Templa manent hodie vastis innixa columnis; Perque quater denos itur in illa gradus. Fama refert illic signum cœleste fuisse. 50 5 Dum tibi. quæ vidi, referam; seu corporis umbra, Seu veri species, seu fuit ille sopor. Nox erat: et bifores intrabat luna fenestras, Mense fere medio quanta nitere solet. Publica me requies curarum somnus habebat, Fusaque erant toto languida membra toro; 55 Cum subito pennis agitatus inhorruit aer, Et gemuit parvo mota fenestra sono. 10 Territus in cubitum relevo mea membra sinistrum: 60 Quoque minus dubites, stat basis orba dea; Araque, quæ fuerat natura candida saxi, Decolor affuso tincta cruore rubet. Fœmina sacra facit, tædæ non nota jugali, Quæ superat Scythicas nobilitate nurus. Sacrifici genus est (sic instituere priores) Advena virgineo cæsus ut ense cadat. Regna Thoas habuit, Mæotide clarus in ora: Nec fuit Euxinis notior alter aquis. Sceptra tenente illo liquidas fecisse per auras Nescio quam dicunt Iphigenian iter; Quam levibus ventis sub nube per aera vectam Creditur his Phoebe deposuisse locis. Præfuerat templo multos ea rite per annos, Invita peragens tristia sacra manu. Cum duo velifera juvenes venere carina, Presseruntque suo littora nostra pede. 65 Par fuit his ætas, et amor : quorum alter Orestes, Hic negat: inque vicem pugnat uterque mori. Exstitit hoc unum, quo non convenerit illis. Cætera par concors et sine lite fuit. Dum peragunt pulchri juvenes certamen amoris, Ad fratrem scriptas exarat illa notas. 90 Ad fratrem mandata dabat, cuique illa dabantur (Humanos casus adspice) frater erat. Nec mora; de templo rapiunt simulacra Dianæ : 100 Clamque per immensas puppe feruntur aquas. Mirus amor juvenum, quamvis abiere tot anni, 95 In Scythica magnum nunc quoque nomen habet. Fabula narrata est postquam vulgaris ab illo, Laudarunt omnes facta piamque fidem. Scilicet hac etiam, qua nulla ferocior, ora Nomen amicitiæ barbara corda movet. Quid facere Ausonia geniti debetis in Urbe, Cum tangant diros talia facta Getas ? Adde, quod est animus semper tibi mitis, et altæ Indicium mores nobilitatis habet; Quos Volesus patrii cognoscat nominis auctor, Quos Numa maternus non neget esse suos; Adjectique probent genitiva ad nomina Cotta, Si tu non esses, interitura domus. Digne vir hac serie, lapso succurrere amico Conveniens istis moribus esse puta. EPISTOLA III. FABIO MAXIMO. Si vacat exiguum profugo dare tempus amico O sidus Fabiæ Maxime gentis, ades; 104 110 In nullum mea mens grande vacavit opus. Pro quibus exsilium misero mihi reddita merces: 50 Dum damus arma tibi, dum te, lascive, docemus, At tu (sic habeas ferientes cuncta sagittas; 65 70 Nil nisi concessum nos te didicisse magistro, Non potes a culpa dicere abesse tua. Ut tamen adspicerem, consolarerque jacentem, Lapsa per immensas est mihi penna vias. Hæc loca tum primum vidi, cum matre rogante Phasias est telis fixa puella meis. 74 80 90 Cunctaque lætitiæ plena triumphus habet Si dubitem, quin his faveas, o Maxime, dictis, 95 Nec, quod erat candens, fit terebinthus, ebur. Conveniens animo genus est tibi: nobile namque Pectus, et Herculeæ simplicitatis habes. 