P. OVIDII NASONIS NASONIS AMORUM LIBRI TRES. LIBER PRIMUS. EPIGRAMMA IN AMORES SUOS. Qui modo Nasonis fueramus quinque libelli, Tres sumus: hoc illi prætulit auctor opus. Ut jam nulla tibi nos sit legisse voluptas; At levior demtis pœna duobus erit. ELEGIA I. Arma gravi numero, violentaque bella parabam Dicitur, atque unum surripuisse pedem. 10 Cur opus affectas, ambitiose, novum? An, quod ubique, tuum? tua sunt Heliconia Tempe ? 15 Vix etiam Phœbo jam lyra tuta sua est? Cum bene surrexit versu nova pagina primo, Attenuat nervos protinus ille meos. Nec mihi materia est numeris levioribus apta, Aut puer, aut longas comta puella comas. 20 Questus eram; pharetra cum protinus ille soluta Legit in exitium spicula facta meum : Lunavitque genu sinuosum fortiter arcum: Quodque canas, vates, accipe, dixit, opus. Me miserum! certas habuit puer ille sagittas. Uror, et in vacuo pectore regnat Amor. Sex mihi surgat opus numeris; in quinque residat. Ferrea cum vestris bella valete modis. Cingere littorea flaventia tempora myrto, Musa, per undenos emodulanda pedes. ELEGIA II. Verbera plura ferunt, quam quos juvat usus aratri, Detrectant pressi dum juga prima boves. Asper equus duris contunditur ora lupatis: 15 Frena minus sentit, quisquis ad arma facit. Acrius invitos multoque ferocius urget, Quam qui servitium ferre fatentur, Amor. En ego confiteor: tua sum nova præda, Cupido : Porrigimus victas ad tua jura manus. 20 Nil opus est bello: pacem veniamque rogamus. Nec tibi laus, armis victus inermis, ero. Necte comam myrto: maternas junge columbas. Qui deceat, currum vitricus ipse dabit; Inque dato curru, populo clamante triumphum, Stabis et adjunctas arte movebis aves. Ducentur juvenes capti captæque puellæ. 26 Hæc tibi magnificus pompa triumphus erit. Ipse ego, præda recens, factum modo vulnus habebo, Tum quoque præteriens vulnera multa dabis. Esse quid hoc dicam, quod tam mihi dura viden tur Strata, neque in lecto pallia nostra sedent; Et vacuus somno noctem, quam longa, peregi, Lassaque versati corporis ossa dolent? Nam puto sentirem, si quo tentarer amore. An subit, et tacita callidus arte nocet? Sic erat. Hæserunt tenues in corde sagittæ, Et possessa ferus pectora versat Amor. 5 ELEGIA III. 50 Cedimus? an subitum luctando accendimus ig- Si me non veterum commendant magna parennem? Cedamus: leve fit, quod bene fertur, onus. 10 Vidi ego jactatas mota face crescere flammas, Et vidi nullo concutiente mori. tum Nomina; si nostri sanguinis auctor eques; Nec meus innumeris renovatur campus aratris ; Temperat et sumtus parcus uterque parens: 10 10 Vix a te videor posse tenere manus. Quæ tibi sint facienda tamen, cognosce: nec Euris Da mea, nec tepidis verba ferenda Notis. Ante veni, quam vir. Nec, quid, si veneris ante, Possit agi, video: sed tamen ante veni. 14 Cum premit ille torum, vultu comes ipsa modesto Ibis, ut accumbas: clam mihi tange pedem. Me specta, nutusque meos, vultumque loquacem: Excipe furtivas, et refer ipsa, notas. Verba superciliis sine voce loquentia dicam: Verba leges digitis, verba notata mero. Cum tibi succurrit Veneris lascivia nostræ, Purpureas tenero pollice tange genas. Si quid erit, de me tacita quod mente queraris, Pendeat extrema mollis ab aure manus. Cum tibi, quæ faciam, mea lux, dicamve, placebunt, 20 25 Versetur digitis annulus usque tuis. Tange manu mensam, quo tangunt more precantes, Optabis merito cum mala multa viro. Quod tibi miscuerit, sapias, bibat ipse jubeto: Tu puerum leviter posce, quod ipsa velis. 30 Quæ tu reddideris, ego primus pocula sumam; Et qua tu biberis, hac ego parte bibam. Si tibi forte dabit, quos prægustaverit ipse, Rejice libatos illius ore cibos. Nec premat impositis sinito tua colla lacertis, Mite nec in rigido pectore pone caput. Nec sinus admittat digitos, habilesve papillæ. Oscula præcipue nulla dedisse velis. Oscula si dederis, fiam manifestus amator: Et dicam, Mea sunt, injiciamque manus. 