excelso coaceruatum aggere bustum, LXIX totum, XCVIII. 2-5 Id quod uerbosis-uis omnis perdere, Victi1.

2. Habet haec uestigia antiquioris scripturae. I. 1 Qui = Quoi, et sic II. 3, XVII. 14, I. 10 peremne, VI. 10 cassa = quassa, VII. 4 Lasarpiciferis, et sic VIII. 1 inaptire, XXII. 14, XLIII. 8 infaceto, infacetum, XLIII. 8 insapiens, LXI. (120) Fascennina, X. 26 Sarapim, XVII. 6 Salisubsali, XI. 23, LXIV. 303, LXXXIV. 11 posquam, XXII. 18 omnis, XXIII. 8 conquoquitis, XXXIX. 18 minsit, XLV. 24 libidinisque, XLVI. 4 Liquantur, L. 1, 8 Lucini, LXI. (127) Talasio, XXXV. 18 incohata, LXII. (60) equo (h. e. aequom), LXIII. 92 tuo (h. e. tuos), LXIV. 15 пеriides amirantes, 102 opetere (oppeteret), 132 aduectam (h. e. abuectam), 174 in Creta relegasset, 203 ansia et sic 242, 379, LXVIII. 8,291 aerea, cf. LXVIII. (57), LXVII. 43 dissimus, LXVIII. 51 Anatunsia (Amathunsia), 78 eris, 93, 4 ei (hei), 124 uoltarium (uolturium), LXXX. 3 domum (scriptum fuerat domu), XCV. 7 amnales, CVII. I ottigit. His adice errores qui antiquissimum codicem produnt, eundemque saepius confusis litteris et syllabis nunc per signa contractis, nunc inter se coalescentibus, nunc disiunctis obscuriorem. I. 2 punice (pumice), IV. 26 sonet quietem (senet quiete), V. 3 extimemus (estimemus), VIII. 6 Ili (Ibi), X. 20 cito (octo), XII. I finestra (sinistra), XIII. 8 aranarum (aranearum), XIV. 16 non modo hoc (non non hoc), XVI. 9 pruria (pruriat), XXII. 1 Vale (Vare), XXIII. 21 atque labillis (ac lapillis), XXV. 7 tinos (Thinos), 9 tuis o ingunibus (tuis ab unguibus), XXX postremo (postmodo), XXXI. 5 crederis (credens), XXXV. 14 dominam illo miselli (dominam ex eo misellae), XL. 1 inuide (Rauide), XLIV. 4 Sabini pignioris (Sabinum pignore), XLV. 23 Vt non in (Vno in), L. 13 Simulque ut omnem (simulque ut essem), LI. 3 auersus (aduersus), LIII. 3 carmina (crimina), LV. 12 in uirosis (in roseis), LVI. 7 rigido meo (rigida mea), LXI. 32 coniugii, 44 dux bene (dux bonae), (85) claro ab (clarum ab), (156) amnuit (annuit), (169) illo (illi), (170) imo (intimo), (220) Matrizans (Matre Laus), LXII. 8 pernicitor exilluere (perniciter exiluere), 17 alios (animos), LXIII. 18 et erroribus (erroribus), 25 die (diuae), 28 tasiis (thiasus), trepitantibus (trepidantibus), 37 ocellos (oculos), 43 dee (dea), 53 niveum (niuem), 75 geminas ad aures deorum (geminas deorum ad aures), 85 adoram talis (ador' talis, adortans), LXIV. 10 pinee (pinea), 26 cum (cui), 27 concepsit (concessit), sassea

1

uu. 334-337 Nulla domus tales unquam contexit amores-fusi, non adieci, ut pote qui non a D solo, sed a plerisque codicibus absint; nec quod habet LXV. 9 quum habeant etiam alii, ut etiam LXVIII. 47.

