Que Tufcum Tiberim, & Romana palația feruas, Hunc faltem euerfo iuuenem fuccurrere faclo Ne prohibere.fatis iam pridem fanguine noftro Laomedonizz luimus periuria Troiz.

lam pridem nobis cœli te regia, Czfar,
Inuidet,arq.hominum queritur curare triumphos.
Quippe vbi fas versum atque nefas: tot bella per
orbem.

Tam multe fcelerum facies: non vllus aratro
Dignus honos, fqualent abductis arua colonis,
Et curuz rigidum falces conflantur in enfem.
Hinc mouet Euphrates, illinc Germania bellum:
Vicine ruptis inter fe legibus vrbes

Arma ferunt:fæuit toto Mars impius orbe:
Vt cum carceribus fefe effudêre quadrige,
Addunt fe in fpatia;& fruftrà retinacula tendens,
Fertur equis auriga,neque audit currus habenas.

PV B. VIRGILII

MARON IS GEORGICON

ARG. Hic liber tractat rationem vitium colenda❤ rumsprætereà præcepia de olea,& aliis arboribus.

H

A&enus aruorum cultus,& fidera cæli:

Nic teBacche cană nec no filueftria tecu Virgulta,&pralem cardè crefcentis oliuæ, Huc pater Lenze(cuis heic omnia plena Muneribus tibi pampineo grauidus autumno Floret ager fpumat plenis vindemia labris) Hac pater Lenze veni, audataque musto Tinge nouo mecum direptis crura cothurnis.

Principiò arboribus varia eft natura creandis. Namque aliz,nullis hominum cogentibus, ipfæ Sponte fua veniunt, camposque, & flumina late Carua tentativs molle filer, leatxque genitz, Populus,

Populus, & glauca canentia fronde fali&a.
Pars autem pofito furgunt de femine: vt altz
Caftanez,nemorumque loui quæ maxima fronde
Efculus, atque habita Graiis oracula quercus.
Pullulat ab radice aliis denfifsima filua:
Vr cerafis,vimisque: eriam Parnafsia laurus
Parua fub ingenti matris fe fubricit vmbra.
Hos natura modos primùm dedit:his genus omné
Siluarum, fruticumq.virer, nemorumque facrorum.
Sunt alij, quos ipfe via fibi repperit vfus.

Hic plantas tenero abfcindens de corpore matrum
Depofuit fulcis:hic Airpes obruit aruo,
Quadrifidasque fudes,& acuto robore valios:
Siluarumque aliæ prefius propaginis arcus
Exfpe&ani,& viua fua planearía terra.

Nil radicis egent alız: fummumque pucator
Haud dubitat terræ referens mandare cacumen.
Quin &, caudicibus feftis, mirabile didu,
Truditur è ficco radis oleagina ligno.
Et fæpè alterius ramos impunè videmus
Vertere in alterius, mutatamque infita mala
Ferte pyrum, & prunis lapidefa rubefcere corns,
Quare agite o próprios generatim difcite cultus
Agricol, fru&usque feros mollite colendo:
Neu fegnes iaceant terræ. iuuat Himara Baccho
Conferere, atque olea magnum vefire Taburnum,
Tuque ades, inceptumque vnà decurre laborem,
O decus, fama meritò pars maxima noftræ
Macenas, pelage que volans dá vela patenti.
Non ego cun&a meis ample&ti verfibus opto:
Non, mihi frlingur centum fint, oraque centub,
Ferrea vos. ades, & primi lege litoris oram.
In manibus terræ.non heic te carmine foto.
Atque per ambages, & longa exoría tenebo.
Sponte fua quæ fe tollunt in luminis oras,
Infecunda quidem, fed lata, & fortia furgunt:
Quippe folo natura fubeft:tamen hac quoq fi quis
Inferat, aut fcrobibus mander mutata fuba&is,
Exuerint filueftrem animum, cultuque frequenti
In quafcumque vores arteis, haud tarda fequentur,
Nec non & Aerilis qua Airpibus exit ab imin,
Hoe faciet, vacuos fi fit digefta per agros:
Nunc alia frondes, & rami manis opacânt,
Crescentique adiniuniletus, vienique foi en m
C 4

Lam, que feminibus ia&tis fe fuftulit arbos,
Tarda venit, feris factura nepotibus vmbram:
Pomaque degenerant, fuccos oblita priores:
Et turpes auibus prædam fert vun racemos.
Scilicet omnibus eft labor impendendus, & omnes
Cogenda in fulcum, ac multa mercede domanda.
Sed truncis olex melius,propagine vites
Refpondent, folido Paphix de robore myrtus.
Plantis edura coruli nafcuntur, & ingens
Fraxinus, Herculezque arbos vinbrola coronx,
Chaoniique patris glandes: etiain ardua palma
Nafcitur,& cafus abies vifura marinos.
Inferitur verò ex fetu nucis arbutus horrida:
Et fteriles platani malos geffere valenteis,
Caftanez fagos,ornusque incanuir albo
Flore pyri,glandemque fues fregere fub vlmis.
Nec modus inferere atq. oculos imponere fimplex.
Nam quà fe medio trudunt de cortice gemme,
Et tenueis rumpunt tunicas; anguftus in ipfo
Fit nodo finus: huc aliena ex arbore germen
Includunt,vdoque docent inolefcere libro.
Aut rurfum enodes trunci refecantur, & altè
Fiaditur in folidum cuneis via: deinde feraces
Plantz immituntur, nec longum tempus, & ingens
Exiit ad cælum ramis felicibus arbos;
Miraturque nouas frondeis, & non fua poma
Præterea genus haud vnum aec fortibus vlmis,
Nec falici,lotoque, nec Idzis cyparifsis.
Nec pingues vaam in faciem nafcuntur oliux.
Orchites,& radij,& amara paufia bacca,
Pamaque,& Alcinoi filux:nec furculus idem
Cruftumiis Syriisque pyris,grauibusque volemis.
Nan eadem arboribus pendet vindemia noftris,
Quam Methymnæo carpit de palmite Lesbos.
Sunt Thafiz vites, funt & Mareotides alba:
Pinguibus hæ terris habiles,leuioribus illæ,
Et paffo Pythia vtilior,tenuisque Lageos,
Tebratura pedes alim, vinauráque linguam.
Purpurex,preciaque, & qifo te carmine dicam
Ruztica? nec cellis ideo contende Falernis.
Suat etiam Am ninex vites, firmifsima vina;
Imolus & affurgit quibus, & rex ipfe Phanzus,
Argitisque minor:cui non certauerit vila,
Aus tantum fuere,aut totidem durare per annos.

