Sed fruftra oppofitum trudentes pectore montem
Comminus obtruncant ferro, graviterque rudentes
Cædunt, et magno læti clamore reportant.
Ipfi in defoffis fpecubus fecura fub alta
Otia agunt terra, congeftaque robora, totafque
Advolvere focis ulmos, ignique dedere.
Hic noctem ludo ducunt, et pocula læti
Fermento atque acidis imitantur vitea forbis.
Talis Hyperboreo feptem fubjecta trioni
Gens effrena virûm Riphæo tunditur Euro,
Et pecudum fulvis velantur corpora fetis.
Si tibi lanicium curæ ; primum afpera fylva,
Lappæque tribulique abfint: fuge pabula læta:
Continuoque greges villis lege mollibus albos.
Illum autem, quamvis aries fit candidus ipfe,
Nigra fubeft udo tantum cuilingña palato,
Rejice, ne maculis infufcet vellera pullis
Nafcentum: plenoque alium circumfpice campo.
Munere fic nivco lanæ, fi credere dignum eft,
Pan deus Arcadia captam te, Luna, fefellit,
In nemora alta vocans: nec tu afpernata vocantem.
At cui lactis amor, cytifum, lotofque frequentes
Ipfe manu, falfafque ferat præfepibus herbas.
Hinc et amant fluvios magis, et magis ubera tendunt,
Et falis occultum referunt in lacte faporem.
Multi jam excretos prohibent à matribus hædos,
Primaque ferratis præfigunt ora capistris.
Quod furgente die mulfere horifque diurnis,
Nocte premunt; quod jam tenebris et fole cadente,
Sub lucem exportans calathis adit oppida pastor :
Aut parco fale contingunt, hiemique reponunt.
Nec tibi cura canum fuerit poftrema: fed unà
Veloces Spartæ catulos, acremque Moloffum
Pafce fero pingui. nunquam cuftodibus illis
Nocturnum ftabulis furem, incurfufque luporum,
Aut impacatos à tergo horrebis Iberos.
D 3
Sæpe etiam curfu timidos agitabis onagros,
Et canibus leporem, canibus venabere damas.
Sæpe volutabris pulfos fylveftribus apros
Latratu turbabis agens, montefque per altos
Ingentem clamore premes ad retia cervum.
Difce et odoratam ftabulis accendere cedrum,
Galbaneoque agitare graves nidore chelydros.
Sæpe fub immotis præfepibus aut mala tactu
Vipera delituit, cœlumque exterrita fugit:
Aut tecto affuetus coluber fuccedere et umbræ,
Peftis acerba boum, pecorique afpergere virus,
Fovit humum. cape faxa manu, cape robora, paftor, 420
Tollentemque minas et fibila colla tumentem
Dejice. jamque fuga timidum caput abdidit alte,
Cum medii nexus, extremæque agmina caudæ
Solvuntur, tardofque trahit finus ultimus orbes.
Eft etiam ille malus Calabris in faltibus anguis,
Squamea convolvens fublato pectore terga,
Atque notis longam maculofus grandibus alvum:
Qui, dum amnes ulli rumpuntur fontibus, et dum
Vere madent udo terræ, ac pluvialibus Auftris,
Stagna colit, ripifque habitans, hic pifcibus atram
Improbus ingluviem ranifque loquacibus explet.
Poftquam exhaufta palus, terræque ardore dehifcunt,
Exilit in ficcum, et flammantia lumina torquens
Sævit agris, afperque fiti atque exterritus æftu.
Ne mihi tum molles fub dio carpere fomnos,
Neu dorfo nemoris libeat jacuiffe per herbas:
Cum pofitis novus exuviis, nitidufque juventâ
Volvitur, aut catulos tectis aut ova relinquens,
Arduus ad folem, et linguis micat ore trifulcis.
Morborum quoque te caufas et figna docebo.
Turpis oves tentat scabies, ubi frigidus imber
Altius ad vivum persedit, et horrida cano
Bruma gelu: vel cum tonfis illotus adhæfit
Sudor, et hirfuti fecuerunt corpora vepres.
Dulcibus idcirco fluviis pecus omne magistri
Perfundunt, udifque aries in gurgite villis
Merfatur, miffufque fecundo defiuit amni:
Aut tonfum trifti contingunt corpus amurcâ,
Et fpumas mifcent argenti, vivaque fulfura,
Idæafque pices, et pingues unguine ceras,
Scillamque helleborofque graves, nigrumque bitumen.
Non tamen ulla magis præfens fortuna laborum eft,
Quam fi quis ferro potuit refcindere fummum
Ulceris os: alitur vitium, vivitque tegendo:
Dum medicas adhibere manus ad vulnera paftor
Abnegat, aut meliora deos fedet omnia pofcens.
Quin etiam ima dolor balantum lapfus ad offa
Cum furit, atque artus depafcitur arida febris,
Profuit incenfos æftus avertere, et inter
Ima ferire pedis falientem fanguine venam:
Bifalta quo more folent, acerque Gelonus,
Cum fugit in Rhodopen, atque in deferta Getarum,
Etl:c concretum cum fanguine potat equino.
