cadere vere sit fallen. Quare factum est, ut non modo Prop. IV, 4, 64. scripserit Ipsaque in Oceanum sidera lapsa cadunt, sed etiam Cic. Off. I, 22, 77. de manibus audacissimorum civium delapsa arma ipsa ceciderunt. Haec autem est verissima Doederleinii sententia, Synon. I. p. 128. prolata. Ceterum cf. quae Iahn. ad h. 1. de abundantia verborum docte disputavit, coll. locis IX, 89. 436. II, 169. VI, 339. Cic. Off. I, 22. Prop. IV, 4, 64. similibusque et vid. quae nos ad Geo. I, 500. adnotavimus. ,,ad terram de calidiore plaga accipe, quam volatu trans mare petierant; ut v. c. de Aegypto narratur, quo sub hiemis initium ingentia agmina avium e nostris terris advolant." H. Rectius cum Süpflio ad terram reddideris landeinwärts. Aves migraturae ex mari se colligunt in mediterraneis, ut deinde uno agmine calidiores regiones petant. gurgite ab alto. Cf. Lucr. V. 388. et alto gurgite ponti et adnott. ad Aen. I, 118. et V, 33. 311. Cf. Hom. II. III, 13. sqq. frigidus annus, hiems, quor. (Cf. Hom. II. III, 4.) Schrader., quum frigore v .309. praecedat, coni. Threicius annus, Burm. autem e paucis iisque recentioribus Codd. edidit frigidus amnis, ut Strymon intelligatur, quem poëtae saepe commemorent de gruum migrationibus canentes, (vid. infra ad X, 264 sqq.) Sed recte Heyn., qui dubitat, num amnis simpliciter positus dici possit aves trans pontum fugare, plurimorum Codd. scripturam restituit, quam etiam Wakef. ad Lucr. 1. 1. Markl. ad Stat. Silv. I, 3, 8. et Günther. in Athenaeo I, 2. p. 269. iure defendunt. Prorsuslem varietas est apud Tib. IV Muschk. frigidus annus edi

Dis

315

320

sen. frigidus amnis, Bach. frigidus Arnus. Ceterum cum h. 1. cf. Stat. Theb. IV, 1., ubi hiems horrens annus dicitur, i. e. ea pars anni, ubi omnia horrent, rigent, et Hor. Od. III, 23, 8., qui auctumnum vocat pomiferum annum; idem Epod. II, 29. de hiberno anno loquens. Vid. etiam adnott. ad Ecl. III, 57. 312. terris apri cis. Vid. ad V, 128. Pro et terris Cod. Leid. et campis, quod placet Heynio; Wakef. autem ex uno Cod. Barth. atque oris temere in contextum recepit, quod iam v. 310. praecedat ad terram. Sed diversa verbi significatio satis excusat iterationem. Vid. ad I, 315. 313. De constructione orantes transmittere vid. ad Ecl. II, 34. ,,transmittere cursum, h. e. transire. Figura Graeca est, ait Servius. Scil. vulgari more transmittimus (nos trans) amnem cursu, h. e. navigatione [vid. ad IV, 154.], tum vero doctius: ipse cursus transmittitur. Ita 7009μɛvεiv τòv п2οũν.“ H.Similiter circumflectere cursum V, 131. 314. amore (desiderio, vid. ad Ecl. IX, 56. Aen. I, 171. II, 10.) ulte rioris ripae. Hunc locum respicientes Quinct. Decl. VI, 11. vitam post mortem futuram vocat ulterioris ripae stationem, et Apulei. Met. VI. p. 130. Bip. scripsit: ad ulteriorem ri pam sutili cymba ducit commeantes. 315. Navita tristis. Vid. supra ad V. 299. 316. submotos arcet. Cf. adnott. ad I, 659. Geo. I, 320. et II, 353. etc. Codd. quidam male semotos, quae verba etiam ap. Ovid. Trist. II, 4, 41. IV, 9, 17, alibi confunduntur. Submovere et recipere (ut hic accipere) sibi opponuntur ap. Ovid. Fast. III, 140., ubi vid. Heins. 317. enim. Vid. Geo. II, 509. et Hand. Turs. II. p. 387. sqq. 318.

