Page images
PDF
EPUB

Raptatus bigis ut quondam, aterque cruento
Pulvere, perque pedes trajectus lora tumentis.
Hei mihi, qualis erat ! quantum mutatus ab illo
Hectore, qui redit exuvias indutus Achilli,
Vel Danaum Phrygios jaculatus puppibus ignis!
Squalentem barbam, et concretos sanguine crinis,
Volneraque illa gerens, quæ circum plurima muros
Adcepit patrios. Ultro flens ipse videbar

Compellare virum, et mæstas expromere voces:
O lux Dardaniæ, spes o fidissima Teucrum,

-

275

280

272. bijugis Rottend. tert., quod Heins. præferebat. Sustuli importunam interpunctionem post bigis. - 274. Ei Medic. fragm. Vatic. Rottend. pr. heu alii. Ceterum Gronov. Diatribe Stat. c. 122, p. 24, ordinem verborum ita instituendum edicit: ut quondam raptatus et trajectus — ( heu mihi! qualis? ) erat quantum — Durissime. — 275. exuvis aliquot ap. Pier. et Burm. inductus aliquot apud utrumque. Achill Heins. cum melioribus etiam h. 1. Vulgo Achillis et Achillei. cf. sup. 1, 30. — 276. jaculatum Goth. pr. - 277. et abest Franc, concretoque qu. Moret. et concreto s. Menag. pr. a m. sec., quod vulgarius esset. conf. Burm.-—278. Vulnera illa Leid. vulnera et illa Bigot. vulneraque ipsa Franc. et Witt. Stat. III Theb. 364 Vulneraque ista ferens putri insiccata cruore. — 280. Incertas exp. fragm. Moret. mæstas promere Exc. Burm. et Menag. alter. a m. sec. has promere Bigot. effundere Menag. pr. Moret. qu. Vulgata est apud Nonium in mostas. -281. Dardanide alter Hamburg. et Franc. cum Goth. sec. et tert. Dardanidum aliquot Picrii. spes o

loro trajectatis. ater plus quam respersus, inquinatus. cf. versus Homericos Iliad. x, 401 sqq. tumentes. ida similiter in fabula OEdipodis.

274-279. Nobiles versus ex eo loco ducti, qui magnos adfectus habere solet, fortunæ pristina et præsentis comparatione. Versum 274 Ennii esse Servius docuit. Quam diversus ab ea specie, qua redibat victor Patrocli, et una jam antea nave Achivorum incensa. cf. Excurs. VIII* qui redit pro qualis redibat, redire solebat, paullo insolentius; et inf. 279 accepit, pro acceparat; poetica etiam græca, saltem Homerica, structura, exuvias Achillis, arma

277

Achillea Patroclo detracta: Iliad.
†, 194. Danaum puppibus, in na-
ves Achivorum, respicit vavuzziar
Iliad. v sqq. et τ, 122 τοὶ δ ̓ ἐμβαλον
ἀκάματον πῦρ Νηῒ 9ο.
concretos sanguine crines, foedum
quidem, sed quod horrorem non
minus quam miserationem facere
queat. Porro 278 vulnera omnino
in pugnis cum Achivis factis ac-
cepta interpretabar; nunc intelli-
go hæc non convenire cum ceteris;
quæ miserationem facere debent,
meliusque referri ea ad ri aiziŝto-
das, vulneribus fœdato corpore
cæsi Hectoris ab accurentibus Achi-
vis: v. Iliad. 2, 369. adjunctis ta-
men laniationibus tracto circa mu-
ros corpore: quandoquidem ad-

Quæ tantæ tenuere moræ ? quibus Hector ab oris
Exspectate venis? ut te post multa tuorum
Funera, post varios hominumque urbisque labores
Defessi adspicimus! quæ caussa indigna serenos
Fœdavit voltus? aut cur hæc volnera cerno?
Ille nihil; nec me quærentem vana moratur :
Sed graviter gemitus imo de pectore ducens,
Heu fuge, nate dea, teque his, ait, eripe flammis.
Hostis habet muros; ruit alto a culmine Troja.
Sat patriæ Priamoque datum. Si Pergama dextra
Defendi possent: etiam hac defensa fuissent.

