Thuraque in igne sonent, inficiantque diem: Candidaque adducta collum percussa securi

5

10

Victima purpureo sanguine tingat humum : Donaque amicorum templis promissa deorum Reddere victores Cæsar uterque parent, Et qui Cæsareo juvenes sub nomine crescunt, Perpetuo terras ut domus ista regat: Cumque bonis nuribus pro sospite Livia nato Munera det meritis, sæpe datura, deis; Et pariter matres, et quæ sine crimine castos Perpetua servant virginitate focos. Plebs pia, cumque pia lætentur plebe senatus, Parvaque cujus eram pars ego nuper, eques. 16 Nos procul expulsos communia gaudia fallunt:

Famaque tam longe non nisi parva venit. Ergo omnis poterit populus spectare triumphos, Cumque ducum titulis oppida capta leget: 20 Vinclaque captiva reges cervice gerentes

Ante coronatos ire videbit equos : Et cernet vultus aliis pro tempore versos, Terribiles aliis, immemoresque sui. Quorum pars causas et res, et nomina quæret ; Pars referet, quamvis noverit ipsa parum: 26 Is, qui Sidonio fulget sublimis in ostro,

30

35

Dux fuerat belli: proximus ille duci. Hic, qui nunc in humo lumen miserabile figit, Non isto vultu, cum tulit arma, fuit. Ille ferox, oculis et adhuc hostilibus ardens, Hortator pugnæ consiliumque fuit. Perfidus hic nostros inclusit fraude locorum, Squalida promissis qui tegit ora comis. Illo, qui sequitur, dicunt mactata ministro Sæpe recusanti corpora capta deo. Hic lacus, hi montes, hæc tot castella, tot amnes, Plena feræ cædis, plena cruoris erant. Drusus in his quondam meruit cognomina terris, Quæ bona progenies digna parente fuit. Cornibus hic fractis viridi male tectus ab ulva, Decolor ipse suo sanguine, Rhenus erit. Crinibus en etiam fertur Germania passis,

Et ducis invicti sub pede mæsta sedet; Collaque Romanæ præbens animosa securi Vincula fert illa, qua tulit arma, manu. Hos super in curru, Cæsar, victore veheris Purpureus populi rite per ora tui: Quaque ibis, manibus circumplaudere tuorum, Undique jactato flore tegente vias.

40

Tempora Phobea lauro cingetur, Ioque,

55

Miles, lo, magna voce, Triumphe, canet. Ipse sono plausuque simul fremituque canentum Quadrijugos cernes sæpe resistere equos. Inde petes arcem, delubra faventia votis, Et dabitur merito laurea vota Jovi. Hæc ego submotus, qua possum, mente videbo : Erepti nobis jus habet illa loci.

60

Illa per immensas spatiatur libera terras:
In cœlum celeri pervenit illa via.
Illa meos oculos mediam deducit in Urbem,
Immunes tanti nec sinit esse boni.
Invenietque viam, qua currus spectet eburnos.
Sic certe in patria per breve tempus ero.
Vera tamen populus capiet spectacula felix, 65
Lætaque erit præsens cum duce turba suo.
At mihi fingenti tantum, longeque remoto,
Auribus hic fructus percipiendus erit.
Atque procul Latio diversum missu in orbem
Qui narret cupido, vix erit, ista mihi.
Is quoque jam serum referet veteremque trium-
phum.

Quo tamen audiero tempore, lætus ero.
Illa dies veniet, mea qua lugubria ponam;
Caussaque privata publica major erit

ELEGIA III.

70

Magna minorque feræ, quarum regis altera Graias,
Altera Sidonias, utraque sicca, rates:
Omnia cum summo positæ videatis in axe,
Et maris occiduas non subeatis aquas;
Etheriamque suis cingens amplexibus arcem 5
Vester ab intacta circulus exstet humo;
Adspicite illa, precor, quæ non bene mœnia
quondam

Dicitur Iliades transiluisse Remus:
Inque meam nitidos dominam convertite vultus:
Sitque memor nostri necne, referte mihi. 10
Heu mihi! cur, nimium quæ sunt manifesta, re
quiro?

