Et Cereale folum pomis agreftibus augent. I
Confumtis hic forte aliis, vt vertere morfus
Exiguam in Cererem penuria adegit edendi,
Et violare manu malisque audacibus orbem
Fatalis crufti, patulis nec parcere quadris: 25
Heus! etiam menfas confumimus?. inquit lulus.
Nec plura adludens. Ea vox audita laborum
Prima tulit finem, primamque loquentis ab ore

Eripuit

112 C. iam forte epulis Ven. vertere morfu pr. Rottend., quod pro verti dictum effe poffit; fed ortum eft ex morfu, morfum, quod habent aliquot Pier. 113 paenuria fcribunt duo Burm. 115 cruftam Bigot. Fuiffe qui frufti legerent, ex Cerda intelligitur. Cruftum est exquifitior et rarior forma pro vulgari, crusta. Argutatur et hic Servius. 116 Heu Parrhaf. confumfimus aliquot Pier, et tres Burman Diani, fi recte capio, item Pompon. Sab., nec male. Sic in hac re apud Lionyf ἀλλ' ἡμῖν ἤδη γε καὶ ἡ τράπεζα κατεδίδοσαι 117 Heinf diftinguere malebat: nec p, ailudens ea vox etc., quod bene expulit Burm. 118 primumq. Menag, pr. primaq, fec. Rottend. et Dor vill. primusque malit Trapp., quod profaico effet

bat. Eadem liba mox Cerea
le fohem, quatenus fubfternun
tur pomis: hoc augent Tro
iani pomis, impofita pomo
rum ftrue (vt augentur, cu
mulantur, arae donis), ear
dem paullo post exigua Ceres,
orbis fatalis crufti, et patulae
quadrae. cf. Moretum v. 46.
47. Mox penuria edendi, est
penuria eius, quod edendum
effet, comedi poffet; violare:
eo refert Cerda, quod menfa
inter res facras habebatur.
Poteft ferri; poteft etiam huc
aduocari locus ex Sext. Au
relio Vict. O. G. R. 10 con
fumtoque quod fuerat cibi crus
sam etiam de farreis menfis,
quas facratas fecum habebat,

Eripuit pater, ac ftupefactus numine preffit. 120 Continuo, Salue fatis mihi debita Tellus,

Vosque, ait, o fidi Troiae faluete Penates..
Hic domus, haec patria eft. Genitor mihi talia, namque
Nunc repeto, Anchifes fatorum arcana reliquit:
Quum te, nate, fames ignota ad litora vectum

F

Adcifis

119 Corripuit Ven.'; non male, inquit Heipfius. Burmannus coni. arripuit ; ; vti accipi, arripi, omen folet. Nihil tamen mutat, et eripere ad vulgarem fuperftitionem refert, tamquam prohibuerit Aeneas, ne Afcanius plura forte inominata fubiiceret, et ideo preffit, forte manu fua os Afcanii. Liberalior et fimplicior ratio videtur haec, quam in nota pofui: veripuit ad folam celeritatem dicentis, et interponentis verba spe&tat; exquifitius eft quam arripuit, rapuit. cf. fup. lib. II, 619. Sic deralew, goaęzúčew tà λeyóueva. cf. Guell. Nec hic de omi-* ne fed de vaticinii exitu et euentu agitur. preffit, eft vocem Afcanii repreffit; nam excepto fermone alter interpellatur et reprimitur, quo minus loqui pergat. et ftupef. eft in aliis. ftipefactus Pier, codd. etiam hic. n. dixit Parrhaf. n. poffit Goth. tert. 122 hic $. fep'tem apud Burm, cum Goth. fec. et Goth. pr. eft deeft Ven. et Goth. tert. 123 f. a. canebat Parrhaf

magis tum cum exitum habent. Eripuit fimpliciter dicti, quod Aeneas fubiicit, celeritatem declarat; ac preffit, vocem Afcanii repreffit, eumque loquentem interpellauit. ftupefacus numine, h. oraculo, vt iam alias vidimus.121.0 fidi Troiae faluete Penates. Haec perpetua Aeneae religio, vt Penates primo loco appellet. Promiserant tamen et illi, vnde fidi Penates, per fomnum, Aeneam Italiam effe aditurum, lib. III, 147. 162. 167 Hae nobis propriae fedes; hinc Dardanus ortus etc., vn de nunc v. 122: Haec domus, haec patria eft. Genitor mihi talia. Tribui h. 1. Anchilae vaticinium fupra a Celaeno, Harpyiarum vna, acceptum