285

290

sanctissima Schol. Cruqu. Horatii I Sat. 7 et IV Od. 5. Sed vulgatam etiam Macrob. IV Sat. 2 habet. fidissuma scribunt codd. antiquiores ap. Pierium, et in uno firmissima vel fortissima. — 283. quem te post Zulich. multa dierum Gud. a m. pr. post tanta unus Guelph. — 284. per varios Oudart., ut lib. I, 628. post hominum varios u. Bigot. — 285. accipimus Hamb. pr. et Goth. tert. a m. sec. Et potest exquisitius videri. severos Hugen. a m. sec. — 286. et cur Leid. 287. Ipse Montalb. nec quærentem me sec. Hamb. nec me remoratur vana querentem Menag. pr. fata moratus ed. Ven. 288. de p. fundens Parrhas. — 289. Heus f. Leid. un. tete corr. Cuning. eripe telis Dorvill. — 290. a deest Dorvill. Menag. pr. et Mediceo Pieriano. Adde Goth. tert. In secundo Alte a c. alto culmine superscripto a fragm. Vatic, ab c. Leid. unus. Dorvillius bene conj. ruit alta a culmine Troja, quod significantius est, et sic Acronem legisse, Jani vidit ad Horat. IV Carm. 6, 3. et Homer. Iliad. v, 772 åreto xâσa nav ånpus "Ixios aizewn. ad. q. loc. vide adde Iliad. •, 557. 558. - 291. Priamo patriæque sec. Hamb. datum est Witt. 292. possint

jectum circum muros patrios; et paullo post v. 286. hæc volnera post verba: fœdavit voltus.

282-286. Quasi immemor cædis Hectoris, eum objurgat, quod tam diu abfuerit et nunc demum ad auxilium Trojanis ferendum adveniat. Etiam in his Ennium ante oculos habuit, cujus versus Macrob. VI, 2 O lux Trojæ, germane Hector! Quid ita cum tuo lacerato corpore miser? Aut, qui te sic respectantibus tractavere nobis? Lux autem non ad gloriam referendum, sed de salute accipiendum, si quidem ex Homerico quos expressum, quo is hoc sensu plerumque utitur;

excepto forte loco Iliad. 9, 282. ut te p., s, h. e. quomodo: defessi cladibus, ut eleganter poetæ v. c. Horat. II Carm. 4, 11 Tradidit fessis leviora tolli Pergama Graiis. serenos fœdavit vultus, quoniam et fæda tempestas proprie dicitur. cf. Serv.

290. Ruit alto a culmine Troja: (etiam inf. v, 603) ex Homerico, quod sæpius occurrit, xar xpns. cf. Var. Lect. Ad 291. 292 cf. inf. XI, 288. 289. Habet patria et Priamus omnia, quæ a te ad ipsum defendendum fieri ac præstari poterant. etiam hac, deixins, Hectoris manu, h. e. mea.

Sacra suosque tibi commendat Troja Penates:
Ilos cape fatorum comites; his monia

quære,
Magna pererrato statues quæ denique ponto.
Sic ait; et manibus vittas Vestamque potentem
Eternumque adytis effert penetralibus ignem.

Diverso interea miscentur moenia luctu;

Et magis atque magis, quamquam secreta parentis
Anchisæ domus arboribusque obtecta recessit,
Clarescunt sonitus; armorumque ingruit horror.

eo,

295

300

alter Rottend. Olimdistinxere nonnulli-defendi possent etiam, hac d. pro adhuc. v. Serv.- 294. Heins. distinguere volebat: his monia quære magna, p. et ita in Witt, erat. Contra Burm. disputat magis subtiliter quam vere. Declaranda res ex quod elegantior loquendi modus, si epitheton vel adjectivum post relativum ponitur: monia, quæ magna, pro vulgari, mœnia magna, quæ. 295. qui Longob. et alii ар. Pier. · 297. affert duo ap. Burm. v. ad Georg. IV, 311 et ad Ecl. VIII, 64.298. m. fletu Leid. unus. v. sup. 271. — 299. at magis Medic. a m. pr. - 300. obtexta Guelph. un. in Collect. Sax., non male. - 301. concrescunt

[ocr errors]