100 Livor, iners vitium, mores non exit in altos, Ad medicam dubius confugit æger opem. Non opus est magnis placido lectore poetis; Quamlibet invitum difficilemque tenent. Nos, quibus ingenium longi minuere labores, Aut etiam nullum forsitan ante fuit, Viribus infirmi, vestro candore valemus. Quem mihi si demas, omnia rapta putem. Cunctaque cum mea sint propenso nixa favore, Præcipuum veniæ jus habet ille liber. Spectatum vates alii scripsere triumphum. Est aliquid memori visa notare manu. Nos ea vix avidam vulgo captata per aurem Scripsimus: atque oculi fama fuere mei. Scilicet affectus similes, aut impetus idem, Rebus ab auditis conspicuisque venit? 10 16 20 25 30 Nec nitor argenti, quem vos vidistis, et auri, 35 Nec mihi nota ducum, nec sunt mihi nota loco Adde quod, assiduam domini meditata querelam, Ad lætum carmen vix mea versa lyra est, Vix bona post tanto quærenti verba subibant : Et guadere aliquid res mihi visa nova est. Utque reformidant insuetum lumina solem, 45 50 Sic ad lætitiam mens mea segnis erat. Dum venit huc rumor,properataque carmina fiunt, Carmina, non possum pro quibus ipse loqui, Scripta placent a morte fere: quia lædere vivos Livor, et injusto carpere dente solet. Si genus est mortis male vivere; terra moratur : 80 Ferre etiam molles elegi tam vasta triumphi 85 Pondera disparibus non potuere rotis. Quo pede nunc utar, dubia est sententia nobis, Alter enim de te, Rhene, triumphus adest. Irrita verorum non sunt præsagia vatum. Danda Jovi laurus, dum prior illa viret. 90 Nec mea verba legis, qui sum submotus ad Is trum, Non bene pacatis flumina pota Getis: Ista dei vox est; deus est in pectore nostro. Quid cessas currum, pompamque parare trium phis, Livia? jam nullas dant tibi bella moras. Perfida damnatas Germania projicit hastas. 95 100 Jam pondus dices omen habere meum. Et quæ præterea virtus invicta tuorum EPISTOLA V. MAXIMO COTTE. 105 110 Quam legis, unde tibi mittatur epistola, quæris? Qui tibi, quam mallet præsens afferre salutem, 5 10 Lecta satis multas, pauca fuisse queror. Et magis adducto pomum decerpere ramo, At nisi peccassem, nisi me mea Musa fugasset, Utque fui solitus, sedissem forsitan unus 20 Major et implesset præcordia nostra voluptas, 25 Ingenio nitor non periisse meo. 30 Redde vicem: nec rara tui monumenta laboris 35 Non vetat ille sui quenquam meminisse sodalis; Cur, dum tuta times, facis ut reverentia talis 15 Vidimus, et refici, nen prohibente Jove. 20 Hæc quoque, Naso, feres: etenim pejora tulisti. Ad mala jam pridem non sumus ulla rudes. Venimus in Geticos fines; moriamur in illis : Parcaque ad extremum, qua mea cœpit, eat. 20 Spem juvet amplecti; quæ non juvat irrita semper; Et fieri cupias si qua, futura putes. Proximus huic gradus est, bene desperare salutem, Seque semel vera scire perisse fide. Curando fieri quædam majora videmus 25 30 Vulnera, quæ melius non tetigisse fuit. Mitius ille perit, subita qui mergitur unda, Quam sua qui tumidis brachia lassat aquis. Cur ego concepi Scythicis me posse carere Finibus, et terra prosperiore frui? Cur aliquid de me speravi lenius unquam ? An fortuna mihi sic mea nota fuit? Torqueor en gravius; repetitaque forma locorum Exsilium renovat triste, recensque facit. Est tamen utilius, studium cessasse meorum, 85 Quam, quas admorint, non valuisse preces. Magna quidem res est, quam non audetis, amici; Sed si quis peteret, qui dare vellet, erat. Dummodo non vobis hoc Cæsaris ira negarit; Fortiter Euxinis im.noriemur aquis. 