12

1

(II, 255 fqq.) mox ab Heleno
confirmatum (lib. III, 394)
omnes Intpp. monent. Etfi
poetam malim fibi conftare,
tamen varia ad interpretan-
dum et excufandum afferri
poffunt Anchifaè omninoTM
poffunt:Anchйfae
partes vaticiniorum interpre
tandorum dantur a pocta et>
ab aliis (cf. Excurf. XVII ad
lib. II, p. 321. cf. Disquif. II,
1.6 fq.) ; igitur is Celaenus
quoque verba disertius expo-
fuit et faepe in ore habuit
atque ad animum reuocauit.-
Alii ad ea referre volunt, quae
Anchifen natum in locis infe-
ris docent lib. VI, 891. 892.
893. Sequitur hoc Ouwens
No&. Hag. p. 626 fq. Pro-
babile tamen eft, poetam de
Harpyiis fabulam fupra fecun-

Adcifis coget dapibus confumere menfas:
Tum fperare domos defeffus, ibique memento
Prima locare manu molirique aggere teda.

Haec erat illa fames: haec nos fuprema manebat,
Exitiis pofitura modum.

Quare agite, et primo laeti cum luminé folis,

125

130

Quae loca, quiue habeant homines, vbi moenia gentis,
Veftigemus, et a portu diuerfa petamus.
Nunc pateras libate Ioui, precibusque vocate
Anchifen genitorem, et vina reponite menfis.
Sic deinde effatus frondenti tempora ramo

Inplicat,

mont

et

125 Seruius interpretatur, quafi legerit: ancifis. Ambefts aliquot Pier. ex lib. III, 257, vt Heinf. monuit. affumptis Bigot. accenfis Gud. a m. pr. acceffis Goth. fec. 126 fuperare, fpirare, aberratt, apud Heinf. domus multi. defixus Ed. Ven. 127 trato Franc. 128 Haec erit Menag. alter. cum Goth. fec. haec vox Vratisl. bat fc. Anchifes, Seru. et Ed. Ven. manebant Rom., quod arridere poteft. Sic VI, 84 fed terra grauiora manent. 129 Exiliis coni. Burm.; et fic Goth., follenni varietate. Enimuero exitia funt calamitates, aerumnae, vt toties damnum, noxa, clades, et fimilia, Graecorum, ἔτη, βλάβη, λύμη, λοιγός, οἶτος et alia. 130 primum duo Burm. cum Goth. fce. Erf. limine Moret. fec., perpetuo lapfu. vid. VI, 255. 131 quaeue Doruill. habitant duo Burm. ex intpt. vbi m. grais Goth. tert. 133 libare nouis Goth. tert., praue et hoc. Libare pateras fatis intelligitur effe dictum pro: libare vinum; ne quis pateris emendandum putet; ctfi et hoc cleganter diceretur. notate Puget. 135 Sic demum fatus alter Hamb, affatus aliquot Burm. t. lauro tres eiusdém: quod arridere poteft; nam lauro abundabat ille tractus.

dis curis intexuiffe, et morte vt preces et facra faciant, cum
praeuentum reliqua non poomine accepto, tum efcenfu
tuiffe mutare vel accommo
dare. 125. accifis dapibus,
exquifite pro confumtis. mo.
liri aggere tecta, ornate, vr-
bem aedificare, quod fit val-
lo ducto.

133 fqq. Expectabas hoc a religiofo homine, Aenea, vt a religione initium faceret; inprimis cum follenne hoc fit,

vel aditu in locum optatum
facto. cf. inprimis Odyff. v,
353 fqq. Anchifen a filio con-
fecratum Lactant. I Inft. 15,
12 ex h. 1. probat. Factum
id iam lib. V vidimus. V.
134. reponite, pro apponite,
ponite, poetica ratione: vt
Georg. IV, 378, et pateras li
bare magis poeticum quam,
B 3
vinum.

135

Inplicat, et Geniumque loci, primamque deorum Tellurem, Nymphasque, et adhuc ignota precatur Flumina: tum Noctem, Noctisque orientia Signa, Idaeumque Iouem, Phrygiamque ex ordine Matrem, 140 Inuocat, et duplicis Coeloque Ereboque parentes. : Hic Pater omnipotens ter coelo clarus ab alto ... Intonuit: radiisque ardentem lucis et auro

Ipfe manu quatiens oftendit ab aethere nubem. Diditur hic fubito. Troiana per agmina rumor, 145 Adueniffe diem, quo debita moenia condant. Certatim inftaurant epulas, atque omine magno Crateras