*d

(saxea), flutuat (fluctuat), 73 feroxque in tempore (ferox quo ex t.), 100 fulgure (fulgore), 116 pluui (plura), 125 clarissimas h. e. clarisunas (clarisonas), 159 Seuaque orrebas (Seua quod horrebas), 183 unctos (uentos), 204 in uoto (in uicto), 216 indibius (in dubios), 227 dugel, 237 aera prospera sistent, 248 in memore (inmemori), 249 credentem (cedentem), 251 Pacus (Iacchus), 293 Vestibuli (Vestibulum), 301 Pallada (Pelea), 368 omnia (copiam), 380 cares mittes (caros mittet), 394 laetefero (letifero), LXV. 8 matris (nostris), 19 furtiuum (furtiuo), LXVI. 39 cassi (cessi), 40 adiuntio (adiuro), 47 credant (cedant), 78 uini (una), LXVIII. (58) prosilta e lapide (prosilit e lapide), (84) et obrupto (ut abrupto), (90) finis (cinis), (100) Detinat (detinet), (112) Aldit (Audit), LXXI. 4 Morfice (Mirifice), LXXII. 1 Dicabis (Dicebas), LXXVI. 2 hominum (homini), 12 inuito desinas (inuitis desinis), 22 delitias (laeticias), LXXXIII. 6 Inuita (Irata), LXXXIV. 7 requie Bant (requie Rant), XCV. I Cine (Cinnae), XCVII. 5 Nam sine dentibus est hic: dentis hos sexquipedales; 7, 8 defessus et meientis (merentis Datanus) transposita; XCVII. 10 petrino (pistrino, h. e. petrino), С. 1 Меlius Aufelium et Quintius Auflenam (Caelius Aufelinum et Quintius Aufelinam), CI. 9 multa mea munera (multum manantia).

3. Sunt etiam in Datano hae lectiones quae aut in nullo alio codice aut in paucis reperiuntur. VI. 8 Sertisque (Sertis), IX. 6 Visamque (Visamte), X. 32 paratum (pararim), XII. 19 Thessala (Saetaba), XXX. 4 improba (impia), XLII. 6 Prosequamur (Persequamur), LXIV. 106 corpore (cortice), 107 Indomitum (Indomitus), 123 descendens (discedens), 126 ostendere (conscendere), 163 Purpureaque..prosternens (Purpureaue..consternens), 187 ostendunt (ostentant), 188 languescunt (languescent), 279 celestia (siluestria), 308 rubicunda (tuos), 314 librabat uertice (uersabat turbine), 325 lenta (laeta), 343 conferat (conferet), 350 in cinerem (in ciuium), 369 procurrens (succumbens), 389 prospexit (conspexit), 391 bacchantis (euantis), LXV. 21 oblitum (oblitae), 24 pudor (rubor), LXVII. 17 possim (possum), 29 narrem (narras), LXVIII. 13 Aspice (Accipe), 64 Leniter (Lenius), 72 in solea (solea), 76 conciliasset (pacificasset), 102 deos (focos), XCVII. 3 nihilo inmundior illo (cett. plerique nobisque inmundius illud), CVII. 2 animi (animo), CVIII. 4 excepta (exerta).

Haec omnia si cum lectionibus comparentur codicum alterius generis, dico Sangermanensem, Bononiensem, Laurentianum1 Ambrosianum, antiquitatis minus in his esse quam in Datano intelligas. Atqui Sangermanensis (G) scriptus est 1,375, Datanus (D) non ante 1463. Id tribus modis fieri potuit. Aut enim (1) errauit scriba libri