16

Cur labat ambiguo spes mihi mixta metu?
Crede quod est, quod vis; ac desine tuta vereri.
Deque fide certa sit tibi certa fides.
Quodque polo fixæ nequeunt tibi dicere flammæ,
Non mentitura tu tibi voce refer ;
Esse tui memorem, de qua tibi maxima cura est ;
Quodque potest, secum nomen habere tuum.
Vultibus illa tuis, tanquam præsentis, inhæret,
Teque remota procul, si modo vivit, amat. 20
Ecquid, ut incubuit justo mens ægra dolori,
Lenis ab admonito pectore somnus abit?
Tunc subeunt curæ, dum te lectusque locusque
Tangit, et oblitam non sinit esse mei.

Et veniunt æstus, et nox immensa videtur, 25
Fessaque jactati corporis ossa dolent.
Non equidem dubito, quin hæc et cætera fiant,
Detque tuus casti signa doloris amor :

Nec cruciere minus, quam cum Thebana cruen

50

40

45

50

Atque utinam lugenda tibi non vita, sed esset
Mors mea; morte fores sola relicta mea!
Spiritus hic per te patrias exisset in auras'
Sparsissent lacrymæ pectora nostra piæ !
Supremoque die notum spectantia cœlum
Texissent digiti lumina nostra tui!
Et cinis in tumulo positus jacuisset avito'
Tactaque nascenti corpus haberet humus!
Denique et, ut vixi, sine crimine mortuus essem!
Nunc mea supplicio vita pudenda suo est.
Me miserum, si tu, cum diceris exsulis uxor,
Avertis vultus, et subit ora rubor !
Me miserum, si turpe putas mihi nupta videri !
Me miserum, si te jam pudet esse meam!
Tempus ubi est illud, quo te jactare solebas
Conjuge, nec nomen dissimulare viri?
Tempus ubi est, quo te, nisi si fugis illa referre,
Et dici memini, juvit et esse meam?
56
Utque probæ dignum est,omni tibi dote placebam:
Addebat veris multa faventis amor.
Nec quem præferres, ita res tibi magna videbar,
Quemve tuum malles esse, vir alter erat. FO
Nunc quoque ne pudeat, quod sis mihi nupta:
tuusque

66

70

Non dolor hinc debet, debet abesse pudor. Cum cecidit Capaneus subito temerarius ictu, Num legis Evadnen erubuisse viro? Nec, quia rex mundi compescuit ignibus ignes, Ipse tuis, Phaethon, inficiandus eras. Nec Semele Cadmo facta est aliena parenti, Quod precibus periit ambitiosa suis. Nec tibi, quod sævis ego sum Jovis ignibus ictus, Purpureus molli fiat in ore rubor; Sed magis in nostri curam consurge tuendi, Exemplumque mihi conjugis esto bonæ⚫ Materiamque tuis tristem virtutibus imple Ardua per præceps gloria vadat iter. Hectora quis nosset, si felix Troja fuisset? Publica virtuti per mala facta via est. Ars tua, Tiphy, jacet, si non sit in æquore fluctus: Si valeant homines, ars tua, Phoebe, jacet. Quæ latet, inque bonis cessat non cognita rebus, Apparet virtus arguiturque malis. Dat tibi nostra locum tituli fortuna, caputque Conspicuum pietas qua tua tollat, habet. Utere temporibus, quorum nunc munere freta es. En patet in laudes area lata tuas.

ELEGIA IV.

75

80

5

O qui, nominibus cum sis generosus avitis,
Exsuperas morum nobilitate genus:
Cujus inest animo patrii candoris imago,
Non careat nervis candor ut iste suis:
Cujus in ingenio patriæ facundia linguæ est,
Qua prior in Latio non fuit ulla foro :
Quod minime volui, positis pro nomine signis
Dictus es ignoscas laudibus ista tuis.
Nil ego peccavi: tua te bona cognita produnt.
Si, quod es, appares; culpa soluta mea est. 10
Nec tamen officium nostro tibi carmine factum
Principe tam justo posse nocere puta.
!pse pater patriæ (quid enim civilius illo?)
Sustinet in nostro carmine sæpe legi.

