Atque Ephyre, atque Opis, atque Afia Deïopeia; Et tandem pofitis velox Arethufa fagittis. Inter quas curam Clymene narrabat inanem Vulcani, Martifque dolos, et dulcia furta,
Aque Chao denfos Divûm numerabat amores. Carmine quo captæ, dum fufis mollia penfa Devolvunt, iterum maternas impulit aures Luctus Ariftæi, vitreifque fedilibus omnes Obftupuere: fed ante alias Arethufa forores Profpiciens, fummâ flavum caput extulit undâ. Et procul: O gemitu non fruftra exterrita tanto, Cyrene foror; ipfe tibi, tua maxima cura, Triftis Ariftæus, Penei genitoris ad undam Stat lacrymans, et te crudelem nomine dicit. Huic perculfa nova mentem formidine mater, Duc age, duc ad nos; fas illi limina Divûm Tangere, ait. fimul alta jubet difcedere late Flumina, quà juvenis greffus inferret: at illum Curvata in montis faciem circumftetit unda, Accepitque finu vasto, mifitque fub amnem. Jamque domum mirans genitricis, et humida regna, Speluncifque lacus claufos, lucofque fonantes, Ibat ; et ingenti motu ftupefaćtus aquarum,
Omnia fub magnâ labentia flumina terrâ Spectabat diverfa locis, Phafimque, Lycumque, Et caput, unde altus primum fe erumpit Enipeus, Unde pater Tiberinus, et unde Aniena fluenta, Saxofumque fonans Hypanis, Myfufque Caicus, Et gemina auratus taurino cornua vultu Eridanus, quo non alius per pinguia culta In mare purpureum violentior influit amnis.
Poftquam eft in thalami pendentia pumice tecta Perventum, et nati fletus cognovit inanes Cyrene: manibus liquidos dant ordine fontes Germanæ, tonfifque ferunt mantilia villis : Pars epulis onerant menfas, et plena reponunt
Panchæis adolefcunt ignibus aræ. Et mater: cape Mæonii carchefia Bacchi: Oceano libemus, ait. fimul ipfa precatur Oceanumque patrem rerum, nymphafque forores, Centum quæ fylvas, centum quæ flumina fervant. Ter liquido ardentem perfudit nectare Vestam. Ter flamma ad fummum tecti fubjecta reluxit. Omine quo firmans animum, fic incipit ipfa: Eft in Carpathio Neptuni gurgite vates,
Cœruleus Proteus, magnum qui pifcibus æquor, Et jun&o bipedum curru metitur equorum. Hic nunc Emathiæ portus, patriamque revifit Pallenen; hunc et Nymphæ veneramur, et ipfe Grandævus Nereus: novit namque omnia vates, Quæ fint, quæ fuerint, quæ mox ventura trahantur. Quippe ita Neptuno vifum eft: immania cujus Armenta, et turpes pafcit fub gurgite phocas.. Hic tibi, nate, prius vinclis capiendus, ut omnem Expediat morbi caufam, eventufque fecundet. Nam fine vi non ulla dabit præcepta, neque illum Orando flectes: vim duram et vincula capto
Tende: doli circum hæc demum frangentur inanes. 400 Ipfa ego te, medios cum Sol accenderit æftus,
Cum fitiunt herbæ, et pecori jam gratior umbra eft, In fecreta fenis ducam, quò feffus ab undis
Se recipit; facilè ut fomno aggrediare jacentem.
Verùm ubi correptum manibus, vinclifque tenebis; 405 Tum variæ illudent fpecies, atque ora ferarum. Fiet enim fubito fus horridus, atraque tigris, Squamofufque draco, et fulvâ cervice leæna: Aut acrem flammæ fonitum dabit, atque ita vinclis Excidet, aut in aquas tenues dilapfus abibit. Sed quanto ille magis formas fe vertit in omnes; Tanto, nate, magis contende tenacia vincla : Donec talis erit, mutato corpore, qualem Videris, incepto tegeret cum lumina fomno.
Hæc ait, et liquidum ambrofiæ diffudit odorem,
Quo totum nati corpus perduxit; at illi
Dulcis compofitis fpiravit crinibus aura,
Acque habilis membris venit vigor. Eft fpecus ingens Exefi latere in montis; quo plurima vento
Cogitur, inque finus fcindit fefe unda reductos ; Deprenfis olim ftatio tutiffima nautis.
