Robora, et ingentem lato dedit ore feneftram.
Apparet domus intus et atria longa patefcunt:
Apparent Priami et veterum penetralia regum:
Armatofque vident ftantes in limine primo.
At domus interior gemitu miferoque tumultu
Mifcetur: penitùfque cavæ plangoribus ædes
Fœmineis ululant: ferit aurea fidera clamor.
Tum pavidæ tectis matres ingentibus errant :
Amplexæque tenent poftes, atque ofcula figunt.
Inftat vi patriâ Pyrrhus; nec clauftra, neque ipfi
Cuftodes fufferre valent: labat ariete crebro
Janua, et emoti procumbunt cardine poftes.
Fit via vi: rumpunt aditus, primofque trucidant
Immifli Danai, et latè loca milite complent.
Non fic, aggeribus ruptis cum fpumeus amnis
Exiit, oppofitafque evicit gurgite moles,

Fertur in arva furens cumulo, campofque per omnes
Cum ftabulis armenta trahit. vidi ipfe furentem

48

490

495

Cæde Neoprolemum, geminofque in limine Atridas: 500
Vidi Hecubam, centumque nurus, Priamumq; per aras
Sanguine fœdantem, quos ipfe facraverat, ignes.
Quinquaginta illi thalami, fpes tanta nepotum,
Barbarico poftes auro fpoliifque fuperbi,

Procubuere: tenent Danai, quà deficit ignis.

505

⚫ Forfitan et Friami fuerint quæ fata, requiras. Urbis ubi captæ cafum, convulfaque vidit

Limina tectorum, et medium in penetralibus hoftem; Arma diu fenior defueta trementibus ævo

Circundat nequicquam humeris, et inutile ferrum

Cingitur, ac denfos fertur moriturus in hoftes.
Edibus in mediis, nudoque fub ætheris axe
Ingens ara fuit, juxtàque veterrima laurus
Incumbens aræ, atque umbrâ complexa Penates.
Hic Hecuba, et natæ nequicquam altaria circum,
Præcipites atrâ feu tempeftate columbæ,
Condenfæ, et divím amplexæ fimulacra tenebant.

Ipfum autem fumptis Priamum juvenilibus armis
Ut vidit:
: quæ mens tam dira, miferrime conjux,
Impulit his cingi telis? aut quò ruis? inquit.

Non tali auxilio, nec defenforibus iftis

Tempus eget: non, fi ipfe meus nunc afforet Hector.
Huc tandem concede: hæc ara tuebitur omnes,
Aut moriere fimul. fic ore effata, recepit
Ad fefe, et facrâ longævum in fede locavit.
Ecce autem elapfus Pyrrhi de cæde Polites,
Unus natorum Priami, per tela, per hoftes
Porticibus longis fugit, et vacua atria luftrat
Sancius: illum ardens infefto vulnere Pyrrhus
Infequitur, jam jamque manu tenet, et prèmit hafta.
Ut tandem ante oculos evafit et ora parentum,
Concidit, ac multo vitam cum fanguine fudit.
Hic Priamus, quanquam in mediâ jam morte tenetur,

25 Non tamen abftinuit, nec voci, iræque pepercit:
At tibi pro fcelere, exclamat, pro talibus aufis
Dii (fi qua eft cœlo pietas, quæ talia curet)
Perfolvant grates dignas, et præmia reddant
Debita: qui nati coràm me cernere letum
Fecifti, et patrios fœdafti funere vultus.
At non ille, fatum quo te mentiris Achilles
Talis in hofte fuit Priamo; fed jura fidemque
Supplicis erubuit; corpufque exangue fepulchro
Reddidit Hectoreum, meque in mea regna remifit.
Sic fatus fenior, telumque imbelle fine ictu
Conjecit: rauco quod protinus ære repulfum,
Et fummo clypei nequicquam umbone pependit.
Cui Pyrrhus: referes ergo hæc, et nuncius ibis
Pelidæ genitori: illi mea triftia facta,

520

525

53.1

535

545

Degeneremque Neoptolemum narrare memento.
Nunc morere. hæc dicens, altaria ad ipfa trementem

549

Traxit, et in multo lapfantem fanguine nati:

Implicuitque comam lævâ; dextrâque corufcum
Extulit, ac lateri capulo tenus abdidit enfem.

Hæc finis Priami fatorum : hic exitus illum
Sorte tulit; Trojam incenfam et prolapfa videntem
Pergama, tot quondam populis terrifque fuperbum
Regnatorem Afiæ: jacet ingens litore truncus,
Avulfumque humeris caput, & fine nomine corpus.
At me tum primùm fævus circumftitit horror:
Obftupui: fubiit chari genitoris imago,
Ut regem æquævum crudeli vulnere vidi
Vitam exhalantem: fubüt deferta Creüfa,
Et direpta domus, et parvi cafus Iüli.
Refpicio, et, quæ fit me circum copia, luftro.
Deferuere omnes defeffi, et corpora faltu

355

569

565

Ad terram mifere, aut ignibus ægra dedere.