cadere vere sit fallen. Quare factum est, ut non modo Prop. IV, 4, 64. scripserit Ipsaque in Oceanum sidera lapsa cadunt, sed etiam Cic. Off. I, 22, 77. de manibus audacissimorum civium delapsa arma ipsa ceciderunt. Haec autem est verissima Doederleinii sententia, Synon. I. p. 128. prolata. Ceterum cf. quae lahn. ad h. 1. de abundantia verborum docte disputavit, coll. locis IX, 89. 436. II, 169. VI, 339. Cic. Off. I, 22. Prop. IV, 4, 64. similibusque et vid. quae nos ad Geo. I, 500. adnotavimus. ,,ad terram de calidiore plaga accipe, quam volatu trans mare petierant; ut v. c. de Aegypto narratur, quo sub hiemis initium ingentia agmina avium e nostris terris advolant." H. Rectius cum Süpflio ad terram reddideris landeinwärts. Aves migraturae ex mari se colligunt in mediterraneis, ut deinde uno agmine calidiores regiones petant. gurgite ab alto. Cf. Lucr. V. 388. et alto gurgite ponti et adnott. ad Aen. I, 118. et V, 33. 311. Cf. Hom. II. III, 13. sqq.

frigidus annus, hiems, zeiμóv. (Cf. Hom. II. III, 4.) Schrader., quum frigore v.309. praecedat, coni. Threicius annus, Burm. autem e paucis iisque recentioribus Codd. edidit frigidus amnis, ut Strymon intelligatur, quem poëtae saepe commemorent de gruum migrationibus canentes, (vid. infra ad X, 264 sqq.) Sed recte Heyn., qui dubitat, num amnis simpliciter positus dici possit aves trans pontum fugare, plurimorum Codd. scripturam restituit, quam etiam Wakef. ad Lucr. 1. 1. Markl. ad Stat. Silv. I, 3, 8. et Günther. in Athenaeo I, 2. p. 269. iure defendunt. Prorsus eadem varietas est apud Tib. IV, 8, 4., ubi Huschk. frigidus annus edidit, Lachm. et Dis

?

315

320

sen. frigidus amnis, Bach. frigidus Arnus. Ceterum cum h. 1. cf. Stat. Theb. IV, 1., ubi hiems horrens annus dicitur, i. e. ea pars anni, ubi omnia horrent, rigent, et Hor. Od. III, 23, 8., qui auctumnum vocat pomiferum annum; idem Epod. II, 29. de hiberno anno loquens. Vid. etiam adnott. ad Ecl. III, 57. 312. terris apricis. Vid. ad V, 128. Pro et terris Cod. Leid. et campis, quod placet Heynio; Wakef. autem ex uno Cod. Barth. atque oris temere in contextum recepit, quod iam v. 310. praecedat ad terram. Sed diversa verbi significatio satis excusat iterationem. Vid. ad I, 315. 313. De constructione orantes transmittere vid. ad Ecl.

II, 34. ,,transmittere cursum, h. e. transire. Figura Graeca est, ait Servius. Scil. vulgari more transmittimus (nos trans) amnem cursu, h. e. navigatione [vid. ad IV, 154.], tum vero doctius: ipse cursus transmittitur. Ita πορθμεύειν τὸν πλοῦν." Η. Similiter circumflectere cursum V, 131. 314. amore (desiderio, vid. ad Ecl. IX, 56. Aen. I, 171. II, 10.) ulterioris ripae. Hunc locum respicientes Quinct. Decl. VI, 11. vitam post mortem futuram vocat ulterioris ripae stationem, et Apulei. Met. VI. p. 130. Bip. scripsit: ad ulteriorem ripam sutili cymba ducit commeantes. 315. Navita tristis. Vid. supra ad V. 299. 316. submotos arcet. Cf. adnott. ad I, 659. Geo. I, 320. et II, 353. etc. Codd. quidam male semotos, quae verba etiam ap. Ovid. Trist. II, 4, 41. IV, 9, 17, alibi confunduntur. Submovere et recipere (ut hic accipere) sibi opponuntur ap. Ovid. Fast. III, 140., ubi vid. Heins. 317. enim. Vid. Geo. II, 509. et Hand. Turs. II. p. 387. sqq. 318.

