Et viridi in campo templum de marmore ponam
Propter aquam, tardis ingens ubi flexibus errat
Mincius, et tenera prætexit arundine ripas.
In medio mihi Cæfar erit, templumque tenebit.
Illi victor ego, et Tyrio confpectus in oftro
Centum quadrijugos agitabo ad flumina currus.
Cuncta mihi, Alpheum linquens lucofque Molorchi,
Curfibus et crudo decernet Græcia cæftu.
Ipfe caput tonfæ foliis ornatus olive

Dona feram. jam nunc follemnes ducere pompas
Ad delubra juvat, cæfofque videre juvencos:
Vel scena ut verfis difcedat frontibus; utque
Purpurea intexti tollant aulæa Britanni.
In foribus pugnam ex auro folidoque elephanto
Gangaridum faciam, victorifque arma Quirini :
Atque hic undantem bello, magnumque fluentem
Nilum, ac navali furgentes ære columnas.
Addam urbes Afiæ domitas, pulfumque Niphaten,
Fidentemque fuga Parthum verfifque fagittis,
Et duo rapta manu diverfo ex hofte trophæa,
Bifque triumphatas utroque ab litore gentes.
Stabunt et Parii lapides fpirantia figna,
Affaraci proles, demiffæque ab Jove gentis

Nomina: Trofque parens, et Troja Cynthius auctor,
Invidia infœlix Furias amnemque feverum

Cocyti metuet, tortofque Ixionis angues,
Immanemque rotam, et non exfuperabile faxum.
Interea Dryadum fylvas faltusque fequamur
Intactos, tua, Mæcenas, haud mollia juffa.
Te fine nil altum mens inchoat. en age, fegnes
Rumpe moras: vocat ingenti clamore Citharon,
Taygetique canes, domitrixque Epidaurus equorum:
Et vox affenfu nemorum ingeminata remugit.
Mox tamen ardentes accingar dicere pugnas.
Cæfaris, et nomen fama tot ferre per annos,
Tithoni prima quot abeft ab origine Cæfar.

40

45

Seu

.

Seu quis, Olympiacæ miratus præmia palmæ,
Pafcit equos; feu quis fortes ad aratra juvencos;
Corpora præcipue matrum legat. optima torvæ
Forma bovis, cui turpe caput, cui plurima cervix,
Et crurum tenus à mento palearia pendent.

Tum longo nullus lateri modus: omnia magna:
Pes etiam, et camuris hirta fub cornibus aures.
Nec mihi difpliceat maculis infignis et albo,
Aut juga detrectans ; interdumque afpera cornu,
Et faciem tauro propior, quæque ardua tota,
Et gradiens ima verrit veftigia cauda.
Atas Lucinam, juftofque pati hymenæos
Definet ante decem, poft quatuor incipit annos:
Cetera nec fœturæ habilis, nec fortis aratris.
Interea, fuperat gregibus dum læta juventus,
Solve mares: mitte in Venerem pecuaria primus,
Atque aliam ex alia generando fuffice prolem.
Optima quæque dies miferis mortalibus ævi
Prima fugit: fubeunt morbi, triftifque fenectus;
Et labor, et duræ rapit inclementia mortis.
Semper erunt, quarum mutari corpora malis.
Semper enim refice: ac, ne poft amiffa requiras,
Anteveni, et fobolem armento fortire quotannis.
Necnon et pecori eft idem delectus equino.
Tu modo, quos in fpem ftatues fubmittere gentis,
Præcipuum jam inde à teneris impende laborem.
Continuo pecoris generofi pullus in arvis
Altius ingreditur, et mollia crura reponit.
Primus et ire viam, et fluvios tentare minaces
Audet, et ignoto fefe committere ponti:
Nec vanos horret ftrepitus. illi ardua cervix,
Argutumque caput, brevis alvus, obefaque terga :
Luxuriatque toris animofum pectus: honefti
Spadices, glaucique; color deterrimus albis,
Et gilvo. tum, fi qua fonum procul arma dedere,
Stare loco nefcit: micat auribus, et tremit artus ;

Collectumque premens volvit fub naribus ignem :
Denfa juba, et dextro jactata recumbit in armo.
At duplex agitur per lumbos fpina, cavatque
Tellurem, et folido graviter fonat ungula cornu.
Talis Amyclæi domitus Pollucis habenis
Cyllarus, et, quorum Graii meminere poëtæ,
Martis equi bijuges, et magni currus Achillis.
Talis et ipfe jubam cervice effundit equina
Conjugis adventu pernix Saturnus, et altum
Pelion hinnitu fugiens implevit acuto.

