qurches andy

ENEIS. LIB. I.

Dorsum immane mari summo. Tres Eurus ab alto
In brevia et Syrtes urget, miserabile visu,
Illiditque vadis, atque aggere cingit arenæ.

105

Unam, quæ Lycios fidumque vehebat Orontem,
Ipsius ante oculos ingens à vertice pontus
In puppim ferit: excutitur, pronusque magister
Volvitur in caput :'ast illam ter fluctus ibidem
Torquet agens circùm, et rapidus vorat æquore vortex.
Apparent rari nantes in gurgite vasto :

Arma virûm, tabulæque, et Troïa gaza per undas.
Jam validam Ilionei navem, jam fortis Achatæ,
Et quâ vectus Abas, et quâ grandævus Alethes,
Vicit hiems: laxis laterum compagibus omnes
Accipiunt inimicum imbrem, rimisque fatiscunt.
Intereà magno misceri murmure pontum,
Emissamque hiemem sensit Neptunus, et imis
Stagna refusa vadis, graviter commotus; et alto
Prospiciens, summâ placidum caput extulit undâ.
Disjectam Æneæ toto videt æquore classem,
Fluctibus oppressos Troas cœlique ruinâ.
Nec latuêre doli fratrem Junonis et iræ.

Eurum ad se Zephyrumque vocat; dehinc talia fatur :
Tantane vos generis tenuit fiducia vestri?

Jam coelum terramque, meo sine numine, venti,
Miscere, et tantas audetis tollere moles?

Quos ego... Sed motos præstat componere fluctus.
Post mihi non simili pœnâ commissa luetis.
Maturate fugam, regique hæc dicite vestro :
Non illi imperium pelagi sævumque tridentem,
Sed mihi sorte datum : tenet ille immania saxa,
Vestras, Eure, domos : illâ se jactet in aulâ
Eolus, et clauso ventorum carcere regnet.
Sic ait, et dicto citiùs tumida æquora placat,

Collectasque fugat nubes, sofemque reducit.
Cymothoë, simul et Triton adnixus, acuto
Detrudunt naves scopulo : levat ipse tridenti;
Et vastas aperit Syrtes, et temperat æquor;
Atque rotis summas levibus perlabitur undas.
Ac veluti magno in populo cùm sæpè coorta est
Seditio, sævitque animis ignobile vulgus;

Jamque faces et saxa volant; furor arma ministrat :
Tùm, pietate gravem ac meritis si fortè virum quem
Conspexêre, silent, arrectisque auribus adstant;
Ille regit dictis animos, et pectora mulcet.
Sic cunctus pelagi cecidit fragor, æquora postquàm
Prospiciens genitor, cœloque invectus aperto,
Flectit equos, curruque volans dat lora secundo.

Defessi Æneadæ, quæ proxima, littora cursu
Contendunt petere,, et Libyæ, vertuntur ad oras.
Est in secessu longo locus: insula portum
Efficit objectu laterum, quibus omnis ab alto
Frangitur inque sinus scindit sese unda reductos.
Hinc atque hinc vasta rupes geminique minantur
In cœlum scopuli, quorum sub vertice latè
Æquora tuta silent; tùm silvis scena coruscis
Desuper, horrentique atrum nemus imminet umbrâ.
Fronte sub adversâ scopulis pendentibus antrum :
Intùs aquæ dulces, vivoque sedilia saxo,
Nympharum domus : hîc fessas non vincula naves
Ulla tenent, unco non alligat anchora morsu.
Huc septem Æneas collectis navibus omni
Ex numero subit; ac, magno telluris amore
Egressi, optatâ potiuntur Troës arenâ,
Et sale tabentes artus in littore ponunt.

Ac primùm silici scintillam excudit Achates, Suscepitque ignem foliis, atque arida circùm

Nutrimenta dedit, rapuitque in fomite flammam;
Tùm Cererem corruptam undis Cerealiaque arma
Expediunt fessi rerum; frugesque receptas

Et torrere parant flammis, et frangere saxo.

