he

Sanguineam torquens aciem; torvumque repente
Clamat: "Io matres, audite, ubi quæque, Latinæ :
Si qua piis animis manet infelicis Amatæ
Gratia, si juris materni cura remordet;
Solvite crinales vittas, capite orgia mecum.'
Talem inter silvas, inter deserta ferarum,
Reginam Allecto stimulis agit undique Bacchi.
Postquam visa satis primos acuisse furores,
Consiliumque omnemque domum vertisse Latini:
Protenus hinc fuscis tristis dea tollitur alis
Audacis Rutuli ad muros: quam dicitur urbem
Acrisioneis Danaë fundasse colonis,

Præcipiti delata noto. Locus Ardea quondam
Dictus avis; et nunc magnum manet Ardea nomen;
Sed fortuna fuit. Tectis hic Turnus in altis
Jam mediam nigra carpebat nocte quietem.
Allecto torvam faciem et furialia membra
Exuit; in vultus sese transformat aniles,
Et frontem obscenam rugis arat; induit albos
Cum vittà crines; tum ramum innectit olivæ ;
Fit Calybe Junonis anus templique sacerdos;
Et juveni ante oculos his se cum vocibus offert :
"Turne, tot incassum fusos patiere labores,
Et tua Dardaniis transcribi sceptra colonis ?
Rex tibi conjugium et quæsitas sanguine dotes
Abnegat, externusque in regnum quæritur heres.
I nunc, ingratis offer te, irrise, periclis ;
Tyrrhenas, i, sterne acies; tege pace Latinos.
Hæc adeo tibi me, placida quum nocte jaceres,
Ipsa palam fari omnipotens Saturnia jussit.
Quare age, et armari pubem portisque moveri
Lætus in arma para, et Phrygios, qui flumine pulchro
Consedere, duces pictasque exure carinas.
Cœlestum vis magna jubet. Rex ipse Latinus,
Ni dare conjugium et dicto parere fatetur,
Sentiat et tandem Turnum experiatur in armis."
Hic juvenis, vatem irridens, sic orsa vicissim
Ore refert: "Classes invectas Thybridis alveo,
Non, ut rere, meas effugit nuncius aures.
Ne tantos mihi finge metus: nec regia Juno
Immemor est nostri.

Sed te victa situ verique effeta senectus,
O mater, curis nequidquam exercet, et arma
Regum inter falsa vatem formidine ludit.
Cura tibi, divum effigies et templa tueri;
Bella viri pacemque gerent, [queis bella gerenda.]"

Talibus Allecto dictis exarsit in iras. At juveni oranti subitus tremor occupat artus; Deriguere oculi: tot Erinys sibilat hydris, Tantaque se facies aperit. Tum flammea torquens Lumina cunctantem et quærentem dicere plura Repulit, et geminos erexit crinibus angues, Verberaque insonuit, rabidoque hæc addidit ore: "En ego victa situ, quam veri effeta senectus Arma inter regum falsa formidine ludit ;

Respice ad hæc: adsum dirarum ab sede sororum;
Bella manu letumque gero."

Sic effata facem juveni conjecit, et atro
Lumine fumantes fixit sub pectore tædas.
Olli somnum ingens rumpit pavor, ossaque et artus
Perfundit toto proruptus corpore sudor.

Arma amens fremit; arma toro tectisque requirit.
Sævit amor ferri, et scelerata insania belli,

Ira

super: magno veluti quum flamma sonore Virgea suggeritur costis undantis aheni, Exsultantque æstu latices; furit intus aquaï Fumidus atque alte spumis exuberat amnis; Nec jam se capit unda; volat vapor ater ad auras. Ergo iter ad regem polluta pace Latinum Indicit primis juvenum, et jubet arma parari, Tutari Italiam, detrudere finibus hostem ; Se satis ambobus Teucrisque venire Latinisque. Hæc ubi dicta dedit, divosque in vota vocavit :

Certatim sese Rutuli exhortantur in arma.
Hunc decus egregium formæ movet atque juventæ ;
Hunc atavi reges, hunc claris dextera factis.

Dum Turnus Rutulos animis audacibus implet,
Allecto in Teucros Stygiis se concitat alis.
Arte nová speculata locum, quo litore pulcher
Insidiis cursuque feras agitabat Iulus,
Hic subitam canibus rabiem Cocytia virgo
Objicit, et noto nares contingit odore,

