Inque dies avidum furgens caput altius effert."
Balatu pecorum et crebris mugitibus amnes,
Arentefque fonant ripæ, collefque fupini.
Jamque catervatim dat ftragem, atque aggerat ipfis
In ftabulis turpi dilapfa cadavera tabo:

Donec humo tegere, ac foveis abfcondere difcant.
Nam neque erat coriis ufus: nec vifcera quifquam
Aut undis abolere poteft, aur vincere flammâ :
Nec tondere quidem morbo illuvieque perefa
Vellera, nec telas poffunt attingere putres.
Verum etiam invifos fi quis tentârat amictus;
Ardentes papulæ, atque immundus olentia fudor
Membra fequebatur. nec longo deinde moranti
Tempore contactos artus facer ignis edebat.

GEORGICO N LIBER IV.

PRotinus aërii mellis cœleftia dona

Exfequar. hanc etiam, Mæcenas, afpice partem.
Admiranda tibi levium fpectacula rerum,
Magnanimofque duces, totiufque ordine gentis
Mores, et ftudia, et populos, et prælia dicam.
In tenui labor: at tenuis non gloria; fi quem
Numina læva finunt, auditque vocatus Apollo.
Principio fedes apibus ftatioque petendæ,
Quo neque fit ventis aditus, (nam pabula venti
Ferre domum prohibent) neque oves hodique petulci ro
Floribus infultent, aut errans bucula campo
Decutiat rorem, et furgentes atterat herbas.
Abfint et picti fqualentia terga lacerti

Pinguibus à ftabulis, meropefque, aliæque volucres ;
Et manibus Procne pectus fignata cruentis.
Omnia nam late vaftant, ipfafque volantes
Ore ferunt, dulcem nidis immitibus efcam.
At liquidi fontes et ftagna virentia mufco

Adfint,

Adfint, et tenuis fugiens per gramina rivus,

Palmaque veftibulum aut ingens oleafter inumbret. 20
Ut, cum prima novi ducent examina reges
Vere fuo, ludetque favis emiffa juventus,
Vicina invitet decedere ripa calori;

Obviaque hofpitiis teneat frondentibus arbos.
In medium, feu ftabit iners, feu profluet humor,
Tranfverfas falices, & grandia conjice faxa:
Pontibus ut crebris poffint confiftere, et alas
Pandere ad æftivum folem; fi forte morantes
Sparferit, aut præceps Neptuno immerferit Eurus.
Hæc circum cafiæ virides, et olentia latè
Serpylla, et graviter spirantis copia thymbræ
Floreat, irriguumque bibant violaria fontem.
Ipfa autem, feu corticibus tibi futa cavatis,
Seu lento fuerint alvearia vimine texta,
Anguftos habeant aditus. nam frigore mella
Cogit hiems, eademque calor liquefacta remittit.
Utraque vis apibus pariter metuenda: neque illæ
Nequicquam in tectis certatim tenuia cerâ
Spiramenta linunt, fucoque et floribus oras
Explent, colle&umque hæc ipfa ad munera gluten,
Et vifco et Phrygiæ fervant pice lentius Idæ.
Sæpe etiam effoflis (fi vera est fama) latebris
Sub terra fodere larem, penitufque repertæ
Pumicibufque cavis, exefæque arboris antro.
Tu tamen et levi rimofa cubilia limo
Unge fovens circum, et raras fuperinjice frondes.
Neu propius tectis taxum fine, neve rubentes
Ure foco cancros, altæ neu crede paludi:
Aut ubi odor cœni gravis, aut ubi concava pulfu
Saxa fonant, vociíque offenfa refultat imago.
Quod fupereft, ubi pulfam hiemem fol aureus egit
Sub terras, cœlumque æftiva luce reclufit;
Illæ continuo faltus fylvafque peragrant,
Purpureofque metunt flores, et flumina libant

25

30

35..

40

45

Summa

Summa leves. hinc nefcio qua dulcedine lætæ
Progeniem nidofque fovent: hinc arte recentes
Excudunt ceras, et mella tenacia fingunt.
Hinc ubi jam emiffum caveis ad fidera cœli
Nare per æftatem liquidam fufpexeris agmen,
Obfcuramque trahi vento mirabere nubem;
Contemplator: aquas dulces, et frondea femper
Tecta petunt. huc tu juffos afperge fapores,
Trita melifphylla, et cerinthæ ignobile gramen ;
Tinnitufque cie, et Matris quate cymbala circum.
Ipfæ confident medicatis fedibus: ipfæ
Intima more fuo fefe in cunabula condent.
Sin autem ad pugnam exierint; (nam fæpe duobus
Regibus inceffit magno difcordia motu)
Continuoque animos vulgi et trepidantia bello
Corda licet longe præfcifcere; namque morantes
Martius ille æris rauci canor increpat, et vox
Auditur fractos fonitus imitata tubarum.

