Non aliam ob culpam Baccho caper omnibus aris Cæditur, et veteres ineunt profcenia ludi; Præmiaque ingentes pagos et compita circum Thefeidæ pofuere, atque inter pocula læti Mollibus in pratis unctos faliere per utres. Nec non Aufonii, Troja gens miffa, coloni Verfibus incomptis ludunt, rifuque foluto; Oraque corticibus fumunt horrenda cavatis: Ette, Bacche, vocant per carmina læta, tibique Ofcilla ex alta fufpendunt mollia pinu. Hinc omnis largo pubefcit vinea fœtu: Complentur vallefque cave faltufque profundi, Et quocumque deus circum caput egit honeftum. Ergo rite fuum Baccho dicemus honorem Carminibus patriis, lancefque et liba feremus; Et ductus cornu ftabit facer hircus ad aram, Pinguiaque in verubus torrebimus exta colurnis. Eft etiam ille labor curandis vitibus alter:
Cui nunquam exhaufti fatis eft. namque omne quotannis Terque quaterque folum fcindendum, glebaque verfis Æternum frangenda bidentibus: omne levandum Fronde nemus. redit agricolis labor actus in orbem, Atque in fe fua per veftigia volvitur annus. Et jam olim feras pofuit cum vinea frondes, Frigidus et fylvis Aquilo decuffit honorem; Jam tum acer curas venientem extendit in annum Rufticus, et curvo Saturni dente relictam Perfequitur vitem attondens, fingitque putando. Primus humum fodito, primus devecta cremato Sarmenta, et vallos primus fub tecta referto : Poftremus metito. bis vitibus ingruit umbra: Bis fegetem denfis obducunt fentibus herbæ. Durus uterque labor. laudato ingentia rura: Exiguum colito. necnon etiam afpera rusci Vimina per fylvam, et ripis fluvialis arundo Cæditur, incultique exercet cura falicti.
Jam vinctæ vites: jam falcem arbufta reponunt: Jam canit extremos effœtus vinitor antes. Sollicitanda tamen tellus, pulvifque movendus, Et jam maturis metuendus Jupiter uvis. Contra, non ulla eft oleis cultura: neque illæ Procurvam expectant falcem raftrofque tenaces, Cum femel hæferunt-arvis, aurafque tulerunt. Ipfa fatis tellus, cum dente recluditur unco, Sufficit humorem, et gravidas cum vomere fruges. Hoc pinguem et placitam Paci nutritor olivam. Poma quoque, ut primum truncos fenfere valentes, Et vires habuere fuas, ad fidera raptim
Vi propria nituntur, opifque haud indiga noftræ. Nec minus interea fætu nemus omne gravefcit, Sanguineifque inculta rubent aviaria baccis. Tondentur cytifi, tædas fylva alta miniftrat, Pafcunturque ignes nocturni, et lumina fundunt.
Et dubitant homines ferere, atque impendere curam?
Quid majora fequar? falices, humilefque genistæ,
Aut illæ pecori frondem, aut paftoribus umbras, Sufficiunt: fepemque fatis, et pabula melli. Et juvat undantem buxo fpectare Cytorum, Naryciæque picis lucos: juvat arva videre, Non raftris hominum, non ulli obnoxia curæ. Ipfæ Caucafeo fteriles in vertice fylvæ,
Quas animofi Euri affidue franguntque feruntque, Dant alios aliæ fœtus: dant utile lignum Navigiis pinos, domibus cedrofque cupreffofque. Hinc radios trivere rotis, hinc tympana plauftris Agricolæ, et pandas ratibus posuere carinas. Viminibus falices fœcundæ, frondibus ulmi: At myrtus validis haftilibus, et bona bello Cornus: Ityræos taxi torquentur in arcus. Nec tiliæ leves aut torno rafile buxum
Non formam accipiunt, ferroque cavantur acuto. Necnon et torrentem undam levis innatat alnus,
Miffa Pado: necnon et apes examina condunt Corticibufque cavis vitiofæque ilicis alveo. Quid memorandum æque Baccheïa dona tulerunt? Bacchus et ad culpam caufas dedit. ille furentes Centauros letho domuit, Rhætumque Pholumque, Et magno Hylæum Lapithis cratere minantem. O fortunatos nimium, fua fi bona norint, Agricolas! quibus ipfa, procul discordibus armis, Fundit humo facilem victum juftiffima tellus. Si non ingentem foribus domus alta fuperbis Mane falutantum totis vomit ædibus undam; Nec varios inhiant pulchra teftudine poftes, Illufafque auro veftes, Ephyreïaque æra ; Alba neque Affyrio fucatur lana veneno, Nec cafia liquidi corrumpitur ufus olivi: At fecura quies, et nescia fallere vita, Dives opum variarum ; at latis otia fundis, Speluncæ, vivique lacus; at frigida Tempe, Mugitufque boum, mollefque fub arbore fomni Non abfunt. illic faltus ac luftra ferarum, Et patiens operum, parvoque affueta juventus, Sacra deûm, fanctique patres : extrema per illos Juftitia excedens terris veftigia fecit.