Noo

Non ego te menfis, & dis accepta fecundis,
Tranfierim Rhodia, & cumidis Bumafte racemis.
Sed neq.quàm multæ fpecies,nec nomina que fiat,
Eft numerus:neq.enim aumero compredere refert.
Quein qui feire velit, Libyci velit æquoris idem
Discere, quàn multz Zephyro turbentur arenz;
Aut,vbi nauigiis violentior incidit Eurus,
Noffe,quot Loaij veniant ad litora flu&us.
Nec verò terræ ferre omnes omnia poffunt.
Fluminibus falices,crafsisque paludibus aloi
Nafcuntur; fteriles faxofis montibus orni:
Litora myrtetis lætifsima: denique apertos
Bacchus amat colleis: Aquilonem, & frigora taxi.
Adfpice & extremis damitum cultoribus orben,
Eoa que domos Arabum, pi&osque Gelonos,
Diuifz arboribus patriæ.fola India nigrum
Fert ebeaum: folis eft thurea virga Sabzis,
Quid tibi odorato referam sudantia ligno
Balfamaque, & baccas femper frondentis acanthid
Qad nemora Aethiopum molli canentia lana?
Velleraque vi foliis depectant remuia Seres?
Aut quos Oceano propior gerit India lucos,
Extremi finns orbis:vbi aëra viacere fummum
Arboris haud vlle ia&u potuere fagiten.
Es gens illa quidem fumtis non tarda pharetris.
Media fert trikeis fuccos, tardumque faporem
Felicis mali: quo non præfentius vilum,
Pocula fi quando fzux infecere nouerce,
Mifcueruntque herbas, & non innozia verba,
Auxilium venit,ac membris agit atra venena.
1pfa ingens arbos, faciemque millima lauro:
Et, fi non alium latè iactaret odorem,

Laurus erat:folia haud vllis labentia ventis:
Flos apprima tenax, animas, & olentia Medi
Ora fouent illo,& fenibus medicantur anhelis.
Sed neque Medorum filex, dicifsima terra,
Nec pulcer Ganges,atque auro turbidus Hermus,
Laudibus Italix certent;non Badra,neque Indi,
Totaque thuriferis Panchaïa pinguis arenis.
Hre loca non tauri fpirantes naribus ignem
Lauertêre, fatis immanis dentibus hydri;
Nec galeis,denfisque virum feges horruit hatiss,
Sed grauida fruges, & Bacchi Mafsicus humor
Impleuere:tement oleæque, armentaque læia. Hine

Hinc bellster equus campo fefe arduus infert;
Hinc albi Clitumne greges, & maxima taurus
Vidima,fepè tuo pertufi flumine facro
Romanos ad templa deûm duxêre triumphos.
Heic ver afsiduum, atque alienis menfibus aftas:
Bis grauidz pecudes, bis pemis vtilis arbos.
At rabida tigres abfunt, & frua leonum
Semina: nec miferos fallunt aconita legenteis:
Nec rapit immenfos erbeis per humum, neq tanto
Squameus in fpiram tra&u fe colligit anguis.
Adde tot egregias vrbeis, operumque laborem;
Tot congefta manu przruptis oppida taxis,
Fluminaque antiquos fubier labentia muros.
An mare,quod fuprà, men orë quodq, alluit infra?
Anne lacus tantos?te Lari maxime,teque
Fluctibus, & fremitu afurgens Benace marino?
An memorem portus, Lucrinoque addita clauftra,
Atque indignatum magnis ftridoribus a quor,
Talia quà ponto longè fonat vnda refufo,
Tyrrhenusque fretis immittitur & Altus Avernis?
Hac eadem argenti riuos, ari que meralla
Oftendit venis, atque auro plurima fluxit.
Har genus acre virum, Marios, puben q. Şabellam,
Afluctumque malo Ligurem, Volicos que vermos
Estulit:hac Decios, Marios, magnos que Canillos,
Scipiadas duros bello,& te maxime Crfar,
Qui nunc extremis Afiæ iam vi&or in oris
Imbellem auertis Romanis arcibus Indum,
Salue magea parens frugum, Saturnia tellus,
Magna vium.tibi res antique laudis, & anis
Ingredior, fan&os aufus recludere fontt is.
Aferaun que cano Romana per oppida carmen.
Nunc locus aruorum ingeniis: qua robora cuique,
Quis color, & quæ fit rebus natura ferendis,
Difficiles primim terra, collesque maligni,
Tenuis vbi argilla, & dumofis calculus aruis,
Palladia gaudent filua vinacis olur.
Indicio eft tra&u furgens oleafter codem
Plurimus, & frati baccis filueftribus agri.
At que pinguis humus,durique vligine lata,
Quique frequens herbis, & fertilis vbere campus,
Qualem fa pè,cava montis conualle folemus
Defpicere, Luc fur mis liquuntur rupibus amnes,
Fehermque tralusi limum: quique editus Auftro.