Obtulit in fomnis, rurfufque ita vifa monere eft;
Omnia Mercurio fimilis, vocemque, coloremque,
Et crines flavos, et membra decora juventæ :
Nate deâ, potes hoc fub cafu ducere fomnos?
Nec, quæ circumftent te deinde pericula, cernis?
Demens! nec Zephyros audis fpirare fecundos ?
Illa dolos, dirumque nefas in pectore verfat,
Certa mori, varioque irarum fluctuat æftu.
Non fugis hinc præceps, dum præcipitare poteftas?
Jam mare turbari trabibus, fævafque videbis
Collucere faces; jam fervere litora flammis:
Si te his attigerit terris Aurora morantem.

Eia age, rumpe moras: varium et mutabile femper
Fœmina. fic fatus nocti fe immifcuit atræ.
Tum vero Æneas, fubitis exterritus umbris,
Corripit è fomno corpus, fociofque fatigat:
Præcipites vigilate viri, et confidite tranftris :
Solvite vela citi: deus æthere miffus ab alto,
Feftinare fugam tortofque incidere funes
Ecce iterum ftimulat. fequimur te, fancte deorum,
Quifquis es, imperioque iterùm paremus ovantes.
Adfis ô, placidufque juves, et fidera cœlo
Dextra feras. dixit: vaginâque eripit ensem
Fulmineum, ftrictoque ferit retinacula ferro.

560

565

570

575

580

385

Idem omnes fimul ardor habet: rapiuntque, ruuntque:
Litora deferuere: latet fub claffibus æquor :
Adnixi torquent spumas, et cærula verrunt.
Et jam prima novo fpargebat lumine terras
Tithoni croceum linquens Aurora cubile:
Regina e fpeculis ut primùm albefcere lucem
Vidit, et æquatis claffem procedere velis ;
Litoraque et vacuos fenfit fine remige portus:
Terque quaterque manu pectus percuffà decorum,
Flaventefque abfciffa comas: Proh Jupiter! ibit
Hic, ait, et noftris illuferit advena regnis ?

Non arma expedient, totâque ex urbe fequentur,

390

Diripientque rates alii navalibus? ite:

Ferte citi flammas, date vela, impellite remos.

594

Quid loquor? aut ubi fum? quæ mentem infania mutat? Infelix Dido! nunc te fata impia tangunt.

600

Tum decuit, cum fceptra dabas. en dextra fidefque!
Quem fecum patrios aiunt portare Penates,
Quem fubiiffe humeris confectum ætate parentem.
Non potui abreptum divellere corpus, et undis
Spargere? non focios, non ipfum abfumere ferro
Afcanium, patriifque epulandum apponere menfis ?
Verùm anceps pugnæ fuerat fortuna! fuiffet.
Quem metui moritura ? faces in caftra tuliffem:
Implêffemque foros flammis: natumque patremque 605
Cum genere extinxêm: memet fuper ipfa dediffem.
Sol, qui terrarum flammis opera omnia luftras:
Tuque harum interpres curarum, et confcia Juno,
Nocturnifque Hecate triviis ululata per urbes,
Et Diræ ultrices, et dii morientis Elife,
Accipite hæc, meritumque malis advertite numen,
Et noftras audite preces. fi tangere portus
Infandum caput, ac terris adnare neceffe eft;
Et fic fata Jovis pofcunt, hic terminus hæret:
At bello audacis populi vexatus et armis,
Finibus extorris, complexu avulfus Iüli,
Auxilium imploret, videatque indigna fuorum
Funera: nec, cum fe fub leges pacis iniquæ

610

615

Tradiderit, regno aut optatâ luce fruatur;

Sed cadat ante diem, mediâque inhumatus arenâ.

620

Hæc precor; hanc vocem extremam cum fanguine fundo.

Tum vos, ô Tyrii, ftirpem et genus omne futurum
Exercete odiis ; cinerique hæc mittite noftro

Munera : nullus amor populis, nec fœdera funto.
Exoriare aliquis noftris ex offibus ultor,
Qui face Dardanios ferroque fequare colonos.
Nunc, olim, quocunque dabunt se tempore vires,
Litora litoribus contraria, fluctibus undas

625

63

635

Imprecor, arma armis : pugnent ipfique nepotes.
Hæc ait: et partes animum verfabat in omnes,
Invifam quærens quam primùm abrumpere lucem.
Tum breviter Barcen nutricem affata Sichæi,
Namque fuam patriâ antiquâ cinis ater habebat:
Annam, chara, mihi, nutrix, huc fifte fororem:
Dic corpus properet fluviali fpargere lymphâ,
Et pecudes fecum et monftrata piacula ducat.
Sic veniat, tuque ipfa piâ tege tempora vittâ.
Sacra Jovi Stygio, quæ ritè incepta paravi,
Perficere eft animus: finemque imponere curis:
Dardaniique rogum capitis permittere flammæ.
Sic ait. illa gradum ftudio celerabat anili.

