Robora, et ingentem lato dedit ore feneftram. Apparet domus intus et atria longa patefcunt: Apparent Priami et veterum penetralia regum: Armatofque vident ftantes in limine primo. At domus interior gemitu miferoque tumultu Mifcetur: penitùfque cavæ plangoribus ædes Fœmineis ululant: ferit aurea fidera clamor. Tum pavidæ tectis matres ingentibus errant : Amplexæque tenent poftes, atque ofcula figunt. Inftat vi patriâ Pyrrhus; nec clauftra, neque ipfi Cuftodes fufferre valent: labat ariete crebro Janua, et emoti procumbunt cardine poftes. Fit via vi: rumpunt aditus, primofque trucidant Immifli Danai, et latè loca milite complent. Non fic, aggeribus ruptis cum fpumeus amnis Exiit, oppofitafque evicit gurgite moles,
Fertur in arva furens cumulo, campofque per omnes Cum ftabulis armenta trahit. vidi ipfe furentem
Cæde Neoprolemum, geminofque in limine Atridas: 500 Vidi Hecubam, centumque nurus, Priamumq; per aras Sanguine fœdantem, quos ipfe facraverat, ignes. Quinquaginta illi thalami, fpes tanta nepotum, Barbarico poftes auro fpoliifque fuperbi,
Procubuere: tenent Danai, quà deficit ignis.
⚫ Forfitan et Friami fuerint quæ fata, requiras. Urbis ubi captæ cafum, convulfaque vidit
Limina tectorum, et medium in penetralibus hoftem; Arma diu fenior defueta trementibus ævo
Circundat nequicquam humeris, et inutile ferrum
Cingitur, ac denfos fertur moriturus in hoftes. Edibus in mediis, nudoque fub ætheris axe Ingens ara fuit, juxtàque veterrima laurus Incumbens aræ, atque umbrâ complexa Penates. Hic Hecuba, et natæ nequicquam altaria circum, Præcipites atrâ feu tempeftate columbæ, Condenfæ, et divím amplexæ fimulacra tenebant.
Ipfum autem fumptis Priamum juvenilibus armis Ut vidit: : quæ mens tam dira, miferrime conjux, Impulit his cingi telis? aut quò ruis? inquit.
Non tali auxilio, nec defenforibus iftis
Tempus eget: non, fi ipfe meus nunc afforet Hector. Huc tandem concede: hæc ara tuebitur omnes, Aut moriere fimul. fic ore effata, recepit Ad fefe, et facrâ longævum in fede locavit. Ecce autem elapfus Pyrrhi de cæde Polites, Unus natorum Priami, per tela, per hoftes Porticibus longis fugit, et vacua atria luftrat Sancius: illum ardens infefto vulnere Pyrrhus Infequitur, jam jamque manu tenet, et prèmit hafta. Ut tandem ante oculos evafit et ora parentum, Concidit, ac multo vitam cum fanguine fudit. Hic Priamus, quanquam in mediâ jam morte tenetur,
25 Non tamen abftinuit, nec voci, iræque pepercit: At tibi pro fcelere, exclamat, pro talibus aufis Dii (fi qua eft cœlo pietas, quæ talia curet) Perfolvant grates dignas, et præmia reddant Debita: qui nati coràm me cernere letum Fecifti, et patrios fœdafti funere vultus. At non ille, fatum quo te mentiris Achilles Talis in hofte fuit Priamo; fed jura fidemque Supplicis erubuit; corpufque exangue fepulchro Reddidit Hectoreum, meque in mea regna remifit. Sic fatus fenior, telumque imbelle fine ictu Conjecit: rauco quod protinus ære repulfum, Et fummo clypei nequicquam umbone pependit. Cui Pyrrhus: referes ergo hæc, et nuncius ibis Pelidæ genitori: illi mea triftia facta,
Degeneremque Neoptolemum narrare memento. Nunc morere. hæc dicens, altaria ad ipfa trementem
Traxit, et in multo lapfantem fanguine nati:
Implicuitque comam lævâ; dextrâque corufcum Extulit, ac lateri capulo tenus abdidit enfem.
Hæc finis Priami fatorum : hic exitus illum Sorte tulit; Trojam incenfam et prolapfa videntem Pergama, tot quondam populis terrifque fuperbum Regnatorem Afiæ: jacet ingens litore truncus, Avulfumque humeris caput, & fine nomine corpus. At me tum primùm fævus circumftitit horror: Obftupui: fubiit chari genitoris imago, Ut regem æquævum crudeli vulnere vidi Vitam exhalantem: fubüt deferta Creüfa, Et direpta domus, et parvi cafus Iüli. Refpicio, et, quæ fit me circum copia, luftro. Deferuere omnes defeffi, et corpora faltu
Ad terram mifere, aut ignibus ægra dedere.
