'quia in 'us' exeuntia neutra in 'ris' mittunt genetivum, excepto 'pelagus', quod in hoc nomine creavit errorem.1 40 ANTE 15 OMNES aut perissologia est, quia dixit 'primus', aut ante omnes', id est videntibus omnibus. 41 LAOCOON omnia in 'oon' exeuntia tertiae sunt declinationis, ut Laocoontis Demophoontis Hippocoontis. ARDENS omnis adfectus tribus rebus ostenditur, vultu voce gestu, sicut hic futura dicturo primum iram et commotionem animi quae vultu ostenditur dedit, 20 dein celeritatem corporis, inde vocis magnitudinem.] 42 ET PROCVL

quidam hoc loco procul unde primum exaudiri potuit [tradunt:】 alii 'iuxta' volunt, ut [ecl. 6, 16]: serta procul'. O MISERI bene hoc coepit, quia non erant suadenti utilia credituri. QVAE TANTA INSANIA? quia insanorum est contra se sentire. aut insania' dementia. 43 CRE- 25 DITIS AVECTOS HOSTES vehementius est, quam si dixisset non navigaverunt. 44 DONA CARERE DOLIS DANAVM? ordo est 'dona Danaum', non 'dolis Danaum'; non enim quaecumque sunt dona Danaum sunt.` SIC NOTVS VLIXES? quia, ut ait Homerus, voluntate verberatus et sub habitu mendici Troiam ingressus exploravit universa. Thic sane Vlixes, 30 filius Laertae, Penelopae maritus fuit. qui filios habuit Telemachum ex Penelope, ex Circe vero Telegonum, a quo etiam inscio cum is ipse patrem quaereret, occisus est. huic Vlixi primus Nicomachus pictor pilleo caput texisse fertur. huius post Iliense bellum errores Homerus notos omnibus fecit. de hoc quoque alia fabula narratur. nam cum Ithacam post er- 35 rores fuisset reversus, invenisse Pana fertur in penatibus suis, qui dicitur ex Penelope et procis omnibus natus, sicut ipsum nomen Pan videtur declarare: quamquam alii hunc de Mercurio, qui in hircum mutatus cum Penelope concubuerat, natum ferunt. sed Vlixes posteaquam deformem puerum vidit, fugisse dicitur in errores. necatur autem vel senectute vel 40 Telegoni filii manu aculeo marinae beluae extinctus. dicitur enim, сит continuo fugeret, a Minerva in equum mutatus.] 46 IN LIGNO bene 'ligno' quasi dissuasorie, non simulacro, ut paulo post [232]: 'ducendum ad sedes simulacrum'. nam in suasione vel dissuasione tam sensus quam verba considerantur. LIGNO] *adfectavit tapinosin dicens ligno'; infir- 45 mare enim vult fictam eorum religionem.*1

COD. D ADD. 27 Danaum: vel distinguendum est Danaum, id est

ex Danais

APP. 2 aut: non P disiunctiva, quae hic esse debuit P has: per C iuncxit LH: adț iunxit C per aut adi. Scioppius: 'aut' adi. Bergk: que adiunxit archetypo tribuit Thilo 3 sed poetarum P est mos (e mons vel mors corr.) est L 4s ludibilibus C1 5 ergo coniunctio pr. c. p. id est P ergo om Csonatius P 9 scindere P 10 accipitur P 12 incertum C2 agnigrarum C1 (-u im): aut ignarum ci Thilo 13 pitheton C magis om C1P: tam sscr. C2 16 quia quasi CP: quisi C1 dixisset C aut om C1 17 laacohon P LAOCOON- 18 Hippocoontis om C 22 primum om C alii veluti Don. Ter. Hec. 607, qui prope interpretatur 23 iusta C1 24 erat C1 29 verb. vol. C 30 universam L 33 nichomachus C 34 notus C: notius, notos C2 35 cum et post sscr. C2 Italiam Scioppius: itac||| (sscr. ci C2) C: em Madvig 36 panetibus C1 38 quam C1: quanquam C2 39 deformen C 40 refugisse ci Burmann: (iterum) f. Pauly negatur C 41 telogonii C enim om C1 42s LIGNO merito quasi dissuasor adiectis v. 45 adfectavit―ligno. secuntur non simulacro et (v.45s) infirmare-religionem et ut paulo post eqs C 43 desuasor L1 (dehortator sscr. L2): -e H: de suasore Regius Burm. 44 vel: et C

MPR

inspectura domos venturaque desuper urbi,
aut aliquis latet error: equo ne credite, Teucri.
quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentis.'
sic fatus validis ingentem viribus hastam
in latus inque feri curvam compagibus alvom
contorsit. stetit illa tremens, uteroque recusso
insonuere cavae gemitumque dedere cavernae.
et si fata deum, si mens non laeva fuisset,
impulerat ferro Argolicas foedare latebras,
Troiaque nunc staret, Priamique arx alta maneres.