Jamque adeò fuper unus eram, cum limina Veftæ
Servantem, et tacitam fecretâ in fede latentem
Tyndarida aspicio: dant clara incendia lucem
Erranti, paffimque oculos per cuncta ferenti.
Illa fibi infeftos everfa ob Pergama Teucros,
Et pœnas Danaùm, et deferti conjugis iras
Permetuens, Trojæ et patriæ communis Erinnys,
Abdiderat fefe, atque aris invifa fedebat.
Exarfere ignes animo: fubit ira, cadentem
Ulcifci patriam, et fceleratas fumere pœnas.

170

575

Scilicet hæc Spartam incolumis patriafque Mycenas

Afpiciet? partoque ibit regina triumpho ;

Conjugiumque, domumque, patres, natofque videbit,
Iliadum turbâ et Phrygiis comitata miniftris ?
Occiderit ferro Priamus? Troja arferit igni?
Dardanium toties fudarit fanguine litus?

580

Non ita: namque etfi nullum memorabile nomen
Fœmineâ in pœnâ eft, nec habet victoria laudem;
Extinxiffe nefas tamen, et fumpfiffe merentis
Laudabor pœnas; animumque expleffe juvabit
Ultricis flammæ, et cineres fatiaffe meorum.
Talia jactabam, et furiatâ mente ferebar:

585

Cum mihi fe, non ante ocnlis tam clara, videndam

Obtulit,

Obtulit, et purâ per noctem in luce refulfit
Alma parens, confeffa deam ; qualifque videri
Cœlicolis et quanta folet; dextrâque prehenfum
.Continuit, rofeoque hæc infuper addidit ore:
Nate, quis indomitas tantus dolor excitat iras?
Quid furis? aut quònam noftri tibi cura receffit?
Non prius afpicies, ubi feffùm ætate parentem
Liqueris Anchisen? fuperet conjuxne Creüsa,
Afcaniufque puer? quos omnes undique Graiæ
Circum errant acies; et, ni mea cura refiftat,
Jam flammæ tulerint, inimicus et hauferit enfis.
Non tibi Tyndaridis facies invifa Lacænæ,
Culpatufve Paris; verùm inclementia divům
Has evertit opes, fternitque à culmine Trojam.
Afpice (namque omnem, quæ nunc obducta tuenti
Mortales hebetat vifus tibi, et humida circum

590

595

644

боз

Caligat, nubem eripiam: tu ne qua parentis

Juffa time, neu præceptis parere recufa.)
Hic ubi disjećtas moles, avulfaque faxis

Saxa vides, mixtoque undantem pulvere fumum;

Neptunus muros, magnoque emota tridenti

610

Fundamenta quatit, totamque à fedibus urbem

Eruit, hîc Juno Scaas fæviffima portas

Prima tenet, fociumque furens à navibus agmen
Ferro accincta vocat.

Jam fummas arces Tritonia, refpice, Pallas
Infedit, nimbo effulgens et Gorgone fævâ.
Ipfe pater Danais animos virefque fecundas
Sufficit: ipfe deos in Dardana suscitat arma.
Eripe, nate, fugam, finemque impone labori.

615

Nufquam abero, et tutum patrio te lumine fiftam.
Dixerat, et fpiflis noctis fe condidit umbris.
Apparent diræ facies, inimicaque Troja

620

Numina magna deûm.

Tum verò omne mihi vifum confidere in ignes
Ilium, et ex imo verti Neptunia Troja.

629

Ac veluti fummis antiquam in montibus ornum
Cùm ferro accifam crebrifque bipennibus inftant
Eruere agricolæ certatim ; illa ufque minatur,
Et tremefacta comam concuffo vertice nutat:
Vulneribus donec paulatim evicta, fupremum
Congemuit, traxitque jugis avulfa ruinam.
Defcendo, ac ducente deo flammam inter et hoftes
Expedior: dant tela locum; flammæque recedunt.
Aft ubi jam patriæ perventum ad limina fedis,
Antiquafque domos : genitor, quem tollere in altos
Optabam primum montes, primumque petebam,
Abnegat excisâ vitam producere Trojâ,
Exiliumque pati. vos ô quibus integer ævi
Sanguis, ait, folidæque fuo ftant robore vires;
Vos agitate fugam.

630

635

640

Me fi cœlicolæ voluiffent ducere vitam,

Has mihi fervaffent fedes: fatis una fuperque

Vidimus excidia, et captæ fuperavimus urbi.

Sic ô fic pofitum affati difcedite corpus.

Ipfe manu mortem inveniam : miferebitur hoftis,

649

Exuviafque petet: facilis jactura fepulchri eft.

Jampridem invifus divis et inutilis annos

Demoror, ex quo me divûm pater atque hominum rex

-650

Fulminis afflavit ventis, et contigit igni.
Talia perftabat memorans, fixufque manebat:
Nos contrà effufi lacrymis, conjuxque Creüfa,
Afcaniufque, omnifque domus : ne vertere fecum
Cuncta pater, fatoque urgenti incumbere vellet.
Abnegat, inceptoque et fedibus hæret in îfdem.
Rurfus in arma feror, mortemque miferrimus opto. 615
Nam quod confilium, aut quæ jam fortuna dabatur?
Mene efferre pedem, genitor, te poffe relicto
Sperafti? tantumque nefas patrio excidit ore?
Si nihil ex tantâ fuperis placet urbe relinqui;
Et fedet hoc animo; perituræque addere Troja
Teque tuofque juvat: patet isti janua leto.

660

Jam