Jamque adeò fuper unus eram, cum limina Veftæ Servantem, et tacitam fecretâ in fede latentem Tyndarida aspicio: dant clara incendia lucem Erranti, paffimque oculos per cuncta ferenti. Illa fibi infeftos everfa ob Pergama Teucros, Et pœnas Danaùm, et deferti conjugis iras Permetuens, Trojæ et patriæ communis Erinnys, Abdiderat fefe, atque aris invifa fedebat. Exarfere ignes animo: fubit ira, cadentem Ulcifci patriam, et fceleratas fumere pœnas.
Scilicet hæc Spartam incolumis patriafque Mycenas
Afpiciet? partoque ibit regina triumpho ;
Conjugiumque, domumque, patres, natofque videbit, Iliadum turbâ et Phrygiis comitata miniftris ? Occiderit ferro Priamus? Troja arferit igni? Dardanium toties fudarit fanguine litus?
Non ita: namque etfi nullum memorabile nomen Fœmineâ in pœnâ eft, nec habet victoria laudem; Extinxiffe nefas tamen, et fumpfiffe merentis Laudabor pœnas; animumque expleffe juvabit Ultricis flammæ, et cineres fatiaffe meorum. Talia jactabam, et furiatâ mente ferebar:
Cum mihi fe, non ante ocnlis tam clara, videndam
Obtulit, et purâ per noctem in luce refulfit Alma parens, confeffa deam ; qualifque videri Cœlicolis et quanta folet; dextrâque prehenfum .Continuit, rofeoque hæc infuper addidit ore: Nate, quis indomitas tantus dolor excitat iras? Quid furis? aut quònam noftri tibi cura receffit? Non prius afpicies, ubi feffùm ætate parentem Liqueris Anchisen? fuperet conjuxne Creüsa, Afcaniufque puer? quos omnes undique Graiæ Circum errant acies; et, ni mea cura refiftat, Jam flammæ tulerint, inimicus et hauferit enfis. Non tibi Tyndaridis facies invifa Lacænæ, Culpatufve Paris; verùm inclementia divům Has evertit opes, fternitque à culmine Trojam. Afpice (namque omnem, quæ nunc obducta tuenti Mortales hebetat vifus tibi, et humida circum
Caligat, nubem eripiam: tu ne qua parentis
Juffa time, neu præceptis parere recufa.) Hic ubi disjećtas moles, avulfaque faxis
Saxa vides, mixtoque undantem pulvere fumum;
Neptunus muros, magnoque emota tridenti
Fundamenta quatit, totamque à fedibus urbem
Eruit, hîc Juno Scaas fæviffima portas
Prima tenet, fociumque furens à navibus agmen Ferro accincta vocat.
Jam fummas arces Tritonia, refpice, Pallas Infedit, nimbo effulgens et Gorgone fævâ. Ipfe pater Danais animos virefque fecundas Sufficit: ipfe deos in Dardana suscitat arma. Eripe, nate, fugam, finemque impone labori.
Nufquam abero, et tutum patrio te lumine fiftam. Dixerat, et fpiflis noctis fe condidit umbris. Apparent diræ facies, inimicaque Troja
Tum verò omne mihi vifum confidere in ignes Ilium, et ex imo verti Neptunia Troja.
Ac veluti fummis antiquam in montibus ornum Cùm ferro accifam crebrifque bipennibus inftant Eruere agricolæ certatim ; illa ufque minatur, Et tremefacta comam concuffo vertice nutat: Vulneribus donec paulatim evicta, fupremum Congemuit, traxitque jugis avulfa ruinam. Defcendo, ac ducente deo flammam inter et hoftes Expedior: dant tela locum; flammæque recedunt. Aft ubi jam patriæ perventum ad limina fedis, Antiquafque domos : genitor, quem tollere in altos Optabam primum montes, primumque petebam, Abnegat excisâ vitam producere Trojâ, Exiliumque pati. vos ô quibus integer ævi Sanguis, ait, folidæque fuo ftant robore vires; Vos agitate fugam.
Me fi cœlicolæ voluiffent ducere vitam,
Has mihi fervaffent fedes: fatis una fuperque
Vidimus excidia, et captæ fuperavimus urbi.
Sic ô fic pofitum affati difcedite corpus.
Ipfe manu mortem inveniam : miferebitur hoftis,
Exuviafque petet: facilis jactura fepulchri eft.
Jampridem invifus divis et inutilis annos
Demoror, ex quo me divûm pater atque hominum rex
Fulminis afflavit ventis, et contigit igni. Talia perftabat memorans, fixufque manebat: Nos contrà effufi lacrymis, conjuxque Creüfa, Afcaniufque, omnifque domus : ne vertere fecum Cuncta pater, fatoque urgenti incumbere vellet. Abnegat, inceptoque et fedibus hæret in îfdem. Rurfus in arma feror, mortemque miferrimus opto. 615 Nam quod confilium, aut quæ jam fortuna dabatur? Mene efferre pedem, genitor, te poffe relicto Sperafti? tantumque nefas patrio excidit ore? Si nihil ex tantâ fuperis placet urbe relinqui; Et fedet hoc animo; perituræque addere Troja Teque tuofque juvat: patet isti janua leto.
« PreviousContinue » |