Sitque laboranti fimilis : tum curfibus auras
Provocet, ac per aperta volans, ceu liber habenis,
Aquora, vix fumma veftigia ponat arena:
Qualis, Hyperboreis Aquilo cum denfus ab oris
Incubuit, Scythiæque hiemes atque arida differt
Nubila: tum fegetes altæ campique natantes
Lenibus horrefcunt flabris, fummæque fonorem
Dant fylvæ, longique urgent ad litora fluctus.
Ille volat, fimul arva fuga, fimul æquora verrens.
Hic vel ad Elei metas et maxima campi
Sudabit fpatia, et fpumas aget ore cruentas :
Belgica vel molli melius feret effeda collo.
Tum demum craffa magnum farragine corpus
Crefcere jam domitis finito. namque ante domandum
Ingentes tollent animos, prenfique negabunt
Verbera lenta pati, et duris parere lupatis.
Sed non ulla magis vires induftria firmat,
Quam Venerem et cæci ftimulos avertere amoris,
Sive boum, five eft cui gratior ufus equorum.
Atque ideo tauros procul atque in fola relegant
Pafcua, poft montem oppofitum, et trans flumina lata:
Aut intus claufos fatura ad præfepia fervant.
Carpit enim vires paulatim, uritque videndo
Fœmina::
: nec nemorum patitur meminiffe, nec herbæ.
Dulcibus illa quidem illecebris et fæpe fuperbos
Cornibus inter fe fubigit decernere amantes:
Pafcitur in magna fylva formosa juvenca:
Illi alternantes multa vi prælia miscent
Vulneribus crebris: lavit ater corpora fanguis,
Verfaque in obnixos urgentur cornua vasto
Cum gemitu. reboant fylvæque et magnus Olympus.
Nec mos bellantes una ftabulare: fed alter
Victus abit, longeque ignotis exulat oris ;
Multa gemens ignominiam plagafque fuperbi
Victoris ; tum, quos amifit inultus, amores;
Et ftabula afpectans regnis exceffit avitis.
Ergo omni curâ vires exercet, et inter
Dura jacet pernox inftrato faxa cubili,
Frondibus hirfutis et carice paftus acutâ:
Et tentat fefe, atque irafci in cornua difcit
Arboris obnixus trunco: ventofque laceffit
Idibus, et sparsa ad pugnam proludit arena.
Poft, ubi collectum robur, viresque refe&tæ,
Signa movet, præcepfque oblitum fertur in hoftem:/
Fluctus ut in medio cœpit cum albefcere ponto,
Longius, ex altoque finum trahit ; utque volutus
Ad terras, immane fonat per faxa, nec ipfo
Monte minor procumbit: at ima exæstuat unda
Vorticibus, nigramque alte fubjectat arenam.
Omne adeo genus in terris hominumque ferarumque,
Et genus æquoreum, pecudes, pictæque volucres,
In furias ignemque ruunt. amor omnibus idem.
Tempore non alio catulorum oblita leæna
Sævior erravit campis: nec funera vulgo
Tam multa informes urli ftragemque dedere
Per fylvas. tum fævus aper, tum peffima tigris.
Heu, male tum Libyæ folis erratur in agris!
Nonne vides, ut tota tremor pertenter equorum
Corpora, fi tantum notas odor attulit auras ?
Ac neque eos jam frena virum, neque verbera fæva,
Non fcopuli, rupefque cavæ, atque objecta retardant
Flumina, correptos undâ torquentia montes.
Ipfe ruit, dentefque Sabellicus exacuit fus,
Et pede profubigit terram, fricat arbore coftas,
Atque hinc atque illinc humeros ad vulnera durat.
Quid juvenis, magnum cui verfat in offibus ignem
Durus amor? nempe abruptis turbata procellis
Nocte natat cæcâ ferus freta: quem fuper ingens
Porta tonat cœli, et fcopulis illifa reclamant
Equora ; nec miferi poffunt revocare parentes,
Nec moritura fuper crudeli funere virgo.
Quid lynces Bacchi variæ, et genus acre luporum,
Atque canum? quid, quæ imbelles dant prælia cervi? 26
Scilicet ante omnes furor eft infignis equarum :
Et mentem Venus ipfa dedit, quo tempore Glauci
Potniades malis membra abfumpfere quadrigæ.
Illas ducit amor trans Gargara, tranfque fonantem
Afcanium: fuperant montes, et flumina tranant.
Continuoque avidis ubi fubdita flamma medullis,
Vere magis (quia vere calor redit offibus) illæ
Ore omnes verfæ in Zephyrum ftant rupibus altis,
Exceptantque leves auras: et fæpe fine ullis
Conjugiis, vento gravida (mirabile dictu)
Saxa per et fcopulos et depreffàs convalles
Diffugiunt ; non, Eure, tuos, neque folis ad ortus;
In Boream Caurumque, aut unde nigerrimus Auster
Nafcitur, et pluvio contriftat frigore cœlum.
Hinc demum, hippomanes vero quod nomine dicunt 280
Paftores, lentum diftillat ab inguine virus.
Hippomanes, quod fæpe malæ legere novercæ,
Mifcueruntque herbas, et non innoxia verba.