40 Hæc tamen adspiciam: sed quæ bene pallia celant, 36 Illa mihi cæci causa timoris erunt. Nec femori committe femur, nec crure cohære, Nec tenerum duro cum pede junge pedem. 56 Dumque bibit, furtim, si potes, adde merum. Si bene compositus somno vinoque jacebit, Consilium nobis resque locusque dabunt. Cum surges abitura domum, surgemus et omnes; In medium turbæ fac memor agmen eas. Agmine me invenies, aut invenieris, in illo. Quicquid ibi poteris tangere, tange mei. Me miserum! paucas monui quod prosit in horas. Separor a domina, nocte jubente, mea. 60 Nocte vir includet: lacrymis ego mæstus obortis, Qua licet, ad sævas prosequar usque fores. Oscula jam sumet: jam non tantum oscula su 6 Estus erat, mediamque dies exegerat horam: nollet, 10 15 At quondam noctem, simulacraque vana timebam: 10 Mirabar, tenebris si quis iturus erat. Risit, ut audirem, tenera cum matre Cupido, Et leviter, Fies tu quoque fortis, ait. Nec mora; venit amor: non umbras nocte volantes, Non timeo strictas in mea fata manus. Te nimium lentum timeo; tibi blandior uni: 15 Tu, me quo possis perdere, fulmen habes; Adspice (et, ut videas, immitia claustra relaxa) Uda sit ut lacrymis janua facta meis. Certe ego, cum posita stares ad verbera veste, Ad dominam pro te verba tremente tuli. Ergo, quæ valuit pro te quoque gratia quondam, Heu facinus! pro me nunc valet illa parum? Redde vicem meritis: grato licet esse. Quod optas, 20 25 Tempora noctis eunt: excute poste seram. Excute: sic unquam longa relevere catena, Nec tibi perpetuo serva bibatur aqua. Ferreus orantem nequicquam, janitor, audis. Roboribus duris janua fulta riget. Urbibus obsessis clausæ munimina portæ Prosint; in media pace quid arma times? 30 Quid facias hosti, qui sic excludis amantem? Tempora noctis eunt: excute poste seram. Non ego militibus venio comitatus et armis. Solus eram, si non sævus adesset Amor. Hunc ego, si cupiam, nusquam dimittere possim. Ante vel a membris dividar ipse meis. Ergo Amor, et modicum circa mea tempora vi num 36 Mecum est, et madidis lapsa corona comis. Arma quis hæc timeat? quis non eat obvius illis? Tempora noctis eunt: excute poste seram. 40 Lentus es? an somnus, qui se male præbet amanti, Verba dat in ventos aure repulsa tua? At (memini) primo, cum te celare solebam, Pervigil in media sidera noctis eras. Forsitan et tecum tua nunc requiescit amica. 45 I nunc, magnificos victor molire triumphos; 35 Cinge comam lauro, votaque redde Jovi; Quæque tuos currus comitatus, turba sequetur, Clamet: lo forti victa puella viro! Ante eat effuso tristis captiva capillo, 40 46 50 Si sinerent læsæ, candida tota, genæ. Aptius impressis erat os livere labellis, Et collo blandi dentis habere notam. Denique, si tumidi ritu torrentis agebar, Cæcaque me prædam fecerat ira suam; Nonne satis fuerat timidæ inclamasse puellæ, Nec nimium rigidas intonuisse minas? Aut tunicam summa deducere turpiter ora Ad mediam? media zona tulisset opem. At nunc sustinui, raptis a fronte capillis, Ferreus ingenuas ungue notare genas. Adstitit illa amens albo et sine sanguine vultu, Cæduntur Pariis qualia saxa jugis. Exanimes artus, et membra trementia vidi; Ut cum populeas ventilat aura comas; Ut leni Zephyro gracilis vibratur arundo; Summave cum tepido stringitur unda Noto. Suspensæque diu lacrymæ fluxere per ora, Qualiter abjecta de nive manat aqua. Tunc ego me primum cœpi sentire nocentem. Sanguis erant lacrymæ, quas dabat illa, meus. Ter tamen ante pedes volui procumbere supplex: Ter formidatas reppulit illa manus. 55 61 T At tu ne dubita (minuet vindicta dolorem) ELEGIA VIII. 5 Est quædam (quicunque volet cognoscere lenam, 10 15 20 Fulminat, et gemino lumen ab orbe venit. Evocat antiquis proavos atavosque sepulcris, Et solidam longo carmine findit humum. Hæc sibi proposuit thalamos temerare pudicos, Nec tamen eloquio lingua nocente caret. Fors me sermoni testem dedit. Illa monebat Talia; me duplices occuluere fores : Scis here te, mea lux, juveni placuisse beato. Hasit, et in vultu constitit usque tuo. Et cui non placeas? nulli tua forma secunda est. Me miseram! dignus corpore cultus abest. 