138 noctuque coni. Voff., male; nam vulgare effet. notique Rom.
horrentia f. Parrhaf. 141 caelo ter Cuning. ex ed. princ. et 1476.
142 que abeft Doryill. et antra Goth. fec. Forte aura magis placere
poffit; nam proprie et docte aura lucis et fulminis dicitur; vt fupra
vidimus. Tamen nec male nubes ardens radiis et auro lucis pro vul❤
gari, radiis aureis; nota figura. μεpéλи xguroeidus, ex qua intònuit.
144 Deditur fcripti omnes Heinf., nifi quod tres dicitur, et Sprot
editur. Diditur tamen Pieriani aliquot exhibebant, et agnofcit Ge.
Fabric., ficque iam emendatum a Naugerio, et a Benedicto e Cod.
Pal. per agm. murmur Ven, et pro var. le&t. Gud, et pr. Hamburg.
145 condent aliquot Pier. et tres Heinf. cum Erf. Licet et hoc tueri.
146 ordine Zulich. agmine pr. Hamb. et Bigot.
Sed omine magn●

abfolute dictum, cum tam clarum et manifeftum augurium
ipfis datum effet, etc.

vinum. In precibus, quae
v. 136 fequuntur, auguftam
religionem faciunt et venera-
tionem mouent nomina deo-
rum, ex antiquiore religione
defumta, qua naturam, na-
turae partes, vires et elemen-
ta fere in precum, foederum
vel iurium iurandorum, for-
mulis ponunt, vt tot Homeri,
Apollonii, nam et is veteres
religiones fectatur, Aeschyli
et caeterorum Tragicorum,
etiam Herodoti locà docent.
In v. 139 domeftica numina

fubiicit, ex ordine εφεξῆς, deinceps, vt iam alibi vidimus. Congeffit multa ad fingulos verfus Cerda fatis otio. fe. In Genio loci argutan. tur Seruius et Pompon. Sab., dum Apollinem contendunt habendum effe. V. 140. du. plices Coeloque Ereboque parentes, vtrumque parentem, Ve. nerem inter deos, Anchisen inter Manes.

141-147. Augurium laetum, tonitru caelo fereno. Hoc v. 146 omen magnum. De

,

v. 147.

Crateras laeti ftatuunt, et vina coronant.

Poftera quum prima luftrabat lampade terras
Orta dies: vrbem, et finis, et litora gentis
Diuerfi explorant; haec fontis ftagna Numici,
Hunc Thybrim fluuium, hic fortis habitare Latinos.
Tum fatus Anchifa dele&tos ordine ab omni
Centum oratores augufta ad moenia regis
Ire iubet, ramis velatos Palladis omnes,

150.

Donaque ferre viro, pacemque expofcere Teucris. 155. Haud mora: feftinant iuffi, rapidisque feruntur

Paffibus.

148 primo aliquot

147 Crateram Moret. fec. vid. ad I, 724Pier. Etiam Benedictus veterem lectionem effe ait, cum primo. 150 Diuerfa Menag. pr. a m. pr. ex v. 132. hic f. Parrhaf. et Witt. Seruiana etiam h. 1. corruptelis et Grammaticorum nugis fcatent. Sed omnino pauca funt in ifta farragine, quae, nulla exploratione, praeuia, tallere ac fufcipere fe poffe adolefcentes fibi perfuadeant veLim. Habent Seruiana laudem fuam, fed non hanc, quam mihi ipfi aliquando perfuadere volcbam, vt ad interiorem poetae interpretatioaem multa inde lucrarer. 151 hinc f. pr. Rottend. 153 angufla Ven. 154 ramos tres Heinfii, ipfe malebat ramo. 155 viros pr. Rottend. ferre iubet Gud, a m. fec.

V. 147 vina coronaut, conf.

fup. I, 724

148—151. diuerft, secundum illa v. 132 a portu diuerfa petamus. Hinc itaque ad Tiberim, illinc ad Numicium vsque procurrunt, habitari loca a Latinis refcifcunt. Numici fontis ftagna vide in Excurf. III ad h. libr. Caeterum ab hoc inde loco obfervandum, quomodo in fumma rerum et hominum tenuitate legationem miffam et exceptam ornauerit et ad dignitatem miram extulerit, partim rerum defcriptionibus et adiunctis, partim verbis amplioribus.

152156. detectos ordine ab omni, ex omnibus ordinibus; non eft vrgendum. ramis velatos Palladis. inɛTY= gius, frondes oleagineas vittatas manibus praeferre putandi funt, vnde inf. v. 236. 237 ne temne, quod vltro Praeferimus manibus vittas ac. verba precantia. Res ipfa fatis nota: conf. inf. VIII, 116, 128. XI, 332, fed de modo loquendi quaerat aliquis. Sic et inf. XI, 101 velati ramis oleae et ap. Graecos v. c. So

A

phocl. Oed. 3 invnglaus nkä-
δοισιν ἐξετεμμένου. Scilicet
sipeodoy, velari, proprie de
corollis et vittis (vid. ad V,
B 4

2),