In partesque rapit varias, perque omnia versat. Hæc alternanti potior sententia visa est.
Mnesthea, Sergestumque vocat, fortemque Cloanthum; Classem aptent taciti, sociosque ad littora cogant, Arma parent, et quæ sit rebus causa novandis Dissimulent: sese intereà, quandò optima Dido Nesciat, et tantos rumpi non speret amores, Tentaturum aditus, et quæ mollissima fandi Tempora, quis rebus dexter modus. Ociùs omnes Imperio læti parent, ac jussa facessunt.
At Regina dolos (quis fallere possit amantem?) Præsensit, motusque excepit prima futuros, Omnia tuta timens : eadem impia Fama furenti Detulit armari classem, cursumque parari. Sævit inops animi, totamque incensa per urbem Bacchatur: qualis commotis excita sacris Thyas, ubi audito stimulant trieterica Baccho Orgia, nocturnusque vocat clamore Cithæron. Tandem his Ænean compellat vocibus ultrò : Dissimulare etiam sperâsti, perfide, tantum Posse nefas, tacitusque meâ decedere terrâ ? Nec te noster amor, nec te data dextera quondam, Nec moritura tenet crudeli funere Dido? Quin etiam hiberno moliris sidere classem, Et mediis properas Aquilonibus ire per altum, Crudelis! quid? si non arva aliena domosque Ignotas peteres, et Troja antiqua maneret, Troja per undosum peteretur classibus æquor? Mene fugis? Per ego has lacrymas dextramque tuam, te, (Quandò aliud mihi jam miseræ nihil ipsa reliqui) Per connubia nostra, per inceptos hymenæos; Si benè quid de te merui, fuit aut tibi quidquam Dulce meum, miserere domûs labentis, et istam,
Oro, si quis adhuc precibus locus, exue mentem. Te propter Libycæ gentes Nomadumque tyranni Odêre, infensi Tyrii: te propter eumdem Exstinctus pudor, et quâ solâ sidera adibam, Fama prior: cui me moribundam deseris, hospes ? Hoc solum nomen quoniam de conjuge restat. Quid moror? an mea Pygmalion dùm mænia frater Destruat, aut captam ducat Getulus Iarbas? Saltem si qua mihi de te suscepta fuisset Ante fugam soboles, si quis mihi parvulus aulâ Luderet Æneas, qui te tantùm ore referret; Non equidem omninò capta aut deserta viderer.
Dixerat. Ille Jovis monitis immota tenebat Lumina, et obnixus curam sub corde premebat. Tandem pauca refert: Ego te, quæ plurima fando Enumerare vales, nunquàm, Regina, negabo Promeritam : nec me meminisse pigebit Elisæ, Dùm memor ipse meî, dùm spiritus hos reget artus Pro re pauca loquar. Neque ego hanc abscondere furto Speravi, ne finge, fugam; nec conjugis unquam Prætendi tædas, aut hæc in fœdera veni. Me si fata meis paterentur ducere vitam Auspiciis, et sponte meâ componere curas; Urbem Trojanam primum dulcesque meorum Relliquias colerem: Priami tecta alta manerent, Et recidiva manu posuissem Pergama victis. Sed nunc Italiam magnam Grynæus Apollo, Italiam Lyciæ jussêre capessere sortes : Hic amor, hæc patria est. Si te Carthaginis arces Phœnissam, Libycæque aspectus detinet urbis; Quæ tandem Ausonia Teucros considere terrâ Invidia est? Et nos fas extera quærere regna. Me patris Anchisæ, quoties humentibus umbris
Nox operit terras, quoties astra ignea surgunt, Admonet in somnis, et turbida terret imago : Me puer Ascanius, capitisque injuria cari, Quem regno Hesperiæ fraudo et fatalibus arvis. Nunc etiam interpres Divûm, Jove missus ab ipso, (Testor utrumque caput) celeres mandata per auras Detulit: ipse Deum manifesto in lumine vidi Intrantem muros, vocemque his auribus hausi. Desine meque tuis incendere teque querelis : Italiam non sponte sequor.
