Extulit ardentem. clamorem ad fidera tollunt
Dardanidæ è muris: (fpes addita fufcitat iras:
Tela manu jaciunt.) quales fub nubibus atris
Strymoniæ dant figna grues, atque æthera tranant
Cum fonitu, fugiuntquè Notos clamore fecundo.
At Rutulo regi ducibufque ea mira videri
Aufoniis: donec verfas ad litora puppes
Refpiciunt, totumque allabi claffibus æquor.
Ardet apex capiti, criftifque à vertice flamma
Funditur, et vaftos umbo vomit aureus ignes.
Non fecus ac liquidâ fi quando nocte cometa
Sanguinei lugubre rubent, aut Sirius ardor:
Ille fitim morbofque ferens mortalibus ægris
Nafcitur, et lævo contriftat lumine cœlum.
Haud tamen audaci Turno fiducia ceffit
Litora præripere, et venientes pellere terrâ.
Ultrò animos tollit dictis, atque increpat ultrò :
Quod votis optâftis, adeft, perfringere dextrâ :
In manibus Mars ipfe, viri: nunc conjugis efto
Quifque fuæ tectique memor; nunc magna referto
Facta, patrum laudes: ultrò occurramus ad undam,
Dum trepidi, egreffifque labant vestigia prima.
Audentes Fortuna juvat.
Hæc ait: et fecum verfat, quos ducere contra,
Vel quibus obfeffos poffit concredere muros.
Intereà Æneas focios de puppibus altis
Pontibus exponit. multi fervare recurfus
Languentis pelagi, et brevibus fe credere faltu:
Per remos alii. fpeculatus litora Tarchon,
Quà vada non fperat, nec fracta remurmurat unda,
Sed mare inoffenfum crefcenti allabitur æftu;
Advertit fubitò proras, fociofque precatur :
Nunc, ô lecta manus, validis incumbite remis ;.
Tollite, ferte rates; inimicam findite roftris
Hanc terram, fulcumque fibi premat ipfa carina.
Erangere nec tali puppim ftatione recufo,
Arreptâ tellure femel. quæ talia poftquàm
Effatus Tarchon; focii confurgere tonfis,
Spumantefque rates arvis inferre Latinis:
Donec roftra tenent ficcum, et federe carinæ
Omnes innocuæ; fed non puppis tua, Tarchon.
Namque inflicta vadis dorfo dum pendet iniquo,
Anceps fuftentata diu, fluctufque fatigat,
Solvitur, atque viros mediis exponit in undis;
Fragmina remorum quos et fluitantia tranftra
Impediunt, retrahitque pedes fimul unda relabens.
Nec Turnum fegnis retinet mora, fed rapit acer
Totam aciem in Teucros, et contrà in litore fiftit.
Signa canunt; primus turmas invafit agreftes
Eneas, omen pugnæ, ftravitque Latinos,
Occifo Therone: virûm qui maximus ultrò
Eneam petit. huic gladio, perque ærea futa,
Per tunicam fqualentem auro, latus haurit apertum.
Indè Lycam ferit, exfectum jam matre peremptâ,
Et tibi, Phoebe, facrum; cafus evadere ferri
Cui licuit parvo. nec longè Ciffea durum,
Immanemque Gyam, fternentes agmina clavâ,
Dejecit leto. nihil illos Herculis arma,
Nil valida juvere manus, genitorque Melampus,
Alcidæ comes ufque graves dum terra labores
Præbuit. ecce Pharo, voces dum jactat inertes,
Intorquens jaculum, clamantis fiftit in ore.
Tu quoque flaventem primâ lanugine malas
Dum fequeris Clytium infelix nova gaudia, Cydon: 325
Dardaniâ ftratus dextrâ, fecurus amorum,
Qui juvenum tibi fempèr erant, miserande, jaceres :
Ni fratrum ftipata cohors foret obvia Phorci
Progenies: feptem numero, feptenaque tela
Conjiciunt: partìm galeâ clypeoque refultant
Irrita, deflexit partim ftringentia corpus
Alma Venus. fidum Æneas affatur Achaten:
Suggere tela mihi (non ullum dextera fruftrà
Torferit in Rutulos) fteterunt quæ in corpore Grajûm
Iliacis campis. tum magnam corripit haftam,
Et jacit: illa volans clypei tranfverberat æra
Mæonis, & thoraca fimul cum pectore rumpit.
Huic frater fubit Alcanor, fratremque ruentem
Suftentat dextrâ : trajecto miffà lacerto
Protinùs hafta fugit, fervatq; cruenta tenorem:
Dexteraque ex humero nervis moribunda pependit.
Tum Numitor, jaculo fratris de corpore rapto,
Æneam petiit: fed non et figere contrà
Eft licitum, magnique femur perftrinxit Achatæ.
Hîc Curibus, fidens primævo corpore, Claufus
Advenit, & rigidâ Dryopen ferit eminùs haftâ
Sub mentum gravitèr pressâ, paritèrque loquentis
Vocem animamq; rapit trajecto gutture: at ille
Fronte ferit terram, & craffum vomit ore cruorem.