Ecce manus iuvenem interea post terga revinctum

50

55

48 post equo interpunxit quoque Diom. I. c. ne sscr. y 49 Quicquid y b FERENTES Mb1c Diom. GL I 417 ll. 51 FERIT M1: feri. b alvom sscr. u 7: ALVVM MRbc 54 cf. ecl. 1, 16 55 inpulerit Rhet. min. p. 54 H. 56 Troiia Maxim. Victor. GL VI 197. sed cf. Ps. Asper GL V 548 Diom. I 428 Mar. Victorin. VI 35 Vel. VII 55 Audax VII 328 Dosith. VII 428 Ribb. proll. 138 STARES PRybc GL ll. cc. MANERES M (T sup. rubra): Aspri person. Vat.: maneret Dosith. 1. c. 57 postergab defendit Ribb. proll. 442

SERV. 47 INSPECTVRA DOMOS, bene inspectura'; muris enim portisque deiectis, qui apud Troiam hoc machinamento perrupti sunt, necesse erat domos inspici. VENTVRAQVE DESVPER VRBI hoc est oppres sura civitatem. 48 AVT ALIQVIS LATET ERROR non confirmat, ut plus in eo fraudis videatur esse, quam fuit.' ERROR id est dolus, ut 5 [6, 27]: inextricabilis error'. Tet est figura ab eo quod praecedit id quod sequitur. distinguendum sane 'error', et sic dicendum equo ne credite Teucri'. item quicquid id est, timeo', hoc enim, melius est. EQVO LATET id est sub praetexto, sub specie equi. alii ‘equo' in equo accipiunt. (NE) CREDITE (ne) confidite, id est nolite eorum fiduciam 10 habere, qui timendi sunt, etiam cum ultro offerunt dona.] 49 QVICQVID ID EST timeo' inquit quicquid omnino in equo est; ceterum Danaos, etiam dona ferentes 51 IN LATVS quidam inter ventrem et latus percussum intellegunt. [[multi ita volunt intellegi 'in latus stetit, in alvum contorsit hastam'.]] quidam deesse aliquid putant, ut sit sensus 'inclinans se in 15 latus ad ictum vehementiorem intorsit hastam, nam si latus equi accipias, contrarium erit quod subiunxit ‘alvum’. FERI quadrupedis: ab eo quod toto corpore feratur, ut [7, 489]: 'pectebatque ferum' 'et paulo post [500]: saucius at quadrupes'. CVRVAM ALVVM Plautus [Pseud. 823] masculino Fait genere, quo non utimur. Пpercussum sane intellegimus inter ven- 20 trem et latus.1 52 RECVSSO pro concusso, praepositio pro praepositione. 53 CAVAE CAVERNAE Graeca figura, ut 'vitam vivere', 'mortem mori'.

quae autem a veteribus cavernae appellatae sint superius (19) dictum est.】 54 FATA DEVM 'fata' modo participium est, hoc est quae dii locuntur', ut Statius [Theb. 1, 213]: 'et vocem fata secuntur'. SI MENS NON LAEVA 25 FVISSET Troianorum scilicet; bene ergo divisit. sane] LAEVA modo contraria. et sciendum laevum, cum de humanis rebus est, esse contrarium, cum de caelestibus, prosperum, ut [693]: 'intonuit laevum', quia sinistra numinum intuentibus dextra sunt. 55 FOEDARE dilacerare. foedum enim tam apud Vergilium quam apud Sallustium non turpe significat, 30 sed crudele, ut [502]: 'sanguine foedantem quos ipse sacraverat ignis', Sallustius [Cat. 15, 5]: 'foedi oculi'. alii foedare' secundum Graecos accipiunt. quid enim foedius, quam duces Graecorum latentes deprehendi ? LATEBRAS autem amare dixit. 56 STARES si 'staret' Пlegeris], 'maneres' sequitur propter quoιotéλcutov. et est apostropha. 57 'ECCE MANVS 35 haec particula prope rem gestam ante oculos lectoris inducit. sane saepe dictum est, Vergilium inventa occasione mentionem iuris pontificalis facere in quacumque persona. antiquis itaque caerimoniis cautum erat, ne vinctus flaminiam introiret, si introisset, solveretur vinclaque per impluvium effunderentur inque viam publicam eicerentur. flaminia autem domus flaminis 40 dicitur, sicut regia regis domus. [[quod]] hic de Sinone rem flaminis a rege factam debemus accipere, [146]: ipse viro primus manicas atque arta levari vincla iubet Priamus; quod factum sub divo, illo versu ostendit [153]: sustulit exutas vinclis ad sidera palmas' et [154]: vos aeterni ignes', id est sidera: quod utique incongrue dictum videtur, nisi sub divo 45 Sinonem stantem haec dixisse accipiamus. ideo autem iuvenem dicendo nomen suspendit, quo gravior narratio fieret, si ordine suo referrentur quae gesta sunt. MANVS REVINCTVм ut [1, 228]: 'oculos suffusa'.

COD. D ADD. 18 feratur: unde semifer, id est centaurus, quasi medius equus

APP. 2 postisque C a. corr. hac C1 5 fuerit ci Bergk error autem C 7 error sane Z 8 item om Fabricius post timeo inseruit Fabricius: dicendum Quid, id est sive bonum sive malum, et iungendum cum praecedentibus. vel distinguendum est timeo Danaos: vel, id est et dona ferentes sed alii equo 1. Scioppius 9 suprae texto C1 alii contra Scioppius 12 inquid C a. corr. quid quid C1 12s sic fere restituit Thilo: q. i. e. t. quicquid o. i. e. e., c. timeo D. e. d. f. 13 latus-14 in latus post fieri (sic) v. 17 praebet P 14s del. Thilo 15 putant aliquid P 16 contorsit in astam P 17 quod: quae P FERI: fieri P quod qui P 18 ferum: feram P 20 genere protulit P quod H: L2 (sscr. d): co P utimur: invenimus L1, sed im L2: al(ii) quo non utimur percussum -21 latus om C 23 est: et CP 25 sequitur L1 29 nimium L1H dextra s. i. CP FOEDARE LATEBRAS C 34 stare L1: -s et add. L2 36 occulos C 39 imfluvium C 41 [[]] Schoell 42 vero sed Scioppius Bergk referentur Commelinus primus

Diehl, Vergil Aeneis II

legeris om C C 47 si C:

2