Arcturum, pluviasque Hyadas, geminosque Triones,
Armatumque auro circumspicit Oriona.

Postquàm cuncta videt cœlo constare sereno,
Dat clarum è puppi signum : nos castra movemus,
Tentamusque viam, et velorum pandimus alas.
Jamque rubescebat stellis Aurora fugatis,

Cùm procul obscuros colles, humilemque videmus
Italiam. Italiam primus conclamat Achates :
Italiam læto socii clamore salutant.

Tùm pater Anchises magnum cratera coronâ
Induit, implevitque mero; Divosque vocavit,
Stans celsâ in puppi :

Dî, maris et terræ tempestatumque potentes,
Ferte viam vento facilem, et spirate secundi.
Crebrescunt optatæ auræ, portusque patescit
Jam propior, templumque apparet in arce Minerva.
Vela legunt socii, et proras ad littora torquent.
Portus ab Eoo fluctu curvatur in arcum ;
Objectæ salsâ spumant aspergine cantes.
Ipse latet: gemino demittunt brachia muro
Turriti scopuli, refugitque à littore templum.

Quattuor hic, primum omen, equos in gramine vidi Tondentes campum latè, candore nivali.

Et pater Anchises : Bellum, ô terra hospita, portas :
Bello armantur equi: bellum hæc armenta minantur.
Sed tamen idem olim curru succedere sueti
Quadrupedes, et frena jugo concordia ferre :
Spes est pacis, ait. Tùm numina sancta precamur
Palladis armisonæ, quæ prima accepit ovantes;
Et capita ante aras Phrygio velamur amictu;
Præceptisque Heleni, dederat quæ maxima, ritè
Junoni Argivæ jussos adolemus honores.
Haud mora, continuò perfectis ordine votis,

:

Cornua velatarum obvertimus antennarum;
Grajugenûmque domos, suspectaque linquimus arva.
Hinc sinus Herculei, si vera est fama, Tarenti
Cernitur attollit se Diva Lacinia contrà,
Caulonisque arces, et navifragum Scylacæum.
Tùm procul è fluctu Trinacria cernitur Etna:
Et gemitum ingentem pelagi, pulsataque saxa
Audimus longè, fractasque ad littora voces,
Exsultantque vada, atque æstu miscentur arena.
Et pater Anchises: Nimirùm hæc illa Charybdis:
Hos Helenus scopulos, hæc saxa horrenda canebat.
Eripite, ô socii, pariterque insurgite remis.
Haud minùs ac jussi faciunt : primusque rudentem
Cortorsit lævas proram Palinurus ad undas;
Lævam cuncta cohors remis ventisque petivit.
Tollimur in cœlum curvato gurgite, et idem
Subductâ ad Manes imos descendimus undâ.
Ter scopuli clamorem inter cava saxa dedêre ;
Ter spumam elisam et rorantia vidimus astra.

Intereà fessos ventus cum sole reliquit ;
Ignarique viæ, Cyclopum allabimur oris.
Portus ab accessu ventorum immotus, et ingens
Ipse; sed horrificis juxtà tonat Ætna ruinis,
Interdùmque atram prorumpit ad æthera nubem,
Turbine fumantem piceo, et candente favillà,
Attollitque globos flammarum, et sidera lambit :
Interdùm scopulos avulsaque viscera montis
Erigit eructans, liquefactaque saxa sub auras
Cum gemitu glomerat, fundoque exæstuat imo.

Fama est Enceladi semiustum fulmine corpus
Urgeri mole hâc, ingentemque insuper Ætnam
Impositam ruptis flammam exspirare caminis;
Et, fessum quoties mutat latus, intremere omnem

Murmure Trinacriam, et coelum subtexere fumo.
Noctem illam tecti silvis immania monstra'
Perferimus; nec, quæ sonitum det causa, videmus.
Nam neque erant astrorum ignes, nec lucidus thà
Sidereâ Polus; obscuro sed nubila coelo,
Et lunam in nimbo nox intempesta tenebat.
Postera jamque dies primo surgebat Eoo,
Humentemque Aurora polo dimoverat umbram,
Cùm subitò è silvis, macie confecta supremâ,
Ignoti nova forma viri, miserandaque cultu,
Procedit, supplexque manus ad littora tendit.
Respicimus : dira illuvies, immissaque barba',
Consertum tegmen spinis; at cetera Graius,
Et quondam patriis ad Trojam missus in armis.
Isque ubi Dardanios habitus et Troia vidit
Arma procul, paulùm aspectu conterritus hæsit,
Continuitque gradum; mox sese ad littora præceps
Cum fletu precibusque tulit: Per sidera testor,
Per Superos, atque hoc cœli spirabile lumen,
Tollite me, Teucri, quascunque abducite terras.
Hoc sat erit. Scio me Danais è classibus unum
Et bello Iliacos fateor petiisse Penates.
Pro quo, si sceleris tanta est injuria nostri,
Spargite me in fluctus, vastoque immergite ponto.
Si pereo, manibus hominum periisse juvabit.