Æneas scopulum intereà conscendit, et omnem
Prospectum latè pelago petit, Anthea si quà
Jactatum vento videat, Phrygiasque biremes,
'Aut Capyn, aut celsis in puppibus arma Caïci.
Navem in conspectu nullam, tres littore cervos
Prospicit errantes : hos tota armenta sequuntur
A tergo, et longum per valles pascitur agmen.
Constitit hîc, arcumque manu celeresque sagittas
Corripuit, fidus quæ tela gerebat Achates;
Ductoresque ipsos primùm, capita alta ferentes
Cornibus arboreis, sternit: tùm vulgus, et omnem
Miscet agens telis nemora inter frondea turbam.
Nec priùs absistit, quàm septem ingentia victor
Corpora fundat humi, et numerum cum navibus æquet.
Hinc portum petit, et socios partitur in omnes,
Vina bonus quæ deindè cadis onerârat Acestes
Littore Trinacrio, dederatque abeuntibus heros,
Dividit, et dictis morentia pectora mulcet:

O socii (neque enim ignari sumus antè malorum),
O passi graviora : dabit Deus his quoque finem.
Vos et Scyllæam rabiem penitùsque sonantes
Accestis scopulos; vos et Cyclopea saxa
Experti: revocate animos, moestumque timorem
Mittite; forsan et hæc olim meminisse juvabit.
Per varios casus, per tot discrimina rerum
Tendimus in Latium, sedes ubi fata quietas
Ostendunt: illic fas regna resurgere Troja.
Durate, et vosmet rebus servate secundis.
Talia voce refert; curisque ingentibus æger

Spem vultu simulat, premit altum corde dolorem.
Illi se prædæ accingunt dapibusque futuris ;
Tergora diripiunt costis, et viscera nudant.

Pars in frusta secant, verubusque trementia figunt :
Littore ahena locant alii, flammasque ministrant.
Tùm victi revocant vires; fusique per herbam
Implentur veteris Bacchi pinguisque ferinæ.

Postquàm exempta fames epulis, mensæque remotæ,
Amissos longo socios sermone requirunt,

Spemque metumque inter dubii, seu vivere credant,
Sive extrema pati, nec jam exaudire vocatos.
Præcipuè pius Æneas, nunc acris Orontei,
Nunc Amyci casum gemit, et crudelia secum
Fata Lyci, fortemque Gyan, fortemque Cloanthum.
Et jam finis erat, cùm Juppiter æthere summo
Despiciens mare velivolum, terrasque jacentes,
Littoraque, et latos populos; sic vertice cœli
Constitit, et Libyæ defixit lumina regnis.
Atque illum tales jactantem pectore curas
Tristior, et lacrymis oculos suffusa nitentes,
Alloquitur Venus: O qui res hominumque Deûmque
Æternis regis imperiis, et fulmine terres,
Quid meus Æneas in te committere tantum,
Quid Troës potuêre ! quibus tot funera passis
Cunctus ob Italiam terrarum clauditur orbis?
Certè hinc Romanos olim volventibus annis
Hinc fore ductores, revocato à sanguine Teucri,
Qui mare, qui terras omni ditione tenerent,
Pollicitus : quæ te, genitor, sententia vertit?
Hoc equidem occasum Troja tristesque ruinas
Solabar, fatis contraria fata rependens.
Nunc eadem fortuna viros tot casibus actos
Insequitur: quem das finem, Rex magne, laborum?

Antenor potuit, mediis elapsus Achivis,
Illyricos penetrare sinus atque intima tutus

Regna Liburnorum, et fontem superare Timavi,
Undè per ora novem vasto cum murmure montis
It mare proruptum, et pelago premit arva sonanti.
Hic tamen ille urbem Patavi sedesque locavit
Teucrorum, et genti nomen dedit, armaque fixit
Troia: nunc placidâ compostus pace quiescit.
Nos, tua progenies, cœli quibus annuis arcem,
Navibus (infandum) amissis, unius ob iram
Prodimur, atque Italis longè disjungimur oris.
Hic pietatis honos? Sic nos in sceptra reponis?
Olli subridens hominum sator atque Deorum,
Vultu quo coelum tempestatesque serenat,
Oscula libavit natæ; dehinc talia fatur :

L

Parce metu, Cytherea : manent immota tuorum
Fata tibi: cernes urbem et promissa Lavinî
Moenia, sublimemque feres ad sidera cœli
Magnanimum Æneam, neque me sententiá vertit.
Hic (tibi fabor enim, quandò hæc te cura remordet,
Longiùs et volvens fatorum arcana movebo)
Bellum ingens geret Italiâ, populosque feroces
Contundet, moresque viris et moœnia ponet,
Tertia dùm Latio regnantem viderit æstas,
Ternaque transierint Rutulis hiberna subactis.
At puer Ascanius, cui nunc cognomen Iülo
Additur (Ilus erat, dùm res stetit Ilia regno),
Triginta magnos volvendis mensibus orbes
Imperio explebit, regnumque ab sede Lavinî
Transferet, et longam multâ vi muniet Albam.
Hîc jam ter centum totos regnabitur annos
Gente sub Hectoreâ, donec regina sacerdos,
Marte gravis, geminam partu dabit Ilia prolem.