Ut cervum ardentes agerent: quæ prima laborum
Causa fuit, belloque animos accendit agrestes.
Cervus erat forma præstanti et cornibus ingens,
Tyrrhida pueri quem matris ab ubere raptum
Nutribant, Tyrrheusque pater, cui regia parent
Armenta, et late custodia credita campi.
Assuetum imperiis soror omni Silvia cura
Mollibus intexens ornabat cornua certis,
Pectebatque ferum, puroque in fonte lavabat.
Ille manum patiens, mensæque assuetus herili,
Errabat silvis; rursusque ad limina nota
Ipse domum sera quamvis se nocte ferebat.
Hunc procul errantem rabidæ venantis Iuli
Commovere canes, fluvio quum forte secundo
Deflueret, ripaque æstus viridante levaret.
Ipse etiam, eximiæ laudis succensus amore,
Ascanius curvo direxit spicula cornu:
Nec dextræ erranti deus afuit: actaque multo
Perque uterum sonitu perque ilia venit arundo.
Saucius at quadrupes nota intra tecta refugit,
Successitque gemens stabulis, questuque cruentus
Atque imploranti similis tectum omne replebat.
Silvia prima soror, palmis percussa lacertos,
Auxilium vocat et duros conclamat agrestes.
Olli, pestis enim tacitis latet aspera silvis,
Improvisi adsunt: hic torre armatus obusto,
Stipitis hic gravidi nodis: quod cuique repertum
Rimanti, telum ira facit. Vocat agmina Tyrrheus,
Quadrifidam quercum cuneis et forte coactis
Scindebat, rapta spirans immane securi.

At sæva e speculis tempus dea nacta nocendi

Ardua tecta petit stabuli, et de culmine summo eest a dive
Pastorale canit signum, cornuque recurvo
Tartaream intendit vocem: qua protenus omne
Contremuit nemus, et silvæ intonuere profundæ,
Audiit et Triviæ longe lacus; audiit amnis
Sulfurea Nar albus aqua fontesque Velini;

Et Trepidæ matres pressere ad pectora natos.
Tum vero ad vocem celeris, qua buccina signum
Dira dedit, raptis concurrunt undique telis
Indomiti agricolæ ; nec non et Troïa pubes
Ascanio auxilium castris effundit apertis.
Direxere acies. Non jam certamine agresti,
Stipitibus duris agitur sudibusve præustis ;

Sed ferro ancipiti decernunt, atraque late
Horrescit strictis seges ensibus, æraque fulgent

Sole lacessita, et lucem sub nubila jactant: Shack Sieven
Fluctus uti primo cœpit quum albescere vento, in

Paulatim sese tollit mare, et altius undas

Erigit, inde imo consurgit ad æthera fundo.

Hic juvenis primam ante aciem stridente sagitta,
Natorum Tyrrhei fuerat qui maximus, Almo
Sternitur; hæsit enim sub gutture vulnus, et udæ
Vocis iter tenuemque inclusit sanguine vitam.
Corpora multa virum circa, seniorque Galæsus,
Dum paci medium se offert; justissimus unus
Qui fuit, Ausoniisque olim ditissimus arvis :
Quinque greges illi balantum, quina redibant
Armenta, et terram centum vertebat aratris.
Atque ea per campos æquo dum Marte geruntur,
Promissi dea facta potens, ubi sanguine bellum d
Imbuit et primæ comissit funera pugnæ,

4

Deserit Hesperiam, et cœli convexa per auras
Junonem victrix affatur voce superba :

"En, perfecta tibi bello discordia tristi;

Dic, in amicitiam coëant, et fœdera jungant.

Quandoquidem Ausonio respersi sanguine Teucros,

Hoc etiam his addam, tua si mihi certa voluntas:

Finitimas in bella feram rumoribus urbes,ill arouse

Accendamque animos insani Martis amore,

Undique ut auxilio veniant; spargam arma per agros." was through

Tum contra Juno: "Terrorum et fraudis abunde est.

Stant belli causæ; pugnatur cominus armis :

Quæ fors prima dedit, sanguis novus imbuit arma.
Talia connubia et tales celebrent hymenæos
Egregium Veneris genus et rex ipse Latinus.
Te super ætherias errare licentius auras
Haud Pater ille velit, summi regnator Olympi.
Cede locis.

Ego, si qua super fortuna laborum est,
Ipse regam.' Tales dederat Saturnia voces.
Illa autem attollit stridentes anguibus alas,
Cocytique petit sedem, supera ardua linquens.

Est locus Italiæ medio sub montibus altis, sandlus.
Nobilis et fama multis memoratus in oris,

Amsancti valles; densis hunc frondibus atrum
Urget utrimque latus nemoris, medioque fragosus
Dat sonitum saxis et torto vertice torrens.

Hic specus horrendum, sævi spiracula Ditis, ven

Monstratur, ruptoque ingens Acheronte voragout having
Pestiferas aperit fauces: queis condita Erinys,
Invisum numen, terras cœlumque levabat.

Nec minus interea extremam Saturnia bello
Imponit regina manum.

Ruit omnis in urbem
Pastorum ex acie numerus, cæsosque reportant
Almonem puerum fœdatique ora Galæsi ;
Implorantque deos, obtestanturque Latinum.
Turnus adest, medioque in crimine cædis et ignis
Terrorem ingeminat: Teucros in regna vocari;
Stirpem admisceri Phrygiam; se limine pelli.
Tum, quorum attonita Baccho nemora avia matres
Insultant thiasis, neque enim leve nomen Amatæ,
Undique collecti coëunt, Martemque fatigant.
Ilicet infandum cuncti contra omina bellum,
Contra fata deum, perverso numine poscunt:
Certatim regis circumstant tecta Latini.
Ille, velut pelagi rupes immota, resistit;
[Ut pelagi rupes, magno veniente fragore,]
Quæ sese, multis circum latrantibus undis,