Page images
PDF
EPUB

Templa manent hodie vastis innixa columnis; Perque quater denos itur in illa gradus. Fama refert illic signum cœleste fuisse.

50

5

Dum tibi. quæ vidi, referam; seu corporis umbra, Seu veri species, seu fuit ille sopor. Nox erat: et bifores intrabat luna fenestras, Mense fere medio quanta nitere solet. Publica me requies curarum somnus habebat, Fusaque erant toto languida membra toro; 55 Cum subito pennis agitatus inhorruit aer, Et gemuit parvo mota fenestra sono. 10 Territus in cubitum relevo mea membra sinistrum:

60

Quoque minus dubites, stat basis orba dea; Araque, quæ fuerat natura candida saxi, Decolor affuso tincta cruore rubet. Fœmina sacra facit, tædæ non nota jugali, Quæ superat Scythicas nobilitate nurus. Sacrifici genus est (sic instituere priores) Advena virgineo cæsus ut ense cadat. Regna Thoas habuit, Mæotide clarus in ora: Nec fuit Euxinis notior alter aquis. Sceptra tenente illo liquidas fecisse per auras Nescio quam dicunt Iphigenian iter; Quam levibus ventis sub nube per aera vectam Creditur his Phoebe deposuisse locis. Præfuerat templo multos ea rite per annos, Invita peragens tristia sacra manu. Cum duo velifera juvenes venere carina, Presseruntque suo littora nostra pede.

65

[blocks in formation]
[blocks in formation]

Par fuit his ætas, et amor : quorum alter Orestes,
Alter erat Pylades. Nomina fama tenet. 70
Protinus immitem Triviæ ducuntur ad aram,
Evincti geminas ad sua terga manus.
Spargit aqua captos lustrali Graia sacerdos,
Ambiat ut fulvas infula longa comas.
Dumque parat sacrum, dum velat tempora vittis;
Dum tardæ causas invenit usque moræ ;
Non ego crudelis, juvenes ignoscite, dixit;
Sacra suo facio barbariora loco.

[blocks in formation]

Hic negat: inque vicem pugnat uterque mori. Exstitit hoc unum, quo non convenerit illis. Cætera par concors et sine lite fuit. Dum peragunt pulchri juvenes certamen amoris, Ad fratrem scriptas exarat illa notas. 90 Ad fratrem mandata dabat, cuique illa dabantur (Humanos casus adspice) frater erat. Nec mora; de templo rapiunt simulacra Dianæ :

100

Clamque per immensas puppe feruntur aquas. Mirus amor juvenum, quamvis abiere tot anni, 95 In Scythica magnum nunc quoque nomen habet. Fabula narrata est postquam vulgaris ab illo, Laudarunt omnes facta piamque fidem. Scilicet hac etiam, qua nulla ferocior, ora Nomen amicitiæ barbara corda movet. Quid facere Ausonia geniti debetis in Urbe, Cum tangant diros talia facta Getas ? Adde, quod est animus semper tibi mitis, et altæ Indicium mores nobilitatis habet; Quos Volesus patrii cognoscat nominis auctor, Quos Numa maternus non neget esse suos; Adjectique probent genitiva ad nomina Cotta, Si tu non esses, interitura domus. Digne vir hac serie, lapso succurrere amico Conveniens istis moribus esse puta.

EPISTOLA III.

FABIO MAXIMO.

Si vacat exiguum profugo dare tempus amico O sidus Fabiæ Maxime gentis, ades;

104

110

[blocks in formation]

In nullum mea mens grande vacavit opus.
Nec satis id fuerat; stultus quoque carmina feci,
Artibus ut posses non rudis esse meis.

Pro quibus exsilium misero mihi reddita merces:
Id quoque in extremis, et sine pace, locis. 40
At non Chionides Eumolpus in Orphea talis,
In Phryga nec Satyrum talis Olympus erat.
Præmia nec Chiron ab Achilli talia cepit:
Pythagoræque ferunt non nocuisse Numam. 41
Nomina neu referam longum collecta per ævum,
Discipulo perii solus ab ipse meo.