Dixerat: et, genua amplexus, genibusque volutans, Hærebat. Qui sit, fari, quo sanguine cretus, Hortamur; quæ deindè agitet fortuna, fateri." Ipse pater dextram Anchises, haud multa moratus, Dat juveni, atque animum præsenti pignore firmat. Ille hæc, deposita tandem formidine, fatur: Sum patriâ ex Ithaca, comes infelicis Ulyssei, Nomen Achemenides, Trojam genitore Adamaste

Hic me,

Paupere ( mansissetque utinàm fortuna!) profectus.
dùm trepidi crudelia limina linquunt,
Immemores socii vasto Cyclopis in antro
Deseruêre. Domus sanie dapibusque cruentis
Intùs opaca, ingens : ipse arduus, altaque pulsat
Sidera: (Dî, talem terris avertite pestem!)
Nec visu facilis, nec dictu affabilis ulli.

Visceribus miserorum et sanguine vescitur atro.
Vidi egomet, duo de numero cùm corpora nostro,
Prensa manu magnâ, medio resupinus in antro,
Frangeret ad saxum, sanieque aspersa natarent
Limina : vidi, atro cùm membra fluentia tabo
Manderet, et tepidi tremerent sub dentibus artus.
Haud impunè quidem : nec talia passus Ulysses,
Oblitusve sui est Ithacus discrimine tanto.
Nam simul expletus dapibus, vinoque sepultus,
Cervicem inflexam posuit, jacuitque per antrum
Immensus, saniem eructans ac frusta cruento
Per somnum commixta mero; nos, magna precati
Numina, sortitique vices, unà undiquè circùm
Fundimur, et telo lumen terebramus acuto
Ingens, quod torvâ solum sub fronte latebat,
Argolici clypei aut Phoebeæ lampadis instar :
Et tandem læti sociorum ulciscimur umbras.

Sed fugite, ô miseri, fugite, atque ab littore funem Rumpite.

Nam, qualis quantusque cavo Polyphemus in antro
Lanigeras claudit pecudes, atque ubera pressat;
Centum alii curva hæc habitant ad littora vulgo
Infandi Cyclopes, et altis montibus errant.
Tertia jam lunæ se cornua lumine complént,
Cùm vitam in silvis, inter deserta ferarum

Lustra domosque traho, vastosque ab rupe Cyclopas

Prospicio, sonitumque pedum vocemque tremisco.
Victum infelicem, baccas, lapidosaque corna
Dant rami, et vulsis pascunt radicibus herbæ.
Omnia collustrans, hanc primùm ad littora classem
Conspexi venientem; huic me, quæcunque fuisset,
Addixi: satis est gentem effugisse nefandam.
Vos animam hanc potiùs quocunque absumite leto.
Vix ea fatus erat, summo cùm monte videmus
Ipsum inter pecudes vastâ se mole moventem
Pastorem Polyphemum, et littora nota petentem:
Monstrum horrendum, informe, ingens, cui lumen ademptum.
Trunca manum pinus regit, et vestigia firmat.

Lanigeræ comitantur oves; ea sola voluptas,
Solamenque mali: de collo fistula pendet.

Postquàm altos tetigit fluctus, et ad æquora venit,
Luminis effossi fluidum lavit indè cruorem,
Dentibus infrendens gemitu; graditurque per æquor
Jam medium, necdùm fluctus latera ardua tinxit.

Nos procul indè fugam trepidi celerare, recepto
Supplice, sic merito, tacitique incidere funem :
Verrimus et proni certantibus æquora remis.
Sensit, et ad sonitum vocis vestigia torsit.
Verùm, ubi nulla datur dextram affectare potestas,
Nec potis Ionios fluctus æquare sequendo,
Clamorem immensum tollit, quo pontus et omnes
Intremuêre undæ, penitùsque exterrita tellus
Italiæ, curvisque immugiit Etna cavernis.

At

genus è silvis Cyclopum et montibus altis Excitum ruit ad portus, et littora complent. Cernimus adstantes nequicquam lumine torvo Ætnæos fratres, cœlo capita alta ferentes, Concilium horrendum : quales cùm vertice celso Aëriæ quercus aut coniferæ cyparissi