Intus fe vasti Proteus tegit obice faxi.
Hic juvenem in latebris averfum à lumine Nympha Collocat, ipfa procul nebulis obfcura refiftit. Jam rapidus, torrens fitientes Sirius Indos Ardebat cœlo, et medium Sol igneus orbem Hauferat: arebant herbæ, et caya flumina ficcis Faucibus ad limum radii tepefacta coquebant: Cum Proteus confueta petens è fluctibus antra Ibat: eum vafti circum gens humida ponti Exultans, rorem latè difpergit amarum. Sternunt fe fomno diverfæ in litore phoca.. Ipfe (velut ftabuli cuftos in montibus olim, Vefper ubi è paftu vitulos ad tecta reducit, Auditifque lupos acuunt balaribus agni). Confedit fcopulo medius, numerumque recenfet, Cujus Ariftæo quoniam eft oblata facultas ; Vix defeffa fenem paffus componere membra, Cum clamore ruit magno, manicifque jacentem Occupat. ille fuæ contrà non immemor artis, Omnia transformat fefe in miracula rerum,
Ignemque, horribilemque feram, fluviumque liquentem, Verùm ubi nulla fugam reperit fallacia, victus In fefe redit, atque hominis tandem ore locutus; Namquis te, juvenum confidentiffime, noftras Juffit adire domos? quidve hinc petis? inquit. at ille, Scis, Proteu, fcis ipfe ; neque eft te fallere cuiquam; Sed tu define velle. deûm præcepta fecuti Venimus huc, lapfis quæfitum oracula rebus. Tantum effatus. ad hæc vates vi denique multâ Ardentes oculos intorfit lumine glauco;
Et graviter frendens, fic fatis ora refolvit. Non te nullius exercent numinis iræ ;
Magna luis commiffa: tibi has miferabilis Orpheus Hand quaquam ob meritum pœnas (ni fata refiftant) 455 Sufcitat, et raptâ graviter pro conjuge fævit. Illa quidem, dum te fugeret per flumina præceps, Immanem ante pedes hydrum moritura puella Servantem ripas altâ non vidit in herbâ. At chorus æqualis Dryadum clamore fupremos Implerunt montes: flerunt Rhodopeia arces, Altaque Pangæa, et Rhefi Mavortia tellus, Atque Getæ, atque Hebrus, atque Actias Orithyia. Ipfe cavâ folans ægrum teftudine amorem, Te, dulcis conjux, te folo in litore fecum, Te veniente die, te decedente canebat. Tænarias etiam fauces, alta oftia Ditis, Et caligantem nigrâ formidine lucum
Ingreffus, Manefque adiit, regemque tremendum, Nefciaque humanis precibus manfuefcere corda. At cantu commotæ Erebi de fedibus imis.
Umbræ ibant tenues, fimulacraque luce carentum : Quam multa in fylvis avium se millia condunt, Vefper ubi, aut hybernus agit de montibus imber: Matres, atque viri, defunctaque corpora vitâ Magnanimûm heroum, pueri, innuptæque puellæ, Impofitique rogis juvenes ante ora parentum. Quos circum limus niger, et deformis arundo Cocyti, tardâque palus inamabilis undâ Alligat, et novies Styx interfufa coërcet. Quin ipfæ ftupuere domus, atque intima leti
Tartara, cœruleofque implexæ crinibus angues Eumenides; tenuitque inhians tria Cerberus ora; Atque Ixionii vento rota conftitit orbis.
'Jamque pedem referens, cafus evaferat omnes; Redditaque Eurydice fuperas veniebat ad auras,
Pone fequens; namque hanc dederat Proferpina legem:
Et fuper arboribus: Cæfar dum magnus ad altum Fulminat Euphraten bello, victorque volentes Per populos dat jura, viamque affectat Olympo. Illo Virgilium me tempore dulcis alebat Parthenope, ftudiis florentem ignobilis otî: Carmina qui lufi paftorum; audaxque juventâ,
Tityre, te patulæ cecini fub tegmine fagi.
« PreviousContinue » |