50

Dum damus arma tibi, dum te, lascive, docemus,
Hæc te discipulo dona magister habet.
Scis tamen, ut liquido juratus dicere possis,
Non me legitimos sollicitasse toros.
Scripsimus hæc istis, quarum nec vitta pudicos
Contingit crines, nec stola longa pedes.
Dic, precor, ecquando didicisti fallere nuptas,
Et facere incertum per mea jussa genus?
An sit ab his omnis rigide submota libellis, 55
Quam lex furtivos arcet habere viros?
Quid tamen hoc prodest, vetiti si lege severa
Credor adulterii composuisse notas?

At tu (sic habeas ferientes cuncta sagittas;
Sic nunquam rapido lampades igne vacent; 60
Sic regat imperium, terrasque coerceat omnes
Cæsar, ab Enea qui tibi fratre nepos)
Effice, sit nobis non implacabilis ira;
Meque loco plecti commodiore velit.
Hæc ego visus eram puero dixisse volucri ;
Hos visus nobis ille dedisse sonos.
Per mea tela faces, et per mea tela sagittas,
Per matrem juro, Cæsareumque caput:

65

70

Nil nisi concessum nos te didicisse magistro,
Artibus et nullum crimen inesse tuis.
Utque hoc, sic utinam defendere cætera posses!
Scis aliud, quod te læserit, esse magis.
Quicquid id est, (neque enim debet dolor ille
referri,)

Non potes a culpa dicere abesse tua.
Tu licet erroris sub imagine crimen obumbres;
Non gravior merito vindicis ira fuit:

Ut tamen adspicerem, consolarerque jacentem, Lapsa per immensas est mihi penna vias. Hæc loca tum primum vidi, cum matre rogante Phasias est telis fixa puella meis.

74

80

[blocks in formation]

90

Cunctaque lætitiæ plena triumphus habet
Dum domus, et nati, dum mater Livia gaudet;
Dum gaudes patriæ magne ducisque pater;
Dum tibi gratatur populus, totamque per Urbem
Omnis odoratis ignibus ara calet;
Dum faciles aditus præbet venerabile templum ;
Sperandum nostras posse valere preces.
Dixit; et aut ille est tenues dilapsus in auras,
Creperunt sensus aut vigilare mei.

Si dubitem, quin his faveas, o Maxime, dictis, 95
Memnonio cygnos esse colore putem.
Sed neque mutatur nigra pice lacteus humor,

Nec, quod erat candens, fit terebinthus, ebur. Conveniens animo genus est tibi: nobile namque Pectus, et Herculeæ simplicitatis habes. 100 Livor, iners vitium, mores non exit in altos,

[blocks in formation]

Ad medicam dubius confugit æger opem. Non opus est magnis placido lectore poetis; Quamlibet invitum difficilemque tenent. Nos, quibus ingenium longi minuere labores, Aut etiam nullum forsitan ante fuit, Viribus infirmi, vestro candore valemus.

Quem mihi si demas, omnia rapta putem. Cunctaque cum mea sint propenso nixa favore, Præcipuum veniæ jus habet ille liber. Spectatum vates alii scripsere triumphum. Est aliquid memori visa notare manu. Nos ea vix avidam vulgo captata per aurem Scripsimus: atque oculi fama fuere mei. Scilicet affectus similes, aut impetus idem, Rebus ab auditis conspicuisque venit?