Talia dicentem jamdudum aversa tuetur, Hùc illuc volvens oculos, totumque pererrat Luminibus tacitis, et sic accensa profatur :
Nec tibi Diva parens, generis nec Dardanus auctor, Perfide; sed duris genuit te cautibus horrens Caucasus, Hyrcanaque admôrunt ubera tigres. Nam quid dissimulo? aut quæ me ad majora reservo ? Num fletu ingemuit nostro ? num lumina flexit? Num lacrymas victus dedit? aut miseratus amantem est? Quæ quibus anteferam? jam jam nec maxima Juno, Nec Saturnius hæc oculis Pater aspicit æquis. Nusquàm tuta fides. Ejectum littore, egentem Excepi, et regni demens in parte locavi; Amissam classem, socios à morte reduxi. Heu! furiis incensa feror! Nunc augur Apollo, Nunc Lyciæ sortes, nunc et Jove missus ab ipso Interpres Divům fert horrida jussa per auras. Scilicet is Superis labor est, ea cura quietos Sollicitat. Neque te teneo, neque dicta refello. I, sequere Italiam ventis, pete regna per undas. Spero equidem mediis, si quid pia numina possunt, Supplicia hausurum scopulis, et nomine Dido Sæpè vocaturum. Sequar atris ignibus absens;
Et, cùm frigida mors animâ seduxerit artus, Omnibus umbra locis adero : dabis, improbe, pœnas. Audiam, et hæc Manes veniet mihi fama sub imos.
His medium dictis sermonem abrumpit, et auras Ægra fugit, seque ex oculis avertit et aufert, Linquens multa metu cunctantem et multa parantem Dicere. Suscipiunt famulæ, collapsaque membra Marmoreo referunt thalamo, stratisque reponunt.
At pius Æneas, quanquam lenire dolentem Solando cupit, et dictis avertere curas, Multa gemens, magnoque animum labefactus amore, Jussa tamen Divûm exsequitur, classemque revisit. Tùm verò Teucri incumbunt, et littore celsas Deducunt toto naves: natat uncta carina, Frondentesque ferunt remos et robora silvis Infabricata, fugæ studio.
Migrantes cernas, totâque ex urbe ruentes. Ac veluti ingentem formicæ farris acervum Cùm populant, hiemis memores, tectoque reponunt: It nigrum campis agmen, prædamque per herbas Convectant calle angusto, pars grandia trudunt Obnixæ frumenta humeris; pars agmina cogunt, Castigantque moras: opere omnis semita fervet.
Quis tibi tunc, Dido, cernenti talia sensus? Quosve dabas gemitus, cùm littora fervere latè Prospiceres arce ex summa, totumque videres Misceri ante oculos tantis clamoribus æquor? Improbe amor, quid non mortalia pectora cogis! Ire iterum in lacrymas, iterum tentare precando Cogitur, et supplex animos submittere amori, Ne quid inexpertum frustrà moritura relinquat. Anna, vides toto properari littore; circum Undiquè convenêre : vocat jam carbasus auras;
Puppibus et læti nautæ imposuêre coronas. Hunc ego si potui tantum sperare dolorem, Et perferre, soror, potero. Miseræ hoc tamen unum Exsequere, Anna, mihi; solam nam perfidus ille Te colere, arcanos etiam tibi credere sensus; Sola viri molles aditus et tempora nôras. I, soror, atque hostem supplex affare superbum : Non ego cum Danais Trojanam exscindere gentem Aulide juravi, classemve ad Pergama misi; Nec patris Anchisæ cineres manesve revelli. Cur mea dicta negat duras demittere in aures? Quò ruit? Extremum hoc miseræ det munus amanti: Exspectet facilemque fugam, ventosque ferentes. Non jam conjugium antiquum, quod prodidit, oro; Nec pulchro ut Latio careat, regnumque relinquat. Tempus inane peto, requiem spatiumque furori, Dùm mea me victam doceat fortuna dolere. Extremam hanc oro veniam, miserere sororis : Quam mihi cùm dederit, cumulatam morte remittam.
Talibus orabat, talesque miserrima fletus Fertque refertque soror: sed nullis ille movetur Fletibus, aut voces ullas tractabilis audit. Fata obstant, placidasque viri Deus obstruit aures. Ac veluti annoso validam cùm robore quercum Alpini Boreæ, nunc hinc, nunc flatibus illinc Eruere inter se certant, it stridor, et altè Consternunt terram, concusso stipite, frondes : Ipsa hæret scopulis; et quantùm vertice ad auras Æthereas, tantùm radice in Tartara tendit: Haud secus assiduis hinc atque hinc vocibus heros Tunditur, et magno persentit pectore curas : Mens immota manet, lacrymæ volvuntur inanes.
Tùm verò infelix fatis exterrita Dido
« PreviousContinue » |