Quam procul aut molli fuccedere fæpius umbræ
Videris, aut fummas carpentem ignavius herbas,
Extremamque fequi, aut medio procumbere campo
Pafcentem, et feræ folam decedere nocti ;
Continuo culpam ferro compefce, priufquam
Dira per incautum ferpant contagia vulgus.
Non tam creber agens hiemem ruit æquore turbo,
Quam multæ pecudum peftes. nec fingula morbi
Corpora corripiunt: fed tota æftiva repente,
Spemq; gregemq; fimul, cunctamque ab origine gentem.
Tum fciat, aërias Alpes, et Norica fi quis
Caftella in tumulis, et läpidis arva Timavi,
Nunc quoque poft tanto videat defertaque regna
Paftorum, et longe faltus lateque vacantes.
Hic quondam morbo cœli miferanda coorta eft
Tempeftas, totoque autumni incanduit æftu,
Et genus omne neci pecudum dedit, omne ferarum; 480
Corrupitque lacus: infecit pabula tabo.
Nec via mortis erat fimplex: fed ubi ignea venis
Omnibus acta fitis miferos adduxerat artus,
Rurfus abundabat fluidus liquor; omniaque in fe
Offa minutatim morbo collapsa trahebat.
Sæpe in honore deûm medio ftans hoftia ad aram,
Lanea dum niveâ circumdatur infula vittâ,
Inter cunctantes cecidit moribunda miniftros.
Aut fi quam ferro mactaverat antè facerdos,
Inde neque impofitis ardent altaria fibris ;
Nec refponfa poteft confultus reddere vates :
Ac vix fuppofiti tinguntur fanguine cultri,
Summaque jejunâ fanie infufcatur arena.
Hinc lætis vituli vulgo moriuntur in herbis,
Et dulces animas plena ad præfepia reddunt.
Hinc canibus blandis rabies venit, et quatit ægros
Tuffis anhela fues, ac faucibus angit obefis.
Labitur infœlix, ftudiorum atque immemor herbæ,
Victor equus, fontefque avertitur, et pede terram
Crebro ferit: demiflæ aures: incertus ibidem
Sudor; et ille quidem morituris frigidus: aret
Pellis, et ad tactum tractanti dura refiftit.
Hæc ante exitium primis dant figna diebus.
Sin in proceffu coepit crudefcere morbus,
Tum vero ardentes oculi atque attractus ab alto
Spiritus, interdum gemitu gravis, imaque longo
Ilia fingultu tendunt: it naribus ater
Sanguis, et obfeffas fauces premit afpera lingua.
Profuit inferto latices infundere cornu
Lenæos: ea vifa falus morientibus una.
Mox erat hoc ipfum exitio, furiifque refecti
Ardebant, ipfique fuos, jam morte fub ægra,
(Dî meliora piis, erroremque hoftibus illum)
Difciffos nudis laniabant dentibus artus.
Ecce autem duro fumans fub vomere taurus
Concidit, et mixtum fpumis vomit ore cruorem,
Extremofque ciet gemitus. it triftis arator,
Mærentem abjungens fraterna morte juvencum:
Atque opere in medio defixa relinquit aratra.
Non umbræ altorum nemorum, non mollia poffunt
Prata movere animum, non qui per faxa volutus
Purior electro campum petit amnis: at ima
Solvuntur latera, atque oculos ftupor urget inertes,
Ad terramque fluit devexo pondere cervix.
Quid labor, aut benefacta juvant? quid vomere terras
Invertiffe graves? atqui non Maffica Bacchi
Munera, non illis epulæ nocuere repostæ:
Frondibus et victu pafcuntur fimplicis herbæ.
Pocula funt fontes liquidi, atque exercita curfu
Flumina, nec fomnos abrumpit cura falubres.
Tempore non alio dicunt regionibus illis
Quæfitas ad facra boves Junonis, er uris
Imparibus ductos alta ad donaria currus.
Ergo ægre raftris terram rimantur, et ipfis
Unguibus infodiunt fruges, montefque per altos
Contentâ cervice trahunt ftridentia plauftra.
Non lupus infidias explorat ovilia circum,
Nec gregibus nocturnus obambulat: acrior illum
Cura domat: timidi damæ cervique fugaces
Nunc interque canes et circum tecta vagantur.
Jam maris immenfi prolem, et genus omne natantum
Litore in extremo, ceu naufraga corpora, fluctus
Proluit: infolitæ fugiunt in flumina phoca.
Interit et curvis fruftra defenfa latebris
Vipera, & attoniti fquamis aftantibus hydri.
Ipfis eft aër avibus non æquus, et illæ
Præcipites alta vitam fub nube relinquunt.
Præterea jam nec mutari pabula refert,
Quæfitæque nocent artes: ceffere magistri
Phillyrides Chiron Amythaoniufque Melanpus.
Sævit et in lucem Stygiis emiffà tenebris
Pallida Tifiphone, morbos agit ante metumque,
|