10

16

20

25

30

Nec nitor argenti, quem vos vidistis, et auri,
Quod mihi defuerit, purpuraque illa, queror.
Sed loca, sed gentes formatæ mille figuris
Nutrissent carmen, præliaque ipsa, meum.
Et regum vultus, certissima pignora mentis,
Juvissent aliqua forsitan illud opus.
Plausibus ex ipsis populi, lætoque favore,
Ingenium quodvis incaluisse potest.
Tamque ego sumsissem tali clamore vigorem,
Quam rudis audita miles ad arma tuba.
Pectora sint nobis nivibus glacieque licebit,
Atque hoc, quem patior, frigidiora loco;
Illa ducis facies, in curru stantis eburno,
Excuteret frigus sensibus omne meis.
His ego defectus, dubiisque auctoribus usus,
Ad vestri venio jure favoris opem.

35

Nec mihi nota ducum, nec sunt mihi nota loco

[blocks in formation]

Adde quod, assiduam domini meditata querelam,

Ad lætum carmen vix mea versa lyra est, Vix bona post tanto quærenti verba subibant : Et guadere aliquid res mihi visa nova est. Utque reformidant insuetum lumina solem,

45

50

Sic ad lætitiam mens mea segnis erat.
Est quoque cunctarum novitas carissima rerum ;
Gratiaque officio, quod mora tardat, abest.
Cætera certatim de magno scripta triumpho
Jam pridem populi suspicor ore legi.
Illa bibit sitiens lector, mea pocula plenus: 55
Illa recens pota est, nostra tepescit aqua.
Non ego cessavi, nec fecit inertia serum :
Ultima me vasti sustinet ora freti.

Dum venit huc rumor,properataque carmina fiunt,
Factaque eunt ad vos, annus abisse potest. 60
Nec minimum refert, intacta rosaria primus,
An sera carpas pæne relicta manu.
Quid mirum, lectis exhausto floribus horto,
Si duce non facta est digna corona suo?
Deprecor, hæc vatum contra sua carmina ne qui
Dicta putet, Pro se Musa locuta mea est. 66
Sunt mihi vobiscum communia sacra, poetæ ;
In vestro miseris si licet esse choro.
Magnaque pars animæ mecum vixistis, amici:
Hac ego vos absens nunc quoque parte colo. 70
Sint igitur vestro mea commendanda favori

Carmina, non possum pro quibus ipse loqui, Scripta placent a morte fere: quia lædere vivos Livor, et injusto carpere dente solet.

Si genus est mortis male vivere; terra moratur :
Et desunt fatis sola sepulcra meis.
76
Denique, opus nostræ culpetur ut undique curæ
Officium nemo, qui reprehendat, erit
Ut desint vires, tamen est laudanda voluntas:
Hac ego contentos auguror esse deos.
Hæc facit, ut veniat pauper quoque gratus ad aras,
Et placeat caso non minus agna bove.
Res quoque tanta fuit, quantæ subsistere summo
Eneidos vati grande fuisset onus.

80

Ferre etiam molles elegi tam vasta triumphi 85 Pondera disparibus non potuere rotis.

Quo pede nunc utar, dubia est sententia nobis, Alter enim de te, Rhene, triumphus adest. Irrita verorum non sunt præsagia vatum.

Danda Jovi laurus, dum prior illa viret. 90

Nec mea verba legis, qui sum submotus ad Is

trum,

Non bene pacatis flumina pota Getis:

Ista dei vox est; deus est in pectore nostro.
Hæc duce prædico vaticinorque deo.

Quid cessas currum, pompamque parare trium

phis,

Livia? jam nullas dant tibi bella moras. Perfida damnatas Germania projicit hastas.

95

100

Jam pondus dices omen habere meum.
Crede, brevique fides aderit; geminabit honorem
Filius, et junctis, ut prius, ibit equis.
Prome, quod injicias humeris victoribus, ostrum.
Ipsa potest solitum nosse corona caput.
Scuta sed et galeæ gemmis radientur et auro,
Stentque super vinctos trunca tropaa viros.
Oppida turritis cingantur eburnea muris;
Fictaque res vero more putetur agi.
Squalidus immissos fracta sub arundine crines
Rhenus, et infectas sanguine portet aquas.
Barbara jam capti poscunt insignia reges,
Textaque fortuna divitiora sua.

