355

365

Pygmalion, fcelere ante alios immanior omnes.
Quos inter medius venit furor: ille Sichæum,
Impius ante aras, atque auri cæcus amore,
Clam ferro incautum superat, securus amorum
Gerinanæ : factumque diu celavit ; et ægram,
Multa malus simulans, vanâ fpe lusitamantem.
Ipsa sed in somnis inhumati venit imago
Conjugis, ora modis attollens pallida miris:
Crudeles aras trajectaque pectora ferro
Nudavit, cæcumque domûs scelus omne retexit.
Tum celerare fugam, patriâque excedere suadet,
Auxiliumque viæ veteres tellure recludit
Thesauros ; ignotum argenti pondus et auri.
His commota, fugam Dido sociosque parabar.
Conveniunt, quibus aut odium crudele tyranni
Aut metus acer erat: naves, quæ fortè paratæ,
Corripiunt, onerantque auro : portantur avari
Pygmalionis opes pelago: dux fæmina facti.
Devenere locos, ubi nuncingentia cernes
Mänia, surgentemque novæ Carthaginis arcem:
Mercatique folum, facti de nomine Byrsam,
Taurino quantum possent circumdare tergo.
Sed vos qui tandem? quibus aut venistis ab oris?
Quove tenetis iter? Quærenti talibus ille
Suspirans, imoque trahens à pectore vocem:
Odea, si primâ repetens ab origine pergamn,
Et vacet annales nostroruin audire laborum ;
Ante diem claufo componet vesper Olympo.
Nos Trojâ antiquâ (si vestras fortè per aures
Trojæ nomen iit) diversa per æquora vectos,
Forte suâ Libycis tempestas appulit oris.
Sum pius Æneas, raptos qui ex hofte Penates
Classe veho mecum, famâ super æthera notus.
Italiam quæro patriam ; et genus ab Jove summo.
Bis denis Phrygium consceni navibus æquor,
Matre deâ monstrante viam, data fata secutus:

370

375

33

385

Vis septem convulfæ undis Euroque fuperfunt.
Ipse ignotus, egens, Libyæ deferta peragro,
Europâ atque Afiâ pulsus. Nec plura querentem
Passa Venus, medio fic interfata dolore eft:

390
Quisquis es, haud (credo) invisas cæleftibus auras
Vitales carpis, Tyriain qui adveneris urbem.
Perge modò, atque hinc te reginæ ad limina perfer:
Namque tibi reduces focios, claffemque relarain
Nuncio, et in tutum verfis Aquilonibus actam:

395 Ni frustra auguriuin vani docuere parentes. Aspice bis senos lætantes agmine cycnos, Æthereâ quos lapla plagâ Jovis ales aperto Turbabat cælo: nunc terras ordine longo Aut capere, aut captas jam defpectare videntur. Ut reduces illi ludunt ftridenribus alis,

400 Er cætu cinxere polum, canrusque dedere; Haud aliter puppefque tuæ, pubesque tuorum Aut portum renet, aut pleno fabit oftia velo. Perge modò, er quà te ducit via, dirige gressum.

405 Dixit : et avertens roseâ cervice refulfit, Ambrofiæque comæ divinum vertice odorem Spiravere: pedes veftis defluxit ad imos, Er vera incessu patuit dea. ille ubi matrem Agnovit, tali fugientem est voce secutus:

410 Quid narum toties crudelis tu quoque falfis Ludis imaginibus? cur dextræ jungere dextram Non datur, ac veras audire er reddere voces ? Talibus incusat, gressumque ad mænia tendit. At Venus obscuro gradientes aëre sepsit,

415 Et multo nebulæ circum dea fudir amictu : Cernere ne quis eos, neu quis contingere poflet, Molirive moram, aut veniendi poscere caufas. Ipsa Paphum sublimis abit, sedefque revisit Læta sưas: ubi templum illi, centumque Sabæo

420 Thure calent aræ, fertisque recentibus halant. Corripuere viam interea, quà semita monstrat.

Jamque

Jamque ascendebant collem, qui plurimus urbi!
Imminet, adversaique aspectat desuper arces.
Miratur molem Æneas, magalia quondam :
Miratur portas, strepitumque, er strata viarum.
Instant ardentes Tyrii: pars ducere muros,
Molirique arcem, er manibus fubvolvere laxa ;
Pars aptare locum tecto, et concludere sulco.
Jura magistratusque legunt, sanctumque fenatum.
Hîc portus alii effodiunt: hîc alta theatris
Fundamenta locant alii, immanesque columnas
Rupibus excidunt, scenis decora alta futuris.
Qualis apes æstate novâ per florea rura
Exercer lub Sole labor, cum gentis adultos
Educunt fætus ; aut cum liquentia melia
Stipant, et dulci diftendant nc tare cellas ;
Autonera accipiunt venientum ; aut agmine facło
Ignavum fucos pecus à prælepibus arcent:
Fervet opus, redolentque thymno fragrantia mella.
O fortunati, quorum jam menia surgunt !
Æneas ait, et fastigia suspicit urbis.
Infert se septus nebalâ, mirabile dictu,
Per medios, miscerque viris : neque cernitur alli.
Lucus in urbe fuit mediâ, lætislimus umbrâ,
Quo primum jactați undis et turbine Pæni
Effodere loco fignum, quod regia Juno
Monstrarat, caput acris equi: fic nam fore bello
Egregiam, et facilem victu per secula geotem.
Hic templum Junoni ingens Sidonia Dido
Condebat, donis opulentum et numine Divæ:
Ærea cui gradibus furgebant limina, nexæque
Ære trabes, foribus cardo ftridebar ahenis.
Hoc primùm in luco nova res oblata timorem
Leniic: hîc primùm Æneas sperare salutem
Ausus, et afflictis melius confidere rebus.
Namque, sub ingenti lustrat dum fingula templo,
Reginam opperiens; dum, quæ fortuna fit urbi,