320.

Dic. Cf. adnott. ad I, 753. ripas linquunt, non receptae in cymbam. vada livida verrunt, i. e. fluvium transeunt, dum Charon remis vada verrit. De ipso verrendi voc. vid. ad III, 208. 668. et al. 321. Olli. Vid. ad I, 254. ,,lonyaeva. Nota est fabula de Sibylla ab Apolline amata, dei munere tot annos, quot arenulas manu hauserat, nacta. Vid. Serv. [Ovid. Met. XIV, 147 sqq. et Salmas. Exerc. Plin. 52.]

322. certissima: quod concesso aditu ad inferos cognitum; sup. v. 130. 131. Nam pauci dis geniti ex inferis redire potuere." H. De Plurali deûm pro Singulari (Veneris scil.) vid. adnott. ad Ecl. IV, 49. et Aen. I, 4. 323.,,Cocytum et Stygem appositione sermonis usus dixit, etsi vere diversi amnes." H. Vid. supra ad v. 295. Stagna et paludem commemorat propter tardum Stygis limosi cursum. Cf. infra v. 369. et 416. et Geo. IV, 478 sqq. V. 324. ex Odyss. V, 185 sq. sumptus, cui Wagn. addit Hesiod. Theog. 793 sqq. Cf. etiam Sil. XIII, 568. Ovid. Met. III, 290. Stat. Theb. VIII, 30. et plures loci similes. iurare et fallere, Ev Sià dvoir, pro peierare. Iurare cum Accus. personae, per quam iuratur, satis frequentatum. Vid. infra v. 351. XII, 197. Tibull. IV, 13, 15. Prop. I, 15, 35. Ovid. Her. XXI, 2. XVI, 319. Sil. VIII, 102. et ex pedestribus unus instar omnium Cic. ad Fam. VII, 12. Pro numen Peerlkamp. sine iusta causa malit nomen.

325. in ops, cui nemo opem tulit, iusta persolvit. [Cf. v. 333. mortis horrore carentes.] Nam videtur ar

325

330

gutari [immo vere argutatur] Servius, qui ab Ops, terra, ductum, insepultum apud veteres significasse narrat." H. Neque minus argutatur Schol. Iuven. III. 267. (a Peerlkamp. allatus): Et nunc apud Athenienses [Peerlk. coni. ethnicos] mortuis solent in ore nummum immittere, ut apud inferos non tamquam in opes errent; unde naulum Charon accipere solebat, ut Virgilius. Imitatur h. 1. Auson. Mos. 4. Infletaeque iacent inopes super arva catervae. inhumata que turba. Cf. inf. XI, 372. 326. Portitor. Vid. supra v. 298. quos vehit unda. Schrader. praeter necessitatem coni. quos vehit ille. 327. datur (scil. Charonti) - fluenta (vid. IV, 143.) Transportare (mortuos). Vid. ad I, 66. 79. 319. al. Transportare, ut alibi traiicere, transmittere amnem, cum simplici Accus. constructum. Sic Caes. B. G. IV, 16. exercitum Rhenum, id. B. C. I, 54. milites flumen transportare cett. De ipsa re Heyn. conferri iubet Hom. II. XXIII, 71— 74. Ceterum Cod. Leid. Transportare, suis quam sedibus etc., quod, quum prius saepe omittatur, Peerlkampio elegantius videtur. dibus, sepulcro. Cf. supra v. 152. infra v. 371. VII, 3. Hor. Od. II, 13. 23. etc. 329. Centum errant annos, scil. qui sepulcro carent. Hoc unde Virgilius sumpserit, non constat; fortasse ipse finxit. 330. stagna revisunt, tunc tandem reversi vere in cymbam recipiuntur et traiiciuntur. 331. Anchisa satus. Vid. ad Geo. I, 278. vestigia pressit. Vid. supra ad v. 159, et 197. 332. Multa putans. Cf.