Tum trepidæ inter fe coëunt, penni que corufcant,
Spiculaque exacuunt roftris, aptantque lacertos,
Et circa regem atque ipfa ad prætoria denfæ
Mifcentur, magnifque vocant clamoribus hoftem.
Ergo, ubi ver nactæ fudum campofque patentes,
Erumpunt portis ; concurritur; æthere in alto

Fit fonitus, magnum mixte glomerantur in orbem,
Præcipitefque cadunt. non denfior aëre grando,
Nec de concuffa tantum pluit ilice glandis.
Ipfi per medias acies, infignibus alis,
Ingentes animos angufto in pectore verfant.
Ufque adeo obnixi non cedere, dum gravis aut hos,
Aut hos verfa fuga victor dare terga fubegit.
Hi motus animorum atque hæc certamina tanta
Pulveris exigui jactu compreffa quiefcent.
Verum ubi ductores acie revocaveris ambos ;
Deterior qui vifus; eum, ne prodigus obfit,
Dede neci: melior vacua fine regnet in aula.

55

60

65

70

75

80

90

Alter

Alter erit maculis auro fqualentibus ardens:
(Nam duo funt genera) hic melior, infignis et ore,
Et rutilis clarus fquamis: ille horridus alter
Defidiâ, latamque trahens inglorius alvum.
Ut binæ regum facies, ita corpora gentis:
Namque aliæ tarpes horrent, ceu pulvere ab alto
Cum venit, et terram ficco fpuit ore viator
Aridus: elucent aliæ, et fulgore corufcant,
Ardentes auro, et paribus lita corpora guttis.
Hæc potior foboles : hinc cœli tempore certo
Dulcia mella premes: nec tantum dulcia, quantum
Et liquida, et durum Bacchi domitura faporem.
At cum incerta volant, coloque examina ludunt,
Contemnuntque favos, et frigida tecta relinquunt,
Inftabiles animos ludo prohibebis inani.
Nec magnus prohibere labor : tu regibus alas
Eripe: non illis quifquam cunctantibus altum
Ire iter, aut caftris audebit vellere figna.
Invitent croceis halantes floribus horti :

95

100

105

Et cuftos furum atque avium, cum falce faligna,
Hellefpontiaci fervet tutela Priapi.

Ipfe thymum pinofque ferens de montibus altis,
Tecta ferat latè circum, cui talia curæ:

Ipfe labore manum duro terat, ipfe feraces
Figat humo plantas, et amicos irriget imbres.
Atque equidem, extremo ni jam fub fine laborum
Vela traham, et terris feftinem advertere proram;
Forfitan et pingues hortos quæ cura colendi

Ornaret, canerem, biferique rosaria Pæsti:
Quoque modo potis gauderent intyba rivis,
Et virides apio ripæ, tortufque per herbam

120

Crefceret in ventrem cucumis: nec fera comantem
Narciffum, aut flexi tacuiffem vimen acanthi,
Pallentesque hederas, et amantes litora myrtos.
Namque fub Oebaliæ memini me turribus altis,
Qua niger humectat flaventia culta Galefus,
Ε

125

Cory

Corycium vidiffe fenem : cui pauca relicti
Jugera ruris erant ; nec fertilis illa juvencis,
Nec pecori opportuna seges, nec commoda Baccho.
Hic rarum tamen in dumis olus, albaque circum
Lilia, verbenafque premens, vefcumque papaver,
Regum æquabat opes animis: ferâque revertens
Nocte domum, dapibus menfas onerabat inempsis.
Primus vere rofàm, atque autumno carpere poma:
Et cum triftes hiems etiam nunc frigore faxa
Rumperet, et glacie curfus frænaret aquarum;
Ille comam mollis jam tum tondebat acanthi,
Aftatem increpitans feram, Zephyrofque morantes.
Ergo apibus fœtis idem atque examine multo
Primus abundare, et fpumantia cogere preffis

Mella favis: illi tiliæ, atque uberrima pinus :
Quotque in flore novo pomis fe fertilis arbos
Induerat, totidem autumno matura tenebat.
Ille etiam feras in verfum diftulit ulmos,
Eduramque pirum, et spinos jam pruna ferentes,
Jamque miniftrantem platanum potantibus umbras.
Verum hæc ipfe equidem, fpatiis exclufus iniquis,
Prætereo, atque aliis poft commemoranda relinquo.
Nunc age, naturas apibus quas Jupiter ipfe
Addidit, expediam: pro qua mercede, canoros

130

335

140

145

150

Curetum fonitus crepitantiaque æra fecutæ,

Dictao cœli regem pavere fub antro.

Solæ communes natos, confortia tecta

Urbis habent, magnifque agitant fub legibus ævum;

Et patriam folæ, et certos novere penates.

155

Venturæque hyemis memores, æftate laborem
Experiuntur, et in medium quæfita reponunt.
Namque aliæ victu invigilant, et fœdere pacto
Exercentur agris: pars intra fepta domorum
Narciffi lacrymam, et lentum de cortice gluten,
Prima favis ponunt fundamina; deinde tenaces
Sufpendunt ceras: aliæ, spem gentis, adultos

160

Edu