G

Arti

Artificumque manus inter fe operumque laborem
Miratur: videt Iliacas ex ordine pugnas,

460
Bellaque jam famâ totum vulgata per orbem ;
Atridas, Priamumque et fævum ambobus Achillein.
Constitit, et lacrymans: Quis jam locus, inquit, Achate,
Quæ regio in terris noftri non plena laboris ?
En Priamus: sunt hîc etiam sua præmia laudi, 465
Sunt lacrymæ rerum, et menrem mortalia tangunt.
Solve metus: ferer hæc aliquam tibi fama falutem.
Sic ait: atque animum picturâ pascit inani,
Multa gemens, largoque humectat Aumine vultun.
Namque videbat, uti bellantes Pergama circumn 470
Hâc fugerent Graii, premeret Trojana juventus;
Mâc Phryges, instaret curru cristatus Achilles.
Nec procul hinc Rhefi niveis tentoria velis
Agnoscit lacrymans: primo quæ prodita fomno
Tydides multâ vastabat cæde cruentus;

475 Ardentesque avertit equos in castra, priusquam Pabula gustaffent Trojæ, Xanthumque bibissent. Parte aliâ fugiens amissis Troïlus armis, Infelix puer arque impar congressus Achilli, Fertur equis, curruque hærer resupinus inani, 480 Lora tenens tamen : huic cervixque comæque trahuntur Per terram, et versâ pulvis inscribitur haftâ. Interea ad templum non æquæ Palladis ibant Crinibus Iliades pallis, peplumque ferebant Suppliciter tristes, et tunfæ pectora palmis.

485 Diva folo fixos oculos aversa tenebat. Ter circum Iliacos rapraverat Hectora muros, Exanimumque auro corpus vendebat Achilles. Tum vero ingenrem gemitum dat pectore ab imo, Ut spolia, ut currus, utque ipfum corpus amici, Tendentemque manus Priamum confpexit inernies. Se quoque principibus permixtum agnovit Achivis, Eoasque acies, et nigri Memnonis arma. Ducit Amazonidum lunatis agmina peltis

Pen

490

SIO

Penthesilea furens, mediisque in millibus ardet, 495
Aurea subnectens exertæ cingula mammæ
Bellatrix, auderque viris concurrere virgo.
Hæc dum Dardanio Æneæ miranda videntur,
Dum stupet, obrutaque hærer defixus in uno;
Regina ad templum formâ pulcherrima Dido

Soo
Inceflit, inagnâ juvenum stipante catervâ.
Qualis in Eurotæ ripis, aut per juga Cynthi
Exercer Diana choros, quam mille securæ
Hinc atque hinc glomerantur Oreades: illa pharetram
Fert humero, gradiensque Deas supereminet omnes:
Latonæ tacitum pertentant gaudia pectus.

506 Talis erat Dido, talem se læta ferebat Per medios, instans operi regnisque futuris. Tum foribus Divæ, mediâ testudine templi, Sepra armis folioque alte subnixa, resedit. Jura dabar legesque viris, operumque laborem Partibus æquabat justis, aut sorte trahebat. Cum subito Æneas concursu accedere magno Anthea Sergestumque videt, fortemque Cloanthum, Teucrorumque alios : ater quos æquore turbo SI5 Dispulerat, penitusque alias avexeratoras. Obftupuit fimul ipse, simul percullus Achates Lætitiâque metuque, avidi conjungere dextras Ardebant: sed res animos incognita turbat. Dillimulant, et nube cavâ fpeculantur amieti, 520 Quæ fortuna viris, classem quo litore linquant, Quid veniant: cunctis nam lecti navibus ibant Orantes veniam, et templum clamore petebant. Poftquam introgressi, et coram data copia fandi, Maximus Ilioneus placido lic pectore cæpit:

525 O regina, novam cui condere Jupiter urbem, Justitiâque dedit gentes frænare superbas: Troës te miseri, ventis maria omnia vecti, Oramus: prohibe infandos à navibusignes, Parce pio generi, et propius res aspice noftras, 530