Germanensis, dum unicum se exemplar quod exstaret, dicit transcripsisse, nec uerum codicem a Veronensi repertum transcripsit, sed aliquod eius exemplar; aut (2) si ab eodem illo unico codice profecti sunt et G et D, uel is unde D ductus est, exactius pressiusque codicis uestigiis inhaesit qui D exarauit quam qui G; hic enim errata corrigendo, coniungendo quae separata, disiungendo quae praue copulata erant, exemplo suo speciem dedit nouitatis a Datano alienae; aut (3) omnino origine diuersi sunt D, G. Et ab omissis quidem in D uersibus non multum colligitur: omnes enim uno excepto (LXV. 362, 3) propter repetitum aliquod uocabulum uidentur excidisse1. Sed tamen illud notandum est duos ex locis omissis in D etiam in Riccardiano omissos esse, non item in ceteris. Nec uero diuersa ratio scribendi tantum ualet ut duplicem originem demonstret codicum D, G: potuit enim, ut dixi, idem liber dissimili modo transcribi. Sed haereo in uariis lectionibus. Confer quaeso haec, Thessala Saetaba, improba impia, ostendere conscendere, prosternens consternens, celestia siluestria, rubicunda tuos, librabat uertice uersabat turbine, procurrens succumbens, bacchantis euantis, pudor rubor, Aspice Accipe, conciliasset pacificasset, deos focos, excerpta exerta. Quae si ab eodem fonte profectae sunt a quo G, miror nullam ex iis aut in margine G appositam aut medio uersui superscriptam, quales multae in G obuersantur, fuisse; miror ex tanta codicum multitudine (septuaginta fere numerantur) in duobus tantum Riccardiano et a, qui quidem adhuc innotuerint, horum quicquam occurrere. Interpolatas non credo; quamuis enim non absint quae eiusmodi uideantur, uniuersi tamen codicis ea est natura, quae maximam simplicitatem prae se ferat. Et quis putet interpolatorem Saetaba in Thessala mutaturum fuisse, quum Saetabum legatur etiam XXV. 7, aut ostendere procurrens celestia scripturum pro iis quae exhibent reliqui codices conscendere succumbens siluestria? At

1 Etiam LXIX Noli admirari-fugiunt non absurde Boehmius suspicatus est propter confusum carminis LXX. 1 Nulli se dicit excidisse. Sed quum c. LXIX etiam in Riccardiano omissum sit, aut a Datano deriuatus est Riccardianus, aut, ut potius credo, ambo a communi fonte profluxerunt. Cf. LXIV. 258 qui uersus et ipse abest ab utroque. Sed et c. LXIX et LXIV. 258 leguntur in a. Vnde tale stemma efficitur.

enim scriba Germanensis, homo accuratior, nihil errauit in describendo codice; errauit is qui D uel eum unde D ductus est descripsit. Largior pauca sic per errorem fieri potuisse e. g. paratum Prosequamur Indomitum descendens ostendunt languescunt lenta Conferat oblitum possim narrem Aspice, quae omnia male intellectis literis fortasse deliquit scriba Datani; recte enim uidentur G et plerique libri exhibere pararim Persequamur Indomitus discedens ostentant languescent laeta Conferet oblitae possum narras Accipe. Sed nego hoc in cetera cadere; nec si accuratior fuit scriba Germanensis, non summam curam in eo posuisset, ut librum quem describebat paene ad literam sequeretur. Atqui antiquitatem magis sapiunt lectiones Datani; quo nulla certior nota curae; unde, si ab eodem exemplo ducti sunt Det G, maiore cura Datanus quam Germanensis exaratus est. Ergo si multa reperiuntur in D quae nec in G nec quoquam alio reperiuntur, haec autem eiusmodi sunt ut interpolatoris esse nequeant, nec ad indiligentiam scribae possint referri, concluditur ex diuersis exemplis D et G ductos fuisse. Aut igitur a libro unico Catulli, quem ad patriam retulerat Veronensis, descriptus est Datanus uel is unde ductus est, Germanensis autem ab exemplo eius libri, non ab ipso uenit; aut Germanensis ab ipso illo Veronensi codice, Datanus ab altero, alias certe, fortasse saeculo XV emergente, descriptus est. 'Namque et Matthaeus Pal' merius in exemplo libri Catulliani quod sua ipsius manu a. 1428 ' scripsit, adnotauit anno 1425 primum repertum esse Catullum pessimeque acceptum in manus hominum uenisse (cf. Andr. Schotti 'obseruat. human. II. 16. p. 53) et Raphael Volaterranus qui ab anno 'fere 1450 ad annum 1520 uixit, commentar. urban. libr. XIV. p. 325 'ed. Basil. Frob. 1559 hic Catulli inquit liber una cum Quintiliano repertus est aetate nostra laciniosus mendosusque1.' Quibus quanquam non nimium tribuerim: haberent tamen unde confirmarentur, si alter codex ineunte saeculo XV repertus esset. Dixerit aliquis tam miram similitudinem praecipue corruptorum locorum non potuisse in duobus libris (D, G) esse, nisi ab uno aliquo orti essent. Concedo; sed, siue ex uno orti sunt siue ex duobus, nihil interest; duo enim si fuerunt, alter Veronensis ille, alter saeculo XV repertus, ad unum

