Nam qua fe medio trudunt de cortice gemmæ,
Et tenues rumpunt tunicas, anguftus in ipfo
Fit nodo finus: huc aliena ex arbore germen
Includunt, udoque docent inolefcere libro.
Aut rurfum enodes trunci refecantur, & alte
Finditur in folidum cuneis via: deinde feraces
Plantæ immittuntur. nec longum tempus, & ingens 8
Exiit ad cœlum ramis felicibus arbos,
Miraturque novas frondes, & non fua poma.
Præterea genus haud unum, nec fortibus ulmis,
Nec falici, lotoque, nec Idæis cypariffis:
Nec pingues unam in faciem nafcuntur olivæ,
Orchades, & radii, & amara paufia bacca:
Pomaque, & Alcinoi fylvæ: nec furculus idem
Cruftumiis, Syriisque pyris, gravibusque volemis.
Non eadem arboribus pendet vindemia noftris,
Quam Methymnæo carpit de palmite Lesbos.
Sunt Thafiæ vites, funt & Mareotides albæ :
Pinguibus hæ terris habiles, levioribus illæ.
Et paffo Pythia utilior, tenuifque lageos,
Tentatura pedes olim, vincturaque linguam;
Purpureæ, preciæque: & quo te carmine dicam 95
Rhætica? nec cellis ideo contende Falernis.
Sunt etiam Ammineæ vites, firmissima vina;
Tmolius affurgit quibus, & rex ipfe Phanæus,
Argitifque minor: cui non certaverit ulla,
Aut tantum fluere, aut totidem durare per annos. Ico Non ego te, menfis & dis accepta fecundis, Tranfierim, Rhodia, & tumidis, bumafte, racemis.
neque quam multæ fpecies, nec nomina quæ fint, Eft numerus: neque enim numero comprendere refert. Quem qui fcire velit, Libyci velit æquoris idem 105 Difcere quam multæ zephyro turbentur arenæ : Aut, ubi navigiis violentior incidit eurus, Noffe, quot Ionii veniant ad litora fluctus. Nec vero terræ ferre omnes omnia poffunt. Fluminibus falices, craffifque paludibus alni Nafcuntur: fteriles faxofis montibus orni : Litora myrtetis lætiffima: denique apertos Bacchus amat colles, Aquilonem & frigora taxi. Afpice & extremis domitum cultoribus orbem, Eoafque domos Arabum, pictofque Gelonos. Divifæ arboribus patriæ. fola India nigrum Fert ebenum, folis eft turea virga Sabæis. Quid tibi odorato referam sudantia ligno Balfamaque, & baccas femper frondentis acanthi? Quid nemora Æthiopum molli canentia lana ? Velleraque ut foliis depectant tenuia Seres? Aut quos Oceano propior gerit India lucos, Extremi finus orbis? ubi aëra vincere fummum Arboris haud ullæ jactu potuere fagittæ :
Et gens illa quidem fumptis non tarda pharetris. 125
Media fert triftes fuccos tardumque faporem
Felicis mali: quo non præfentius ullum
Pocula fi quando fævæ infecere novercæ,
Mifcueruntque herbas, & non innoxia verba
Auxilium venit, ac membris agit atra venena.
Ipfa ingens arbos, faciemque fimillima lauro:
Et, fi non alium late jactaret odorem,
Laurus erat. folia haud ullis labentia ventis:
Flos ad prima tenax: animas & olentia Medi
Ora fovent illo, & fenibus medicantur anhelis.
Sed neque Medorum fylvæ, ditiffima terra,
Nec pulcher Ganges, atque auro turbidus Hermus,
Laudibus Italiæ certent: non Bactra, neque Indi,
Totaque turiferis Panchaïa pinguis arenis.
Hæc loca non tauri fpirantes naribus ignem
Invertere, fatis immanis dentibus hydri:
Nec galeis denfifque virum feges horruit haftis:
Sed gravidæ fruges, & Bacchi Mafficus humor
Implevere: tenent oleæque, armentaque læta.