Et quæ præterea virtus invicta tuorum
Sæpe parata tibi, sæpe paranda facit.
Di. quorum monitu sumus eventura locuti,
Verba, precor, celeri nostra probate fide.

EPISTOLA V.

MAXIMO COTTE.

105

110

Quam legis, unde tibi mittatur epistola, quæris?
Hinc, ubi cæruleis jungitur Ister aquis.
Ut regio dicta est, succurrere debet et auctor,
Læsus ab ingenio Naso poeta suo.

Qui tibi, quam mallet præsens afferre salutem, 5
Mittit ab hirsutis, Maxime Cotta, Getis.
Legimus, o juvenis patrii non degener oris,
Dicta tibi pleno verba diserta foro.
Quæ, quanquam lingua mihi sunt properante
per horas

10

Lecta satis multas, pauca fuisse queror.
Plura sed hæc feci relegendo sæpe; nec unquam
Non mihi, quam primo, grata fuere magis.
Cumque nihil toties lecta e dulcedine perdant,
Viribus illa suis, non novitate, placent.
Felices, quibus hæc ipso cognoscere in actu, 15
Et tam facundo contigit ore frui!
Nam quanquam sapor est allata dulcis in unda,
Gratius ex ipso fonte bibuntur aquæ.

Et magis adducto pomum decerpere ramo,
Quam de cælata sumere lance juvat.

At nisi peccassem, nisi me mea Musa fugasset,
Quod legi, tua vox exhibuisset opus.

Utque fui solitus, sedissem forsitan unus
De centum judex in tua verba viris.

20

Major et implesset præcordia nostra voluptas, 25
Cum traherer dictis annueremque tuis.
Quem quoniam fatum, vobis patriaque relictis,
Inter inhumanos maluit esse Getas;
Quod licet, ut videar tecum magis esse, legenda
Sæpe, precor, studii pignora mitte tui:
Exemploque meo, nisi dedignaris id ipsum,
Utere; quod nobis rectius ipse dares.
Namque ego, qui perii jam pridem, Maxime,
vobis,

Ingenio nitor non periisse meo.

30

Redde vicem: nec rara tui monumenta laboris 35
Accipiant nostræ, grata futura, manus.
Dic tamen, o juvenis studiorum plene meorum,
Ecquid ab his ipsis admoneare mei?

[blocks in formation]

Non vetat ille sui quenquam meminisse sodalis;
Nec prohibet tibi me scribere, teque mihi.
Nec scelus admittas, si consoleris amicum,
Mollibus et verbis aspera fata leves.

Cur, dum tuta times, facis ut reverentia talis 15
Fiat in Augustos invidiosa deos?
Fulminis aflatos interdum vivere telis

Vidimus, et refici, nen prohibente Jove.
Nec, quia Neptunus navem lacerarat Ulixis,
Leucothee nanti ferre negavit opem.
Crede mihi, miseris cœlestia numina parcunt:
Nec semper læsos, et sine fine, premunt.
Principe nec nostro deus est moderatior ullus.
Justitia vires temperat ille suas.

20

[merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]
[blocks in formation]

Hæc quoque, Naso, feres: etenim pejora tulisti.
Jam tibi sentiri sarcina nulla potest.
Ductus ab armento taurus detrectat aratrum, 15
Subtrahit et duro colla novella jugo.
Nos, quibus adsuevit fatum crudeliter uti,

Ad mala jam pridem non sumus ulla rudes. Venimus in Geticos fines; moriamur in illis : Parcaque ad extremum, qua mea cœpit, eat. 20 Spem juvet amplecti; quæ non juvat irrita semper;

Et fieri cupias si qua, futura putes. Proximus huic gradus est, bene desperare salutem,