640

At trepida et cœptis immanibus effera Dido,

Sanguineam volvens aciem, maculifque trementes
Interfufa genas, et pallida morte futurâ,
Interiora domûs irrumpit limina, et altos

645

Confcendit furibunda rogos, enfemque recludit
Dardanium, non hos quæfitum munus in ufus.
Hic, poftquàm Iliacas veftes notumque cubile
Confpexit, paullum lacrymis et mente morata,
Incubuitque toro, dixitque noviffima verba:
Dulces exuviæ, dum fata deufque finebant,
Accipite hanc animam, meque his exolvite curis.
Vixi, et, quem dederat curfum fortuna, peregi:
Et nunc magna mei fub terras ibit imago.
Urbem præclaram ftatui: mea monia vidi:
Ulta virum, pœnas inimico à fratre recepi:
Felix, heu nimium felix! fi litora tantùm
Nunquam Dardaniæ tetigiffent noftra carinæ.
Dixit, et, os impreffa toro, moriemur inultæ ?
Sed moriamur, ait: fic? fic juvat ire fub umbras.
Hauriat hunc oculis ignem crudelis ab alto
Dardanus, et noftræ fecum ferat omina mortis.
Dixerat: atque illam media inter talia ferro
Collapfam afpiciunt comites, enfemque cruore

N

650

655

660

Spu

Spumantem, fparfafque manus. it clamor ad alta
Atria: concuffam bacchatur fama per urbem.
Lamentis gemituque et fœmineo ululatu

665

67.0

675

680

Tecta fremunt: refonat magnis plangoribus æther.
Non aliter quàm fi immiffis ruat hoftibus omnis
Carthago, aut antiqua Tyros; flammæque furentes
Culmina perque hominum volvantur perque deorum.
Audiit exanimis, trepidoque exterrita curfu,
Unguibus ora foror fœdans et pectora pugnis,
Per medios ruit, ac morientem nomine clamat:
Hoc illud, germana, fuit? me fraude petebas?
Hoc rogus ifte mihi, hoc ignes aræque parabant?
Quid primùm deferta querar? comitemne fororem
Sprevifti moriens? eadem me ad fata vocâfles,
Idem ambas ferro dolor atque eadem hora tuliffet.
His etiam ftruxi manibus, patriofque vocavi
Voce deos; fic te ut pofitâ crudelis abeffem?
Extinxti me teque, foror, populumque, patrefque
Sidonios, urbemque tuam. date, vulnera lymphis
Abluam; et, extremus fi quis fuper halitus errat,
Ore legam. fic fata, gradus evaferat altos,
Semianimemque finu germanam amplexa fovebat
Cum gemitu, atque atros ficcabat vefte cruores.
Illa graves oculos conata attollere, rurfus
Deficit: infixum ftridet fub pectore vulnus.
Ter fefe attollens cubitoque innixa levavit,
Ter revoluta toro eft: oculifque errantibus, alto
Quæfivit cœlo lucem, ingemuitque repertâ.
Tum Juno omnipotens, longum miferata dolorem,
Difficilefque obitus, Irim demifit Olympo,
Quæ luctantem animam nexosque refolveret artus.
Nam (quia nec fato, meritâ nec morte peribat;
Sed mifera ante diem, fubitoque accenfa furore)
Nondum illi flavum Proferpina vertice crinem
Abftulerat, Stygioque caput damnaverat Orco.
Ergo Iris croceis per cœlum roscida pennis,

685

690

695

700

Mille trahens varios adverfo Sole colores,
Devolat, et fupra caput aftitit : hunc ego Diti
Sacrum juffa fero, teque ifto corpore folvo.
Sic ait, et dextrâ crinem fecat : omnis et unà
Dilapfus calor, atque in ventos vita receffit.

P. VIRGILII MARONIS

705

NEIDOS
LIBER V.

INtereà medium Æneas jam claffe tenebat

Certus iter, fluctufque atros Aquilone fecabat:
Moenia refpiciens, quæ jam infelicis Elifæ
Collucent flammis: quæ tantum acccenderit ignem,
Caufa latet; duri magno fed amore dolores
Polluto, notumque, furens quid fœmina poffit,
Trifte per augurium Teucrorum pectora ducunt.
Ut pelagus renuere rates, nec jam ampliùs ulla
Occurrit tellus, cœlum undique et undique pontus:
Olli cœruleus fupra caput aftitit imber,

Noctem hyememque ferens; et inhorruit unda tenebris.
Ipfe gubernator puppi Palinurus ab altâ :

Heu! quianam tanti cinxerunt æthera nimbi?

Quidve pater Neptune paras? Sic, deinde, locutus,
Colligere arma jubet, validifque incumbere remis ;
Obliquatque finus in ventum, ac talia fatur:
Magnanime Ænea, non, fi mihi Jupiter auctor
Spondeat, hoc fperem Italiam contingere cœlo.
Mutati tranfverfa fremunt, et vefpere ab atro
Confurgunt venti; atque in nubem cogitur aër.
Nec nos obniti contrà, nec tendere tantum
Sufficimus: fuperat quoniam fortuna, fequamur;
Quòque vocat, vertamus iter. nec litora longè

N 2

20

Fida