85

90

96

100

105

Hunc quoq; ubi aut morbo gravis, aut jam fegnior annis
Deficit, abde domo ; nec turpi ignofce fenecta.
Frigidus in Venerem fenior, fruftraque laborem
Ingratum trahit: et, fi quando ad prælia ventum eft,
Ut quondam in ftipulis magnus fine viribus ignis,
Incaflum furit. ergo animos ævumque notabis
Præcipue: hinc alias artes, prolemque parentum,
Et quis cuique dolor victo, quæ gloria palmæ.
Nonne vides? cum præcipiti certamine campum
Corripuere, ruuntque effufi carcere currus,
Cum fpes arrectæ juvenum, exultantiaque haurit
Corda pavor pulfans: illi inftant verbere torto,
Et proni dant lora: volat vi fervidus axis.
Jamque humiles, jamique elati fublime videntur
Aëra per vacuum ferri, atque affurgere in auras.
Nec mora, nec requies. at fulvæ nimbus arenæ
Tollitur: humefcunt fpumis, flatuque fequentum,
Tantus amor laudum, tantæ eft victoria curæ.
Primus Erichthonius currus et quatuor aufus
Jungere equos, rapidifque rotis infiftere victor.
Frena Pelethronii Lapithæ, gyrofque dedere
Impofiti dorfo, atque equitem docuere fub armis
Infultare folo, et greffus glomerare fuperbos.
Equus uterque labor: æque juvenemque magistri
Exquirunt, calidumque animis et curfibus acrem.
Quamvis fæpe fuga verfos ille egerit hoftes,

IIS

120

Et

Et patriam Epirum referat, fortefque Mycenas ;
Neptunique ipfa deducat origine gentem.
His animadverfis, inftant fub tempus, et omnes
Impendunt curas denfo diftendere pingui,
Quem legere ducem, et pecori dixere maritum :
Pubentefque fecant herbas, fluviofque miniftrant,
Farraque; ne blando nequeat fupereffe labori;
Invalidique patrum referant jejunia nati.
Ipfa autem macie tenuant armenta volentes:
Atque, ubi concubitus primos jam nota voluptas
Sollicitat, frondefque negant, et fontibus arcent:
Sæpe etiam curfu quatiunt, et fole fatigant,
Cum graviter tunfis gemit area frugibus, et cum
Surgentem ad Zephyrum paleæ jactantur inanes.
Hoc faciunt, nimio ne luxu obtufior ufus
Sit genitali arvo, et fulcos oblimet inertes:
Sed rapiat fitiens Venerem, interiufque recondat.
Rurfus cura patrum cadere, et fuccedere matrum
Incipit, exactis gravidæ cum menfibus errant.
Non illas gravibus quifquam juga ducere plauftris,
Non faltu fuperare viam fit paffus, et acri

125

130

135

140

Carpere prata fuga, fluviofque innare rapaces.

Saltibus in vacuis pafcant, et plena fecundum

Flumina: mufcus ubi, et viridiffima gramine ripa,
Speluncæque tegant, et faxea procubet umbra.
Eft lucos Silari circa ilicibufque virentem
Plurimus Alburnum volitans, cui nomen afilo
Romanum eft, cftron Graii vertere vocantes ;
Afper, acerba fonans: quo tota exterrita fylvis
Diffugiunt armenta; furit mugitibus æther
Concuffus, fylvæque et ficci ripa Tanagri.
Hoc quondam monftro horribiles exercuit iras
Inachiæ Junó peftem meditata juvencæ.

145

150

Hanc quoque, nam mediis fervoribus acrior inftat,
Arcebis gravido pecori, armentaque pafces

155

Sole recens orto, aut noctem ducentibus aftris.

Poft

Poft partum cura in vitulos traducitur omnis :
Continuoque notas et nomina gentis inurunt:
Et quos aut pecori malint fubmittere habendo,
Aut aris fervare facros, aut fcindere terram,
Et campum horrentem fractis invertere glebis.
Cetera pafcuntur virides armenta per herbas.
Tu quos ad ftudium atque ufum formabis agreftem,
Jam vitulos hortare, viamque infifte domandi,
Dum faciles animi juvenum, dum mobilis ætas.
Ac primum laxos tenui de vimine circlos
Cervici fubnecte: dehinc, ubi libera colla
Servitio affuerint, ipfis è torquibus aptos
Junge pares, et coge gradum conferre juvencos:
Atque illis jam fæpe rotæ ducantur inanes
Per terram, et fummo veftigia pulvere fignent.
Poft valido nitens fub pondere faginus axis
Inftrepat, et junctos temo trahat æreus orbes.
Interea pubi indomita non gramina tantum,
Nec vefcas falicum frondes, ulvamque paluftrem,
Sed frumenta manu carpes fata: nec tibi fœtæ
More patrum nivea implebunt mul&tralia vaccæ,
Sed tota in dulces confument ubera natos.
Sin ad bella magis ftudium, turmafque feroces,
Aut Alphea rotis prælabi flumina Pifæ,
Et Jovis in luco currus agitare volantes;
Primus equi labor eft, animos atque arma videre
Bellantum, lituofque pati; tractuque gementem
Ferre rotam, et ftabulo frenos audire fonantes.
Tum magis atque magis blandis gaudere magistri
Laudibus, et plaufæ fonitum cervicis amare.
Atque hæc jam primo depulfus ab ubere matris
Audiat, inque vicem det mollibus ora capistris
Invalidus, etiamque tremens, etiam infcius ævi.
At, tribus exactis, ubi quarta accefferit æftas,
Carpere mox gyrum incipiat, gradibufque fonare
Compofitis, finuerque alterna volumina crurum;

160

165

170

175

180

185

190