40 EPISTOLA VIII. MAXIMO Quæ tibi, quærebam, memorem testantia curam Dona Tomitanus mittere posset ager Dignus es argento, fulvo quoque dignior auro: Sed te, cum donas, ista juvare solent. 10 Nec tamen hæc loca sunt ullo pretiosa metallo. 5 15 20 Hos habet hæc calamos, hos hæc habet ora libellos. Hæc viget in nostris, Maxime, Musa locis. Quæ quanquam misisse pudet, quia parva viden tur, Tu tamen hæc, quæso, consule missa boni. EPISTOLA IX. BRUTO. Quod sit in his eadem sententia, Brute, libellis, Carmina nescio quem carpere nostra refers: Nil nisi me terra fruar ut propiore rogare, Et, quam sim denso cinctus ab hoste, queri. O quam de multis vitium reprehenditur unum! 5 Hoc peccat solum si mea Musa, bene est. Ipse ego librorum video delicta meorum ; Cum sua plus justo carmina quisque probet. Auctor opus laudat. Sic forsitan Agrius olim Thersiten facie dixerit esse bona. 10 Judicium tamen hic nostrum non decipit error; Nec, quicquid genui, protinus illud amo. Cur igitur, si me videam delinquere, peccem, Et patiar scripto crimen inesse, rogas. Non eadem ratio est, sentire et demere morbos. Sensus inest cunctis; tollitur arte malum. 16 Sæpe aliquod cupiens verbum mutare, relinquo Judicium vires destituuntque meum. Sæpe piget (quid enim dubitem tibi vera fateri ?) Corrigere, et longi ferre laboris onus. Scribentem juvat ipse favor, minuitque laborem ; Cumque suo crescens pectore fervet opus. Corrigere at res est tanto magis ardua, quanto Magnus Aristarcho major Homerus erat. Sic animum lento cararum frigore lædit, Ut cupidi cursor frena retentat equi. Atque ita di mites minuant mihi Cæsaris iram, Ossaque pacata nostra tegantur humo; 20 25 Accipe, Pompei, deductum carmen ab illo, Oblitus potero non tamen esse tui, Verba, nec officio crimen inesse putes. 10 16 20 Nec mihi munificas arca negavit opes. Nunc quoque nil subitis clementia territa fatis 25 Auxilium vitæ fertque feretque meæ. Unde, roges forsan, fiducia tanta futuri : Sit mihi quod fecit quisque tuetur opus. Ut Venus artificis labor est et gloria Coi, 31 Equoreo madidas quæ premit imbre comas; Arcis ut Actææ vel eburna vel ænea custos Bellica Phidiaca stat dea facta manu; 6 Orba tamen numeris cessavit epistola nunquam darem? 10 Quis mel Aristæo, quis Baccho vina Falerno, Mittere carmen ad hunc, frondes erat addere sylvis. Hæc mihi cunctandi causa, Severe, fuit. Nec tamen ingenium nobis respondet ut ante: Sed siccum sterili vomere littus aro. Scilicet ut limus venas excæcat in undis, Læsaque suppresso fonte resistit aqua ; Pectora sic mea sunt limo vitiata malorum, Et carmen vena pauperiore fluit. 16 20 Si quis in hac ipsum terra posuisset Homerum, est. 35 Excitat auditor studium: laudataque virtus Vindicat ut Calamis laudem, quos fecit, equo- Sed quid solus agam? quaque infelicia perdam Otia materia, surripiamque diem? Nam quia nec vinum, nec me tenet alea fallax, Per quæ clam tacitum tempus abire solet; Nec me, quod cuperem, si per fera bella lice ret, Oblectat cultu terra novata suo: Quid, nisi Pierides, solatia frigida, restat, Non bene de nobis quæ meruere deæ ? 45 At tu, cui bibitur felicius Aonius fons, mus, Huc aliquod curæ mitte recentis opus. 50 |