Seque semel vera scire perisse fide. Curando fieri quædam majora videmus

25

30

Vulnera, quæ melius non tetigisse fuit. Mitius ille perit, subita qui mergitur unda, Quam sua qui tumidis brachia lassat aquis. Cur ego concepi Scythicis me posse carere Finibus, et terra prosperiore frui? Cur aliquid de me speravi lenius unquam ? An fortuna mihi sic mea nota fuit? Torqueor en gravius; repetitaque forma locorum Exsilium renovat triste, recensque facit. Est tamen utilius, studium cessasse meorum, 85 Quam, quas admorint, non valuisse preces. Magna quidem res est, quam non audetis, amici; Sed si quis peteret, qui dare vellet, erat. Dummodo non vobis hoc Cæsaris ira negarit; Fortiter Euxinis im.noriemur aquis.

40

EPISTOLA VIII.

MAXIMO

Quæ tibi, quærebam, memorem testantia curam Dona Tomitanus mittere posset ager

Dignus es argento, fulvo quoque dignior auro: Sed te, cum donas, ista juvare solent.

10

Nec tamen hæc loca sunt ullo pretiosa metallo. 5
Hostis ab agricola vix sinit illa fodi.
Purpura sæpe tuos fulgens prætexit amictu:
Sed non Sarmatica tingitur illa manu.
Vellera dura ferunt pecudes, et Palladis uti
Arte Tomitanæ non didicere nurus.
Fœmina pro lana Cerealia munera frangit,
Suppositoque gravem vertice portat aquam.
Non hic pampineis amicitur vitibus ulmus:
Nulla premunt ramos pondere poma suo.
Tristia deformes pariunt absinthia campi,
Terraque defructu quam sit amara docet.
Nil igitur tota Ponti regione sinistri,
Quod mea sedulitas mittere posset, erat.
Clausa tamen misi Scythica tibi tela pharetra :
Hoste precor fiant illa cruenta tuo.

15

20

Hos habet hæc calamos, hos hæc habet ora libellos.

Hæc viget in nostris, Maxime, Musa locis. Quæ quanquam misisse pudet, quia parva viden

tur,

Tu tamen hæc, quæso, consule missa boni.

EPISTOLA IX.

BRUTO.

Quod sit in his eadem sententia, Brute, libellis, Carmina nescio quem carpere nostra refers: Nil nisi me terra fruar ut propiore rogare,

Et, quam sim denso cinctus ab hoste, queri. O quam de multis vitium reprehenditur unum! 5 Hoc peccat solum si mea Musa, bene est. Ipse ego librorum video delicta meorum ;

Cum sua plus justo carmina quisque probet. Auctor opus laudat. Sic forsitan Agrius olim Thersiten facie dixerit esse bona. 10 Judicium tamen hic nostrum non decipit error; Nec, quicquid genui, protinus illud amo. Cur igitur, si me videam delinquere, peccem, Et patiar scripto crimen inesse, rogas. Non eadem ratio est, sentire et demere morbos. Sensus inest cunctis; tollitur arte malum. 16 Sæpe aliquod cupiens verbum mutare, relinquo Judicium vires destituuntque meum. Sæpe piget (quid enim dubitem tibi vera fateri ?) Corrigere, et longi ferre laboris onus. Scribentem juvat ipse favor, minuitque laborem ; Cumque suo crescens pectore fervet opus. Corrigere at res est tanto magis ardua, quanto Magnus Aristarcho major Homerus erat. Sic animum lento cararum frigore lædit, Ut cupidi cursor frena retentat equi. Atque ita di mites minuant mihi Cæsaris iram, Ossaque pacata nostra tegantur humo;

20

25

[blocks in formation]
[blocks in formation]