Nec prohibere potest, quia res est publica Cæsar;
Et de communi pars quoque nostra bono est. 16
Jupiter ingeniis præbet sua numina vatum,

Seque celebrari quolibet ore sinit. Causa tua exemplo superorum tuta duorum est; Quorum hic conspicitur, creditur ille deus. 20

Ut non debuerim, tamen hoc ego crimen amabo
Non fuit arbitrii littera nostra tui.
Nec nova, quod tecum loquor, est injuria nostra,
Incolumis cum quo sæpe locutus eram.
Quo vereare minus, ne sim tibi crimen amicus;
Invidiam, si qua est, auctor habere potest. 26
Nam tuus est primis cultus mihi semper ab annis
(Hoc noli certe dissimulare) pater:

Ingeniumque meum (potes hoc meminisse) probabat,

Plus etiam, quam me judice aignus eram. 30 Deque meis illo referebat versibus ore,

In quo pars altæ nobilitatis erat.

Non igitur tibi nunc, quod me domus ista recepit, Sed prius auctori sunt data verba tuo.

Nec data sunt, mihi crede, tamen; sed in omnibus actis,

35

tum est,

45

55

Nec mihi detractas possidet alter opes. Forsitan hanc ipsam, vivat modo, finiet olim, Tempore cum fuerit lenior ira, fugam. Nunc precor hinc alio jubeat discedere; si non Nostra verecundo vota pudore carent. 50 Mitius exsilium, paulloque propinquius opto, Quique sit a sævo longius hoste, locum. Quantaque in Augusto clementia, si quis ab illo Hoc peteret pro me, forsitan ille daret Frigida me cohibent Euxini littora Ponti. Dictus ab antiquis Axenus ille fuit. Nam neque jactantur moderatis æquora ventis, Nec placidos portus hospita navis adit. Sunt circa gentes, quæ prædam sanguine quærant: Nec minus infida terra timetur aqua. Illi, quos audis hominum gaudere cruore, Pæne sub ejusdem sideris axe jacent. Nec procul a nobis locus est, ubi Taurica dira Cæde pharetratæ pascitur ara deæ.

60

Hæc prius, ut memorant, non invidiosa nefandis,
Nec cupienda bonis, regna Thoantis erant.
Hic pro supposita virgo Pelopeia cerva
Sacra de coluit qualiacunque suæ.

Quo postquam,dubium pius an sceleratus, Orestes
Exactus furiis venerat ipse suis,

Et comes exemplum veri Phoceus amoris ;
Qui duo corporibus, mentibus unus erant ;
Protinus evincti Triviæ ducuntur ad aram,
Quæ stabat geminas ante cruenta fores.

70

Nec tamen hunc sua mors, nec mors sua terruit illum :

Alter ob alterius funera mæstus erat.
Et jam constiterat stricto mucrone sacerdos ;
Činxerat et Graias barbara vitta comas:

Cum vice sermonis fratrem cognovit, et illi
Pro nece complexus Iphigenia dedit.
Læta deæ signum, crudelia sacra perosæ,
Transtulit ex illis in meliora locis.

75

80

Hæc igitur regio, magni pars ultima mundi, Quam fugere homines dique, propinqua mih'

est.

O mihi dilectos inter sors prima sodales.
Unica fortunis ara reperta meis;
Cujus ab alloquiis anima hæc moribunda revixit,
Ut vigil infusa Pallade flamma solet :
Qui veritus non es portus aperire fideles,
Fulmine percussæ confugiumque rati:
Cujus eram censu non me sensurus egentem,
Si Cæsar patrias eripuisset opes:
Temporis oblitum dum me rapit impetus hujus,
Excidit heu nomen quam mihi pæne tuum! 10
Te tamen agnoscis, tactusque cupidine laudis,
Ille ego sum, cuperes dicere posse palam.
Certe ego, si sineres, titulum tibi reddere vellem,
Et raram famæ conciliare fidem.
Ne noceam grato vereor tibi carmine, neve
Intempestivus nominis obstet honos.
Quod licet et tutum est, intra tua pectora gaude,
Meque tui memorem, teque fuisse mei.
Utque facis, remis ad opem luctare ferendam,
Dum veniat placido mollior aura deo.
Et tutare caput nulli servabile; si non,
Qui mersit Stygia, sublevet illud, aqua.
Teque, quod est rarum, præsta constanter ad

omne

Indeclinatæ munus amicitiæ.