Hinc bellator equus campo fefe arduus infert:
Hinc albi, Clitumne, greges, & maxima taurus
Victima, fæpe tuo perfufi flumine facro,
Romanos ad templa deum duxere triumphos.
Hic ver affiduum, atque alienis menfibus æftas:
Bis gravidæ pecudes, bis pomis utilis arbos.
At rabida tigres abfunt, & fæva leonum
Semina: nec miferos fallunt aconita legentes :
Nec rapit immenfos orbes per humum, neque tanto
Squameus in fpiram tractu fe colligit anguis.
Adde tot egregias urbes, operumque laborem:
Tot congefta manu præruptis oppida saxis :
Fluminaque antiquos fubterlabentia muros.
An mare,quod fupra,memorem; quodque alluit infra?
Anne lacus tantos ? te, Lari maxime; teque
Fluctibus & fremitu affurgens, Benace, marino? 160
An memorem portus, Lucrinoque addita clauftra Atque indignatum magnis ftridoribus æquor, Julia qua ponto longe fonat unda refufo, Tyrrhenufque fretis immittitur æftus Avernis? Hæc eadem argenti rivos, ærifque metalla Oftendit venis, atque auro plurima fluxit. Hæc genus acre virum Marfos, pubemque Sabellam, Affuetumque malo Ligurem, Volfcofque verutos Extulit: hæc Decios, Marios, magnofque Camillos: Scipiadas duros bello: & te, maxime Cæfar, Qui nunc extremis Afiæ jam victor in oris Imbellem avertis Romanis arcibus Indum. Salve, magna parens frugum, Saturnia tellus, Magna virum: tibi res antiquæ laudis & artis Ingredior, fanctos aufus recludere fontes, Afcræumque cano Romana per oppida carmen. Nunc locus arvorum ingeniis: quæ robora cuique, Quis color, & quæ fit rebus natura ferendis. Difficiles primum terræ, collefque maligni, Tenuis ubi argilla, & dumofis calculus arvis, Palladia gaudent fylva vivacis oliva. Indicio eft, tractu furgens oleafter eodem Plurimus, & ftrati baccis fylveftribus agri.
At quæ pinguis humus, dulcique uligine læta,
Quique frequens herbis & fertilis ubere campus, 185
Qualem fæpe cavâ montis convalle folemus
Defpicere: huc fummis liquuntur rupibus amnes
Felicemque trahunt limum: quique editus auftro,
Et filicem curvis invifam pascit aratris :
Hic tibi prævalidas olim multoque fluentes
Sufficiet Baccho vites: hic fertilis uvæ,
Hic laticis, qualem pateris libamus & auro,
Inflavit cum pinguis ebur Tyrrhenus ad aras,
Lancibus & pandis fumantia reddimus exta.
Sin armenta magis ftudium vitulofque tueri,
Aut fœtus ovium, aut urentes culta capellas:
Saltus & faturi petito longinqua Tarenti,
Et qualem infelix amifit Mantua campum,
Pafcentem niveos herbofo flumine cycnos.
Non liquidi gregibus fontes,non gramina deerunt : 200
Et quantum longis carpent armenta diebus,
Exiguâ tantum gelidus ros nocte reponet.
Nigra fere, & preffo pinguis fub vomere terra,
Et cui putre folum namque hoc imitamur arando
Optima frumentis. non ullo ex æquore cernes
Plura domum tardis decedere plauftra juvencis:
Aut unde iratus fylvam devexit arator,
Et nemora evertit multos ignava per annos,
Antiquafque domos avium cum ftirpibus imis
Eruit illæ altum nidis petiere relictis;
At rudis enituit impulso vomere campus.
Nam jejuna quidem clivosi glarea ruris
Vix humiles apibus cafias roremque miniftrat:
Et tophus fcaber, & nigris exefa chelydris
Creta: negant alios æque ferpentibus agros
Dulcem ferre cibum, & curvas præbere latebras.
Quæ tenuem exhalat nebulam fumofque volucres,
Et bibit humorem, &, cum vult, ex fe ipfa remittit:
Quæque
|