Tres quoq; Threïcios, Roreæ de gente fupremâ:
Et tres, quos Idas pater & patria Imara mittit,
Per varios fternit cafus. occurrit Halefus,
Auruncæque manus: fubit & Neptunia proles,
Infignis Meffapus equis: expellere tendunt
Nunc hi, nunc illi: certatur limine in ipfo
Aufoniæ. magno difcordes æthere venti
Prælia ceu tollunt, animis & viribus æquis:
Non ipfi inter fe, non nubila, non mare cedit:
Anceps pugna diu, ftant obnixa omni contra.
Haud alitèr Trojanæ acies, aciefque Latina
Concurrunt: hæret pede pes, denfufque viro vir.
At parte ex aliâ, quâ faxa rotantia latè
Intulerat torrens, arbuftaque diruta ripis :
Arcadas, infuetos acies inferre pedeftres,
Ut vidit Pallas Latio dare terga fequaci :
Afpera queis natura loci dimittere quando
Suafit equos: unum quod rebus reftat egenis,
Nunc prece, nunc dictis virtutem accendit amaris.
Quò fugitis focii? per vos, & fortia facta;
Per ducis Evandri nomen, devictaque bella,
Spemque meam, patriæ quæ nunc fubit æmula laudis,
Fidite ne pedibus: ferro rumpenda per
Eft via, quâ globus ille virûm denfiffimus urget:
Hâc vos & Pallanta ducem patria alta reposcit :
Numina nulla premunt: mortali urgemur ab hofte
Mortales: totidem nobis, animæq; manufque.
Ecce, maris magno claudit nos obice pontus:
Deelt jam terra fugæ : pelagus, Trojamne peremus?
Hæc ait, & medius denfos prorumpit in hoftes.
Obvius huic primùm fatis adductus iniquis
Fit Lagus: hunc, magno vellit dum pondere faxuin,
Intorto figit telo, difcrimina coftis
Per medium quà fpina dedit: haftamque receptat
Offibus hærentem. quem non fuper occupat Hisbon,
Ille quidem hoc fperans: nam Pallas antè ruentem,
Dum furit, incautum, crudeli morte fodalis,
Excipit: atq; enfem tumido in pulmone recondit.
Hinc Helenum petit, & Rhæti de gente vetuftâ
Anchemolum, thalamos aufum inceftare novercæ.
Vos etiam gemini Rutulis cecidiftis in arvis,
Daucia, Laride Thymberque, fimillima proles,
Indifcreta fuis, gratufque parentibus error.
At nunc dura dedit vobis difcrimina Pallas.
Nam tibi, Thymbre, caput Evandrius abftulit enfis :-
Te decifa fuum, Laride, dextera quæric;
Semianimefque micant digiti, ferrumq; retractant.
Arcadas accenfos monitu, et præclara tuentes
Facta viri, miftus dolor & pudor armat in hoftes.
Tum Pallas bijugis fugientem Rhotea præter
Trajicit: hoc fpatium, tantumque moræ fuit Ilo:
Iló namq; procùl validam direxerat haftam :
Quam medius Rhoteus intercipit, optime Teuthra,
Te fugiens, fratremque Tyren: curruque volutus
Cædit femianimis Rutulorum calcibus arva.
Ac velut, optatò ventis æftate coortis,
Difperfa immittit fylvis incendia pastor :
Correptis fubitò mediis, extenditur unà
Horrida per latos acies Vulcania campos :
Ille fedens victor flammas defpectat ovantes.
Non alitèr focium virtus coit omnis in unum,
Teque juvat, Palla. fed bellis acer Halefus
Tendit in adverfos, feque in fua colligit arma.
Hic mactat Ladona, Phcretaque, Demodocumque:
Strymonio dextram fulgenti diripit enfe
Elatam in jugulum: faxo ferit ora Thoantis,
Offaque difpergit cerebro permixta cruento.
Fata canens fylvis genitor celârat Halefum:
Ut fenior lero canentia lumina folvit ;
Injecere manum Parcæ, telifque facrârunt
Evandri: quem, fic, Pallas petit, antè precatus:
Da nunc, Tybri pater, ferro, quod miffile libro,
Fortunam, atque viam duri per pectus Halefi:
Hæc arma exuviasque viri tua quercus habebit.
Audiit illa Deus. dum texit Imaona Halefus,
Arcadio infelix telo dat pectus inermum.
At non cæde viri tantâ perterrita Laulus,
Pars ingens belli, finit agmina. primus Abantem
Oppofitum interimit, pugnæ nodumq; moramque.
Sternitur Arcadia proles, fternuntur Etrufci:
Et vos, & Grajis imperdita corpora, Teucri.
Agmina concurrunt, ducibufque & viribus æquis:
Extremi addenfent acies: nec turba moveri
Tela manufque finit. hinc Pallas inftat & urget;
Hinc contrà Laufus: nec multùm difcrepat ætas:
Egregii formâ; fed queis fortuna negârat
In patriam reditus. ipfos concurrere paffus
Haud tamen inter fe magni regnator Olympi:
Mox illos fua fata manent majore fub hofte.
Intereà foror alma monet fuccurrere Laufo
Turnum, qui volucri curru medium fecat agmen.
Ut vidit focios: tempus defiftere pugnâ,
|