Sic tua processus habeat fortuna perennes :
Sic ope non egeas ipse, juvesque tuos.
Sic æquet tua nupta virum bonitate perenni ;
Incidat et vestro rara querela toro.
Diligat et semper socius te sanguinis illo,
Quo pius affectu Castora frater amat.
Sic juvenis, similisque tibi sit natus, et illum
Moribus agnoscat quilibet esse tuum.
Sic socerum faciat tæda te nata jugali,
Nec tardum juveni det tibi nomen avi.

ELEGIA VI.

15

20

Ut sit enim sibi par, crevit, et aucta mora est. Nec tam nota mihi, quam sunt, mala nostra fuerunt:

Sed magis hoc, quo sunt cognitiora, gravant. Est quoque non minimum, vires afferre recentes, Nec præconsumtum temporis esse malis. Fortior in fulva novus est luctator arena,

30

Quam cui sunt tarda brachia fessa mora. Integer est melior nitidis gladiator in armis, Quam cui tela suo sanguine tincta rubent. Fert bene præcipites navis modo facta procellas: Quamlibet exiguo solvitur imbre vetus. Nos quoque, quæ ferimus, tulimus patientius

ante;

36

Di faciant, ut sæpe tua sit epistola dextra Scripta, sed e multis reddita nulla mihi! Quod precor, esse liquet. Credam prius ora Medusæ

Gorgonis anguineis cincta fuisse comis: Esse canes utero sub virginis: esse Chimæram, A truce quæ flammis separet angue leam: Quadrupedesque hominum cum pectore pectora junctos: Tergeminumque virum, tergeminumque ca

nem:

15

Sphingaque, et Harpyias, serpentipedesque gigantas:

Centimanumque Gygen, semibovemque virum. Hæc ego cuncta prius,quam te, carissime, credam Mutatum curam deposuisse mei. Innumeri montes inter me teque, viæque,

20

Fluminaque, et campi, nec freta pauca, jacent. Mille potest causis, a te quæ littera sæpe Missa sit, in nostras nulla venire manus. Mille tamen causas scribendo vince frequenter; Excusem ne te semper, amice, mihi.

ELEGIA VIII.

26

Jam mea cycneas imitantur tempora plumas,
Inficit et nigras alba senecta comas:
Jam subeunt anni fragiles, et inertior ætas :
Jamque parum firmo me mihi ferre grave est

5

10

Nunc erat, ut posito deberem fine laborum
Vivere, me nullo sollicitante metu:
Quæque meæ semper placuerunt otia menti,
Carpere, et in studiis molliter esse meis:
Et parvam celebrare domum, veteresque Penates,
Et quæ nunc domino rura paterna carent:
Inque sinu dominæ, carisque nepotibus, inque
Securus patria consenuisse mea
Hæc meaosic quondam peragi speraverat ætas :
Hos eg sic annos ponere dignus eram.
Non ita dis visum: qui me terraque marique 15
Actum Sarmaticis exposuere locis.
In cava ducuntur quassa navalia puppes,,

Ne temere in mediis dissoluantur aquis.
Ne cadat, et multas palmas inhonestet adeptas,
Languidus in pratis gramina carpit equus. 20
Miles, ut emeritis non est satis utilis annis,

Ponit ad antiquos, quæ tulit arma, Lares. Sic igitur, tarda vires minuente senecta,

Me quoque donari jam rude, tempus erat: Tempus erat nec me peregrinum ducere cœlum, Nec siccam Getico fonte levare sitim; Sed modo, quos habui, vacuum secedere in hor

tos

26

30

36

40

Nunc hominum visu rursus et Urbe frui. Sic animo quondam non divinante futura Optabam placide vivere posse senex. Fata repugnarunt: quæ,cum mihi tempora prima Mollia præbuerint, posteriora gravant. Jamque, decem lustris omni sine labe peractis, Parte premor vitæ deteriore meæ. Nec procul a metis, quas pæne tenere videbar, Curriculo gravis est facta ruina meo. Ergo illum demens in me sævire coegi, Mitius immensus quo nihil orbis habet : Ipsaque delictis victa est clementia nostris : Nec tamen errori vita negata meo. Vita procul patria peragenda sub axe Boreo, Qua maris Euxini terra sinistra jacet. Hoc mihi si Delphi, Dodonaque diceret ipsa, Esse viderentur vanus uterque locus. Nil adeo validum est, adamas licet alliget illud, Ut maneat rapido firmius igne Jovis. Nil ita sublime est, supraque pericula tendit, Non sit ut inferius suppositumque deo. Nam quanquam vitio pars est contracta malorum, Plus tamen exitii numinis ira dedit. At vos admoniti nostris quoque casibus este, Equantem superos emeruisse virum

ELEGIA IX.