328. s e

Silius VII, 519, Multa putans secum et Ruhnk. ad Ter. Eun. IV, 2, 4. Ad v. 332. Servius paullo subtilius: ,,Bene animo quasi rei praesago; ipse enim Aeneas insepultus iacebit, ut IV, 620. mediaque inhumatus arena." Medic. exhibet animi, quod e prima syllaba proximi vocabuli ortum esse, vere censet Wagn. 333. Revisit

Aeneas socios naufragio absumptos. Vid. I, 113 sqq., ubi tamen Leucaspis non commemoratus est. De forma Leucaspim vid. ad Ecl. IV, 32. V, 50. et Huschk. ad Tib. I, 7, 27. Oronten cum Wagn. scripsimus, quamquam omnes Codd. et Prisc. VII, 50. Orontem exhibent. Vid. adnott. ad Aen. I, 458. 335. In edit. min. Heyn. Comma non post simul, sed post Quos positum apparet, ut sensus sit: simul cum Aenea vectos: sed rectius, nisi fallor, coniungimus: Quos simul obruit Auster, et vectos cum Wagn. interpretamur: dum vehuntur, лоQEVOμérοvs. Cf. adnott. ad Geo. I, 206. et al. 337 sqq. Peerlkamp., mira levitate ductus, omnem, qui sequitur, locum usque ad v. 383. (quem tamen a Statio Silv. V, 3, 127. hic lectum esse bene novit) spurium censet, his paucis verbis eum reiiciens: ,,Omne hoc de Palinuro episodium Virgilio vix dignum esse mihi videtur. Praeterea longius est, et tota res levior pro cetera rerum gravitate, nec argumento satis coniuncta; " quamquam etiam in singulis locis multa invenit vituperanda. Manifestum autem est, Palinurum ex Homerico Elpenore (Od. XI, 51 sqq.) esse adum

cum

bratum.

335

340

345

se agebat, incedebat, ut VIII, 465. et IX, 696. ,,Libyco cursu, navigatione de Carthagine, post discessum tamen e Sicilia, haud longe a Sirenusis insulis, Vid. sup. V. sub f." H. Cursu igitur, quod noli coniungere cum effusus, est i. q. in cursu; neque video, quo iure Peerlk. contendat, cursum Libycum nihil aliud significare posse, quam cursum versus Libyam s. Carthaginem. Dum sidera servat, Exciderat. Cf. adnott. ad Ecl. VII, 6. Geo. IV, 560. Aen. III, 616. De servandi verbo vid. ad Ecl. III, 75. et Geo. I, 335. 339. in mediis undis. Vid. ad XII, 255, Recte Arusianus Mess. p. 240. ed. Lindem.: „Diligentiores quidam grammatici hoc ita dividi volunt: Quum in mediis undis esset, puppi effusus exciderat." Cf. etiam Hand. Turs. III. p. 296. Wagn. tamen verba potius sic intelligenda esse censet: in medio per mare Lib. cursu effusus. 340. in umbra. Vid. infra v. 452. Respexit autem hunc locum Silius XIII, 705. Iamque aderat multa vix agnoscendus in umbra Paullus. 341. Quis te, Palinure, etc. Aeneam enim causa mortis latebat. 342. sub aequore mersit. Cf. Tibull. II, 5, 80. Prodigia merge sub aequoribus etc. 343. haud etiam hic longe fortius quam non; nostrum in der That, wirklich nicht. Cf. Hand. Turs. III. p. 29. 344. Hoc uno responso, de quo tamen nihil usquam legitur apud Virgilium. 345. finis Venturum Ausonios. Vid. ad I, 307. canebat. Vid. ad II, 124. 346.,,Cf.