Accipe, Pompei, deductum carmen ab illo,
Debitor est vitæ qui tibi, Sexte, suæ.
Qui si non prohibes a me tua nomina poni,
Accedet meritis hæc quoque summa tuis.
Sive trahis vultus; equidem peccasse fatebor. 5
Delicti tamen est causa probanda mei.
Non potuit mea mens, quin esset grata, teneri.
Sit precor officio non gravis ira pio.
O quoties ego sum libris mihi visus in istis
Impius, in nullo quod legerere loco!
O quoties, alii vellem cum scribere, nomen
Retulit in ceras inscia dextra tuum!
Ipse mihi placuit mendis in talibus error;
Et vix invita facta litura manu est.
Viderit ad summum, dixi. Licet ipse queratur;
Hanc pudet offensam non meruisse prius.
Da mihi, si quid ea est, hebetantem pectora Le-
then ;

Oblitus potero non tamen esse tui,
Idque sinas oro; nec fastidita repellas

Verba, nec officio crimen inesse putes.
Et levis hæc meritis referatur gratia tantis.
Sin minus; invito te quoque gratus ero.
Nunquam pigra fuit nostris tua gratia rebus:

10

16

20

Nec mihi munificas arca negavit opes. Nunc quoque nil subitis clementia territa fatis 25 Auxilium vitæ fertque feretque meæ. Unde, roges forsan, fiducia tanta futuri

:

Sit mihi quod fecit quisque tuetur opus. Ut Venus artificis labor est et gloria Coi,

31

Equoreo madidas quæ premit imbre comas; Arcis ut Actææ vel eburna vel ænea custos Bellica Phidiaca stat dea facta manu;

6

Orba tamen numeris cessavit epistola nunquam
Ire per alternas officiosa vices.
Carmina sola tibi memorem testantia curam
Non data sunt. Quid enim, quæ facis ipse,

darem?

10

Quis mel Aristæo, quis Baccho vina Falerno,
Triptolemo fruges, poma det Alcinoo?
Fertile pectus habes, interque Helicona colentes
Uberius nulli provenit ista seges.

Mittere carmen ad hunc, frondes erat addere sylvis.

Hæc mihi cunctandi causa, Severe, fuit. Nec tamen ingenium nobis respondet ut ante: Sed siccum sterili vomere littus aro. Scilicet ut limus venas excæcat in undis, Læsaque suppresso fonte resistit aqua ; Pectora sic mea sunt limo vitiata malorum, Et carmen vena pauperiore fluit.

16

20

Si quis in hac ipsum terra posuisset Homerum,
Esset, crede mihi, factus et ille Getes.
Da veniam fasso; studiis quoque frena remisi :
Ducitur et digitis littera rara meis.
Impetus ille sacer, qui vatum pectora nutrit, 25
Qui prius in nobis esse solebat, abest.
Vix venit ad partes, vix sumtæ Musa tabellæ
Imponit pigras pæne coacta manus.
Parvaque, ne dicam scribendi nulla voluptas
Est mihi; nec numeris nectere verba juvat. 30
Sive quod hinc fructus adeo non cepimus ullos,
Principium nostri res sit ut ista mali;
Sive quod in tenebris numerosos ponere gressus,
Quodque legas nulli scribere carmen, idem

est.

35

Excitat auditor studium: laudataque virtus
Crescit, et immensum gloria calcar habet.
Hic mea cui recitem, nisi flavis scripta Corallis,
Quasque alias gentes barbarus Ister habet?

Vindicat ut Calamis laudem, quos fecit, equo- Sed quid solus agam? quaque infelicia perdam

[blocks in formation]

Otia materia, surripiamque diem? Nam quia nec vinum, nec me tenet alea fallax, Per quæ clam tacitum tempus abire solet; Nec me, quod cuperem, si per fera bella lice

ret,

Oblectat cultu terra novata suo: Quid, nisi Pierides, solatia frigida, restat, Non bene de nobis quæ meruere deæ ?

45

At tu, cui bibitur felicius Aonius fons,
Utiliter studium quod tibi cedit, ama;
Sacraque Musarum merito cole : quodque lega

mus,

Huc aliquod curæ mitte recentis opus.

50

« PreviousContinue »