Si licet, et pateris, nomen facinusque tacebo, Et tua Lethæis acta dabuntur aquis; Nostraque vincetur lacrymis clementia seris : Fac modo te pateat poenituisse tui.

46

Nostra per immensas ibunt præconia gentes,
Quodque querar, notum, qua patet orbis, erit.
Ibit ad occasum, quicquid dicemus, ab ortu, 21
Testis et Hesperiæ vocis Eous erit

Trans ego tellurem, trans latas audiar undas:
Et gemitus vox est magna futura mei.
Nec tua te sontem tantummodo sæcula norint :
Perpetuæ crimen posteritatis eris.
26
Jam feror in pugnas, et nondum cornua sumsi.
Nec mihi sumendi causa sit ulla velim.
Circus adhuc cessat: spargit tamen acer arenam

Taurus, et infesto jam pede pulsat humum. 30 Hoc quoque, quam volui, plus est. Cane, Musa, receptus;

Dum licet huic nomen dissimulare suum.

ELEGIA X.

Ille ego, qui fuerim, tenerorum lusor amorum,
Quem legis, ut noris, accipe, posteritas.
Sulmo mihi patria est, gelidis uberrimus undis,
Millia qui novies distat ab Urbe decem.
Editus hic ego sum: nec non (ut tempora noris)
Cum cecidit fato consul uterque pari.
6
Siquid id est, usque a proavis vetus ordinis hæres,
Non modo fortunæ munere factus eques.
Nec stirps prima fui; genito jam fratre creatus,
Qui tribus ante quater mensibus ortus erat. 10
Lucifer amborum natalibus affuit idem :

Una celebrata est per duo liba dies.

Hæc est armiferæ festis de quinque Minervæ,
Quæ fieri pugna prima cruenta solet.
Protinus excolimur teneri, curaque parentis 15
Imus ad insignes Urbis ab arte viros.
Frater ad eloquium viridi tendebat ab ævo,
Fortia verbosi natus ad arma fori.

50

Motus eram dictis: totoque Helicone relicto,
Scribere conabar verba soluta modis.
Sponte sua numeros carmen veniebat ad aptos;
Et, quod tentabam dicere, versus erat.
Interea, tacito passu labentibus annis,
Liberior fratri sumta mihique toga est,
Induiturque humeros cum lato purpura clavo :
Et studium nobis, quod fuit ante, manet. 30
Jamque decem vitæ frater geminaverat annos,
Cum perit, et cœpi parte carere mei.
Cepimus et teneræ primos ætatis honores,

26

85

40

Eque viris quondam pars tribus una fui. Curia restabat; clavi mensura coacta est: Majus erat nostris viribus illud onus. Nec patiens corpus, nec mens fuit apta labori, Sollicitæque fugax ambitionis eram ; Et petere Aoniæ suadebant tuta sorores Ötia, judicio semper amata meo. Temporis illius colui fovique poetas ; Quotque aderant vates, rebar adesse deos. Sæpe suas volucres legit mihi grandior ævo, Quæque necet serpens,quæ juvet herba, Macer. Sæpe suos solitus recitare Propertius ignes, Jure sodalitio qui mihi junctus erat. Ponticus heroo, Bassus quoque clarus iambo, Dulcia convictus membra fuere mei. Et tenuit nostras numerosus Horatius aures, Dum ferit Ausonia carmina culta lyra. Virgilium vidi tantum: nec amara Tibullo Tempus amicitiæ fata dedere meæ

45

50

Cor mihi, quodque levis causa moveret, erat. Cum tamen hoc essem, minimoque accenderer igni;

Nomine sub nostro fabula nulla fuit. Pæne mihi puero nec digna, nec utilis uxor Est data: quæ tempus perbreve nupta fuit. 70 Illi successit, quamvis sine crimine, conjux,