Me vero primum dulces ante omnia Mufæ, Quarum facra fero ingenti perculfus amore, Accipiant; cœlique vias, et fidera monftrent: Defectus folis varios, lunæque labores:
Unde tremor terris: qua vi maria alta tumefcant Obicibus ruptis, rurfufque in fe ipfa refidant: Quid tantum Oceano properent fe tingere foles Hiberni, vel quæ tardis mora noctibus obftet. Sin, has ne poffim naturæ accedere partes, Frigidus obftiterit circum præcordia fanguis; Rura mihi et rigui placeant in vallibus amnes; Flumina amem fylvafque inglorius. ô, ubi campi, Sperchiufque, et virginibus bacchata Lacanis
Taygeta! ô, qui me gelidis in vallibus Hæmi Siftat, et ingenti ramorum protegat umbra! Fælix, qui potuit rerum cognofcere caufas: Atque metus omnes et inexorabile fatum Subjecit pedibus, ftrepitumque Acherontis avari! Fortunatus et ille, deos qui novit agreftes,
Panaque, Sylvanumque fenem, Nymphafque forores! Illum non populi fafces, non purpura regum Flexit, et infidos agitans difcordia fratres; Aut conjurato defcendens Dacus ab Iftro :
Non res Romanæ, perituraque regna: neque ille Aut doluit miferans inopem, aut invidit habenti. Quos rami fructus, quos ipfa volentia rura Sponte tulere fua, carpfit: nec ferrea jura, Infanumque forum, aut populi tabularia vidit. Sollicitant alii remis freta cæca, ruuntque In ferrum; penetrant aulas et limina regum: Hic petit excidiis urbem, miferofque Penates, Ut gemma bibat, et Sarrano indormiat oftro : Condit opes alius, defoffoque incubat auro: Hic ftupet attonitus Roftris :-hunc plaufus biantem Per cuneos (geminatus enim) plebifque patrumque Corripuit: gaudent perfufi fanguine fratrum, Exilioque domos et dulcia limina mutant; Atque alio patriam quærunt fub fole jacentem. Agricola incurvo terram dimovit aratro.
Hinc anni labor: hinc patriam parvofque nepotes
Suftinet; hinc armenta boum, meritofque juvencos. $15 Nec requies, quin aut pomis exuberet annus, Aut fœtu pecorum, aut Cerealis mergite culmi: Proventuque oneret fulcos, atque horrea vincat. Venit hiems; teritur Sicyonia bacca trapetis, Glande fues læti redeunt, dant arbuta fylvæ: Et varios ponit foetus autumnus, et alte Mitis in apricis coquitur vindemia faxis. Interea dulces pendent circum ofcula nati:
Cafta pudicitiam fervat domus : ubera vaccæ Lactea demittunt ; pinguefque in gramine læto Inter fe adverfis luctantur cornibus hædi. Ipfe dies agitat feftos; fufufque per herbam, Ignis ubi in medio, et focii cratera coronant, Te libans, Lenæe, vocat: pecorisque magiftris Velocis jaculi certamina ponit in ulmo; Corporaque agrefti nudat prædura palestrâ. Hanc olim veteres vitam coluere Sabini; Hanc Remus, et frater ; fic fortis Etruria crevit: Scilicet et rerum facta eft pulcherrima Roma, Septemque una fibi muro circumdedit arces. Ante etiam fceptrum Diétæi regis, et ante Impia quam cæfis gens eft epulata juvencis, Aureus hanc vitam in terris Saturnus agebat. Necdum etiam audierant inflari claffica, necdum Impofitos duris crepitare incudibus enfes. Sed nos immenfum fpatiis confecimus æquor: Et jam tempus equûm fumantia folvere colla.
GEORGICON LIBER III.
TE quoque, magna Pales, et te memorande canemus Paftor ab Amphryfo; vos fylvæ amnefque Lycæi.
Cetera, quæ vacuas tenuiffent carmina mentes, Omnia jam vulgata. quis aut Euryfthea durum, Aut illaudati nefcit Bufiridis aras?
Cui non dictus Hylas puer, et Latonia Delos? Hippodameque, humeroque Pelops infignis eburno, Acer equis? tentanda via eft, qua me quoque poffim Tollere humo, victorque virûm volitare per ora. Primus ego in patriam mecum, modo vita fuperfit, Aönio rediens deducam vertice Mufas:
Primus Idumæas referam tibi, Mantua, palmas:
« PreviousContinue » |