Sed fugit interea, fugit irreparabile tempus,
Singula dum capti circumvectamur amore.
Hoc fatis armentis. fuperat pars altera curæ,
Lanigeros agitare greges, hirtafque capellas.
Hic labor: hinc laudem fortes fperate coloni.
Nec fum animi dubius, verbis ea vincere magnum
Quam fit, et anguftis hunc addere rebus honorem.
Sed me Parnaffi deferta per ardua dulcis
Raptat amor. juvat ire jugis, quà nulla priorum
Caftaliam molli devertitur orbita clivo.
Nunc, veneranda Pales, magno nunc ore fonandum.
Incipiens, ftabulis edico in mollibus herbam
Carpere oves, dum mox frondofa reducitur æftas:
Et multâ duram ftipulâ filicumque maniplis
Sternere fubter humum, glacies ne frigida lædat
Molle pecus, fcabiemque ferat, turpesque podagras.
Poft, hinc digreffus, jubeo frondentia capris
Arbuta fufficere, et fluvios præbere recentes ;
Et ftabula à ventis hiberno opponere foli
Ad medium converfa diem: cum frigidus olim
Jam cadit, extremoque irrorat Aquarius anno.
Hæ quoque non curâ nobis leviore tuendæ ;
Nec minor ufus erit: quamvis Milefia magno
Vellera mutentur Tyrios incocta rubores.
Denfior hinc foboles: hinc largi copia lactis.
Quam magis exhausto spumaverit ubere mul&tra;
Læta magis preffis manabunt flumina mammis.
Nec minus interea barbas incanaque menta
Cinyphii tondent hirci, fetafque comantes,
Ufum in caftrorum, et miferis velamina nautis.
Pafcuntur vero fylvas, et fumma Lycæi,
Horrentefque rubos, et amantes ardua dumos.
Atque ipfæ memores redeunt in tecta, fuofque
. Ducunt, et gravido fuperant vix ubere limen.
Ergo omni ftudio glaciem ventofque nivales,
Quo minus eft illis curæ mortalis egeftas,
Avertes: victumque feres, et virgea lætus
Pabula ; nec totâ claudes fœnilia brumâ.
At vero, Zephyris cum læta vocantibus æftas,
In faltus utrumque gregem atque in pafcua mittes.
Luciferi primo cum fidere, frigida rura
Carpamus, dum mane novum, dum gramina canent, 325
Et ros in tenera pecori gratiffimus herba eft.
Inde, ubi quarta fitim cœli collegerit hora,
Et cantu querulæ rumpent arbufta cicada,
Ad puteos, aut alta greges ad ftagna jubeto
Currentem ilignis potare canalibus undam:
Eftibus at mediis umbrofam exquirere vallem,
Sicubi magna Jovis antiquo robore quercus
Ingentes tendat ramos: aut ficubi nigrum
Ilicibus crebris facrâ nemus accubet umbrâ.
Tum tenues dare rurfus aquas, et pafcere rurfus
Solis ad occafum: cum frigidus aëra vefper
Temperat, et faltus reficit jam roscida luna,
Litoraque halcyonem refonant, et acanthida dumi.
Quid tibi paftores Libya, quid pafcua verfu
Profequar, et raris habitata mapalia tectis?
Sæpe diem noctemque, et totum ex ordine menfem
Pafcitur, itque pecus longa in deferta fine ullis
Hofpitiis: tantum campi jacet. omnia fecum
Armentarius Afer agit, tectumque, Laremque,
Armaq;, Amyclæumq; canem, Creffamq; pharetram. 345
Non fecus ac patriis acer Romanus in armis
Injufto fub fafce viam cum carpit, et hofti
Ante expectatum pofitis ftat in agmine caftris.
At non, quà Scythiæ gentes, Moœoticaque unda,
Turbidus et torquens flaventes Ifter arenas,
Quàque redit medium Rhodope porrecta fub axem.
Illic claufa tenent ftabulis armenta; neque ullæ
Aut herbæ campo apparent, aut arbore frondes:
Sed jacet aggeribus niveis informis, et alto
Terra gelu late, feptemque affurgit in ulnas.
Semper hiems, femper fpirantes frigora Cauri.
Tum fol pallentes haud unquam difcutit umbras:
Nec cum invectus equis altum petit æthera: nec cum
Præcipitem Oceani rubro lavit æquore currum.
Concrefcunt fubitæ currenti in flumine cruftæ,
Undaque jam tergo ferratos fuftinet orbes,
Puppibus illa prius patulis, nunc hospita plauftris.
Æraque diffiliunt vulgo, vestesque rigefcunt
Indutæ, cæduntque fecuribus humida vina,
Et totæ folidam in glaciem vertere lacunæ,
Stiriaque impexis induruit horrida barbis.
Interea toto non fecius aëre ningit:
Intereunt pecudes, ftant circumfufa pruinis
Corpora magna boum: confertoque agmine cervi
Torpent mole nova, et fummis vix cornibus extant.
Hos non immiffis canibus, non caffibus ullis,
Puniceæve agitant pavidos formidine pennæ :
|