1 Schwabius in adnot. p. v ed. suae. Cf. uerba Auantii. Magno pignore contenderim ' bodie non inueniri ullum Catullianum codicem scriptum ante octuaginta annos boc est ' ante Guarini aetatem, is enim ad patriam rediens Catullum diu multumque desideratum 'Italiae restituit, sed deprauatum.' Haec ad Matthaeum Gibertum Veronae Episcopum 1524-1543 scripsit Auantius; unde Guarinus is de quo dicit Baptista esse, non pater eius, colligitur a Schwabio (Philol. XXIV. 352-4).

fontem postremo reuocantur, dico codicem ex quo in Thuanaeo codice descriptum est c. LXII. Sin autem quis fuerit cui hoc parum credibile uideatur, saltem concedat Datanum uel eum ex quo ductus est, ab ipso illo codice Veronensi, Germanensem ab exemplo eius, non ab ipso prouenisse.

Superest ut dicamus liber archetypus qualis fuerit. Eum Lachmannus in editione sua anni 1829, septuaginta sex paginarum faciebat, quarum singulae triginti uersus in se comprehenderent. Hoc ut efficeret, in carmine I unum uersum (post u. 9) et duos dimidios supplendos censebat, in c. II unum (post u. 10), in c. X unum (post u. 27), in c. LXI quattuor, unum post (90), duos post (106), priorem quidem a sede sua transpositum Quem tamen magis audiens, unum post (107), in c. LXV sex (post u. 8), in c. LXVIII unum (post u. 46), alios (post u. 141) quorum numerum ipse non dixit, sed Hauptius facit triginta (Quaest. p. 41). Deinde LXIV. 334-337 non numerat, nec LXXVIII. 7-10 Sed nunc id deteo-anus, nec c. LXXXIV. 3, 4, nec XCII. 3, 4 quum hi uersus in margine codicis ad Veronam reducti scripti fuisse uideantur, unde LXIV. 334-6 XCII. 3, 4 in plerisque libris omissi, LXXXIV. 3, 4 in omnibus ex loco suo post u. 10 collocati sunt. Praeterea unam paginam 30 uersuum, c. LXXV et LXXVI continentem, ex loco suo in codicibus turbatam, sic transposuit ut carminum hic ordo euaderet; LXXIV quod in fine paginae 67 statuit LXXVII–LXXXVII. 9=pp. 68, 69; LXXV, LXXVI=p. 70; LXXXVIII.

In hac descriptione paginarum non queror Lachmannum uersus contra fidem codicum inseruisse; nam multa excidisse apud omnes constat. Eam falsam tamen esse multa indicant, ut iam perspexerunt Froehnerus Bergkius Leutschius Boehmius alii. Vt singillatim omnia persequar, quis credat in c. I amissum quicquam esse? Nihil ad sententiam deest, una syllaba ad metrum; decem uersus in eo fuisse probat etiam Martialis imitator in epigrammate VII. 26 quod manifeste huc refertur, ipsum autem decem uersus habet. Mitto c. II in quo desiderari nonnulla docet loci sententia. Sed nihil in c. X euenit huiusmodi, nec tanta fides tribuenda est uetusto isti codici, de quo loquitur Alexander Guarinus, ut sensu carminis non poscente, contra interpretes plerosque et ipsum Guarinum, lacunam in eo deprehendamus1. In c. LXI tres uersus post u. (107) excidisse

1 Post inquio puellae fenestra sequitur in codice uetusto, quae non lucem ut cetera sed * obscuritatem potius praestat, ut in sequentibus patet' (fol. XI.) Quantum Alex. Guarino