26 Tam felix esses, quam formosissima, vellem. 40 46 Si simules, prodest: verus obesse solet. Cum bene dejectis gremium spectabis ocellis, Quantum quisque ferat, respiciendus erit. Forsitan immundæ, Tatio regnante, Sabinæ Noluerint habiles pluribus esse viris. Nunc Mars externis animos exercet in armis: At Venus Æneæ regnat in urbe sui. Ludite, formosa. Casta est, quam nemo rogavit : Aut, si rusticitas non vetat, ipsa rogat. Has quoque, quas frontis rugas in vertice portas, Excute de rugis crimina multa cadent. Penelope juvenum vires tentabat in arcu : Qui latus argueret, corneus arcus erat. Labitur occulte, fallitque volubilis ætas, Ut celer admissis labitur amnis aquis. Æra nitent usu: vestis bona quærit haberi: Canescunt turpi tecta relicta situ. Forma, nisi admittas, nullo exercente senescit: Nec satis effectus unus et alter habent. Certior e multis, nec tam invidiosa, rapina est. Plena venit canis de grege præda lupis. Ecce, quid iste tuus præter nova carmina vates Donat? amatoris millia multa leges. Ipse deus vatum, palla spectabilis aurea, Tractat inauratæ consona fila lyræ. 85 Et, quasi læsa prior, nonnunquam irascere læso. Fit cito per multas præda petita manus. Ne securus amet nullo rivale, caveto. Non bene, si tollas prælia, durat amor. 95 Si tibi nil dederit, Sacra roganda via est. 100 Cum multa abstuleris, ut non tamen omnia donet; Quod nunquam reddas, commodet usque roga. Lingua juvet, mentemque tegat. Blandire, no ceque. Impia sub dulci melle venena latent. Hæc si præstiteris, usu mihi cognita longo, 105 ELEGIA IX. 50 Militat omnis amans, et habet sua castra Cupido. Attice, crede mihi; militat omnis amans. Quæ bello est habilis, Veneri quoque convenit, ætas. 10 16 Et quicquid magno de Jove fecit amor. Nunc timor omnis abest, animique resanuit error; Nec facies oculos jam capit ista meos. Cur sim mutatus, quæris? quia munera poscis. Hæc te non patitur causa placere mihi. Donec eras simplex, animum cum corpore amavi: Nunc mentis vitio læsa figura tua est. Et puer est, et nudus Amor: sine sordibus annos, Et nullas vestes, ut sit apertus, habet. Quid puerum Veneris pretio prostare jubetis? Quo pretium condat, non habet ille sinum. Nec Venus apta feris, Veneris nec filius, armis : Non decet imbelles æra merere deos. Stat meretrix certo cuivis mercabilis ære, Et miseras jusso corpore quæret opes. Devovet imperium tamen hæc lenonis avari, Et, quod vos facitis sponte, coacta facit. Sumite in exemplum pecudes ratione carentes. Turpe erit, ingenium mitius esse feris. Non equa munus equum, non taurum vacca poposcit: Non aries placitam munere captat ovem. 20 26 45 Et pretium, quanti gaudeat ipsa, facit. Quæ Venus ex æquo ventura est grata duobus, Altera cur illam vendit, et alter emit? Cur mihi sit damno, tibi sit lucrosa voluptas, 35 Quam socio motu fœmina virque ferunt? Non bene conducti vendunt perjuria testes: Non bene selecti judicis arca patet. Turpe reos emta miseros defendere lingua: Quod faciat magnas, turpe, tribunal opes. 40 Turpe tori reditu census augere paternos, Et faciem lucro prostituisse suam. Gratia pro rebus merito debetur inemtis: Pro male conducto gratia nulla toro. Omnia conductor solvit: mercede soluta Non manet officio debitor ille tuo. Parcite, formosæ, pretium pro nocte pacisci. Non habet eventus sordida præda bonos. Non fuit armillas tanti pepigisse Sabinas, Ut premerent sacræ virginis arma caput. 50 E quibus exierat, trajecit viscera ferro Filius: et pœnæ causa monile fuit. Nec tamen indignum est, a divite munera posci. Munera poscenti quo dare possit, habet. Carpite de plenis pendentes vitibus uvas: 55 Præbeat Alcinoi poma benignus ager. Officium pauper numeret, studiumque, fidemque: Quod quis habet, dominæ conferat omne |