293–297. Penates sunt Trojæ publici, patrii dii, urbis tutela. Vid. Excurs. IX ad. h. v. Sacra et Penates possunt pro eadem re haberi, ut illa, quibus generis notio inest, declarentur per hos. Sic Inox v. 320 Sacra manu victosque deos-trahit. Et sic sæpe sacra universe, de deorum simulacris, etiam de his ipsis Penatibus. v. c. Ovid. Fast. I, 526. ut sit pro vulgari: Penates, et cum his, sacra sua tibi tradit. Mox v. 296. 297 Vestam et ignem sacrum visus est Eneæ somnianti Hector efferre e templo: ad declarandum, urbem jam esse excidio damnatam. Quæras: an hæc quoque per sacra declarare poeta voluit? Potuit sane! quippe poetis solenne, ut primo ponant genus, tum adjungant species synonymice: Ita oratio ipsa fit ornatior. At enim diversa sunt quæ narrat poeta: Penates mandat Æneæ secum efferendos urbe;

[ocr errors]

at Vestam et ignem, ut visum erat per quietem Æneæ, ipsa Hectoris umbra effert. Vittas religiose posuit, cum Vesta vittatu (non enim ad Palladem vittæ referri possunt, quod Burm. fecit) aut cum vittis dicenda esset. vide sup. ad v. 168. Virgineas ausi divæ contingere vittas. Fatorum comites quanto potentius, quam errorum, viæ, casuum! Moenia int. urbem Lavinium. magna dixit respectu Romæ inde oriundæ ; ut et III, 159. Tandem 297. adytis penetralibus effert: Visus est Hector ex ipsa Vestæ æde deæ simulacrum cum igne sacro efferre. Quo vero loco Penates positi fuerint, poeta non docuit; intelligitur tamen ex ipsa re, in acropoli eos habitos fuisse.

298-301.Interea urbs miscetur luctu, h. e. in urbe miscetur luctus, ejulatus, clamor, (mox v. 301 sonitus) diversus, a diversis urbis partibus. domus secreta recessit or

Excutior somno, et summi fastigia tecti

Adscensu supero, atque

supero, atque adrectis auribus adsto:
In segetem veluti quum flamma furentibus austris
Incidit, aut rapidus montano flumine torrens
Sternit agros, sternit sata læta, boumque labores,
Præcipitesque trahit silvas; stupet inscius alto
Adcipiens sonitum saxi de vertice pastor.

Tum vero manifesta fides, Danaumque patescunt
Insidia jam Deiphobi dedit ampla ruinam,

[ocr errors]

365

310

cod. antiquissimus Pierii. Videtur Heins. etiam crebrescunt invenisse: cf. Burm. que abest Franc. irruit Goth. tert. male: ingruunt bene de iis quæ accedunt, propria funt: ::error pro horror pr. Moret., perpetua aberratione. 305. sari de vertice torrens Schol. Horat. IV Od. 14 ex v. 368 saxi de vertice pastor: montano a vertice Bigot. ex VII, 567 et torto vertice torrens: rapidos pr. Moret. et Franc. flumme Moret. tert. 306. hominumque labores pr. Hamb. pro div. lect. ex I Georg. 118 quum sint hominumque boumque labores Versando terram experti· - laborem. Voss. et fragm. Moret. bovumque labores fragm. Vatic. 307. sedet pro stupet Quintil. VIII Inst. 6, memoriæ vitio. 308. aspiciens Sprot. var. lect. - 310.

hæc

nate pro, est secreta, remotior a litore et porta Scæa, eaque parte, qua Achivi urbem ingressi erant. Statii imitationem notat Burmann. Theb. V, 242, et si lata recessit Urbe domus.

302-308. Adscensu supero, pro adscendo, ornate in re tenui. Comparantis et comparati ratio primo intuitu non satis aperte declarata esse videtur. Latet autem in illis : arrectis auribus adsto, et stupet accipiens sonitum : ut sic componas: adsto arrectis auribus, aures arrigo, veluti pastor accipit stupens sonitum, quum flamma in segetem incidit. Quæ sequitur, comparatio adumbrata est ex Iliad. , 455. 456. x, 155 sqq. et Iliad. ♪, 452–455. adde 4, 87 sq., 492 sqq. Lucret. 1, 282-290. Conf. inf. 496 sq. Georg. II, 304 sqq. En. XII, 523 sqq. et X, 405 sqq. Argutantur in comparaudis locis