75

80

Non tamen in nostro firma futura toro. Ultima, quæ mecum seros permansit in annos, Sustinuit conjux exsulis esse viri. Filia me mea bis prima fecunda juventa, Sed non ex uno conjuge, fecit avum, Et jam complerat genitor sua fata, novemque Addiderat lustris altera lustra novem. Non aliter flevi, quam me fleturus ademtum Ille fuit. Matri proxima justa tuli. Felices ambo, tempestiveque sepultos, Ante diem pœnæ quod periere meæ ; Me quoque felicem, quod non viventibus illis Sum miser, et de me quod doluere nihil! Si tamen exstinctis aliquid, nisi nomina, restat, 85 Et gracilis structos effugit umbra rogos; Fama, parentales, si vos mea contigit, umbræ, Et sunt in Stygio crimina nostra foro : Scite, precor, causam (nec vos mihi fallere fas est) Errorem jussæ, non scelus, esse fugæ. Manibus id satis est. Ad vos, studiosa, revertor Pectora, qui vitæ quæritis acta meæ.

90

Ipsa multa tuli non leviora fuga Judignata malis mens est succumbere, seque Præstitit invictam viribus usa suis : Oblitusque togæ, ductæque per otia vitæ, Insolita cepi temporis arma manu. Totque tuli terra casus pelagoque, quot inter Occultum stellæ conspicuumque polum. Tacta mihi tandem longis erroribus acto Juncta pharetratis Sarmatis ora Getis. Hic ego, finitimis quamvis circumsoner armis, Tristia, quo possum, carmine fata levo.

110

Quod, quamvis nemo est, cujus referatur ad aures,
Sic tamen absumo decipioque diem.
Ergo, quod vivo, durisque laboribus obsto, 115
Nec me sollicitæ tædia lucis habent,
Gratia, Musa, tibi: nam tu solatia præbes
Tu curæ requies, tu medicina mali:

Tu dux, tu comes es: tu nos abducis ab Istro,
In medioque mihi das Helicone locum. 120
Tu mihi (quod rarum) vivo sublime dedisti
Nomen, ab exsequiis quod dare fama solet.
Nec, qui detrectat præsentia, livor iniquo
Ullum de nostris dente momordit opus.
Nam tulerint magnos cum sæcula nostra poetas,
Non fuit ingenio fama maligna meo. 126
Cumque ego præponam multos mihi, non minor

illis

Dicor: et in toto plurimus orbe legor. Si quid habent igitur vatum præsagia veri, Protinus ut moriar, non ero, terra, tuus. 130 Sive favore tuli, sive hanc ego carmine famam, Jure tibi grates, candide lector, ago.

ELEGIA I.

Hunc quoque de Getico, nostri studiose, libellum
Littore, præmissis quatuor adde meis.
Hic quoque talis erit, qualis fortuna poetæ
Invenies toto carmine dulce nihil.

Aptior huic Gallus, blandique Propertius oris,
Aptior ingenium come Tibullus erit.
Atque utinam numero ne nos essemus in isto!
Heu mihi, cur unquam Musa jocata mea est ?20
Sed dedimus poenas: Scythicique in finibus Istri
Ille pharetrati lusor Amoris abest.

Materiæ scripto conveniente suæ. Integer et lætus læta et juvenilia lusi : Illa tamen nunc me composuisse piget. Ut cecidi, perago subiti præconia casus, Sumque argumenti conditor ipse mei. Utque jacens ripa de flere Caystrius ales Dicitur ore suam deficiente necem : Sic ego, Sarmaticas longe projectus in oras, Efficio tacitum ne mihi funus eat.

Delicias si quis lascivaque carmina quærit,

Præmoneo, nunquam scripta quod ista legat.

10

Et memores jussi nominis esse sui.

Si tamen e vobis aliquis, tam multa, requiret, 25 Unde dolenda canam; multa dolenda tuli. Non hæc ingenio, non hæc componimus arte. Materia est propriis ingeniosa malis.

15

Et quota fortunæ pars est in carmine nostræ ?
Felix, qui patitur quæ numerare valet!
Quot frutices sylvæ, quot flavas Tibris arenas,
Mollia quot Martis gramina campus habet;
Tot mala pertulimus: quorum medicina quie sque
Nulla, nisi in studio Pieridumque mora ea:.

80