Macrob. Scalig. Cerda. Dicendum simpliciter, poetam Homeri inventa egregie suis verbis reddidisse et ornasse. Nisi forte in hoc reprehendendus videri potest, quod ex Eneœ narrantis persona talis comparatio non satis commode intexta sit. Quod et Wartono ita visum video. Sed illius narrantis recordationem suavitas narrationis jamdudum animis audientium excussit: furentibus austris dicit, ut poeta pro, ventis flantibus: torrens, xiμappos, rapidus montano flumine auctus aquarum colluvie e montibus. - 308. Iliad., 455 Τῶν δέ τε τηλέσε δοῦπον ἐν οὔρεσιν ἔκλυε ποιμήν.

309-313. Tum vero manifesta fides ornate, uti rebus fides fieri dicitur eventu manifesta jam res erat. Alii interpretes aliter. Deiphobi domus prima incensa ; duxerat is Helenam post Paridis

Volcano superante, domus; jam proxumus ardet
Ucalegon; Sigea igni freta lata relucent.

Exoritur clamorque virum, clangorque tubarum.
Arma amens capio; nec sat rationis in armis :
Sed glomerare manum bello, et concurrere in arcem 315
Cum sociis ardent animi; furor iraque mentem
Præcipitant; pulchrumque mori succurrit in armis.
Ecce autem telis Panthus elapsus Achivum,
Panthus Othryades, arcis Phœbique sacerdos,

ut sæpe alias.

alta Hamb. sec., - 312. Uchalion Rottend. sec. in aliis codd. alio modo vitiose. Sigeoque igni Parrhas. 315. et currere Sprot. ad arcem Moret. pr. -317. Præcipitat Gud. præcipitent sec. Hamb. 318. Achivom Heins. e Medic. et Gud. Vulgo Achivum. Achivis pr. Menag. Sprot. et alter Hamburg. — 319. Pantos, Panteus, Pantheus, Phantheus, hic et mox vitiose in MSS. Est Пávcer et Пávous. In Sprot. Panthoys et mox Panthoy, expressa enuntiatione græca : v.

mortem, ut jam Servius: cf. Quintus Cal. XIII, 354 sqq. Odyss. 9, 517 sqq., qui locus fundus fabulæ : cf. Exc. XII. (etsi, si argutari velis, sui oblitum dixeris poetam, nam in arce cum ceteris Priami filiis ille habitavit ) proxima domus Ucalegontis, qui e principibus erat, et in consilio Priami Iliad. y, 148. Sigea relucent, prospicienti ex urbe per tenebras : cf. Quintus ibid. 464 sqq lata cum dilectu h. 1. positum: nam late relucet mare circa promontorium Sigeum. (cf. Gerda: male, puto, Servius et Pompon., quod illic fretum Hellespontiacum incipit dilatari.) Denique tubarum clangor, Euripidis et Tragicorum exemplo, memoratur, etsi Iliacis temporibus

nondum fuere tuba et lituus.

314–317. Nec sat rationis, h. e. parum consilii, in armis, in armorum usu; nec mihi satis ipsi constabat, quantum his armis profuturus essem captæ et incensæ jam urbi: ardent animi glomerare

manum bello, ardeo, hic unus impetus erat, colligere milites ad pugnam, et cum iis (cum sociis)

in

arcem, ad regem concurrere. — 317. Et illa una cogitatio succurrit animo, animum subit, quam pulchrum sit, fortiter pugnando mori. Sic Georg. IV, 218. pulchramque petunt per vulnera mortem.

318-321. Panthus sacerdos Apollinis, cujus templum erat in arce. Ponunt autem poetæ primo loco continens, tanquam latius: arcis Phœbique s. Panthus inter primores Trojanorum est Iliad. 7, 146; filii ejus Polydamas et Euphorbus, Пavida, sæpe Homero commemorati. Nunc Othryos filius ipse editur. Sacerdotis persona ducta ex Iliad., 522, ubi Apollo Panthi filium, Polydamantem, tuetur. Adde inf. v. 430. Fabula de Pantho, Delphis abducto, quam Servius memorat, etiam apud Eustath. p. 900 1. 47 occurrit, seriorum forte poetarum commentum, Etiam mox genus primo loco

« PreviousContinue »